عصب کشی، که به عنوان درمان ریشه نیز شناخته می‌شود، یک روش پزشکی است که به منظور نجات دندان‌های پوسیده یا عفونی انجام می‌شود و هدف اصلی آن جلوگیری از کشیدن دندان آسیب‌دیده است. این درمان زمانی ضروری است که پالپ دندان، بافت نرم درون کانال ریشه، به شدت آسیب دیده یا دچار عفونت شده باشد، که می‌تواند باعث درد شدید و ایجاد آبسه شود.

در این راهنما از دکتر صفورا امامی به بررسی دندان‌هایی که بیشتر در معرض عصب کشی قرار دارند، از جمله دندان‌های پر شده یا دندان‌هایی که آسیب دیده‌اند، همچنین علل مختلف آسیب به پالپ دندان مانند پوسیدگی عمیق، ترمیم‌های مکرر، ترک یا شکستگی دندان و ضربه به آن خواهیم پرداخت.

علاوه بر این، روند انجام عصب کشی و عوارض احتمالی این درمان نیز مورد بررسی قرار خواهد گرفت تا خوانندگان با درک بهتری از این روش درمانی و اهمیت آن برای سلامت دندان‌های خود آشنا شوند.

دندان‌هایی که بیشتر در معرض عصب کشی هستند!

1.         دندان‌های مولر (دندان‌های آسیاب بزرگ)

دندان‌های مولر که در قسمت عقب دهان قرار دارند و وظیفه اصلی آن‌ها جویدن و آسیاب کردن غذا است، بیشترین خطر پوسیدگی و در نتیجه عصب کشی را دارند. این دندان‌ها به دلیل قرارگیری در انتهای دهان و سطح وسیع‌تر خود، بیشتر مستعد تجمع پلاک و باکتری‌ها هستند. مولرها به دلیل سخت‌تر بودن دسترسی به آن‌ها هنگام مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، نسبت به دندان‌های جلویی بیشتر در معرض پوسیدگی و عفونت قرار دارند.

1.         دندان‌های پرمولر (دندان‌های آسیاب کوچک)

پرمولرها نیز که بین دندان‌های نیش و مولر قرار دارند، به دلیل نقش آن‌ها در جویدن غذا و قرارگیری در مناطق با فشار بالا، در معرض پوسیدگی و نیاز به عصب کشی هستند. گرچه نسبت به مولرها کمتر دچار آسیب می‌شوند، اما در صورت بروز پوسیدگی عمیق یا شکستگی، این دندان‌ها نیز ممکن است نیاز به عصب کشی پیدا کنند.

1.         دندان‌های نیش

دندان‌های نیش که در اطراف دندان‌های جلویی قرار دارند، معمولاً کمتر از مولرها و پرمولرها در معرض عصب کشی هستند، زیرا سطح تماس کمتری با غذا و باکتری‌ها دارند. اما در صورت وارد آمدن ضربه به صورت یا پوسیدگی عمیق، این دندان‌ها نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند و نیاز به عصب کشی پیدا کنند.

1.         دندان‌های جلویی (ثنایا)

دندان‌های جلویی یا ثنایا، به دلیل اینکه نقش زیادی در گاز زدن دارند و فشار کمتری نسبت به دندان‌های عقبی تحمل می‌کنند، کمتر در معرض آسیب قرار دارند. اما در صورت بروز پوسیدگی عمیق یا ضربه مستقیم، عصب این دندان‌ها نیز ممکن است آسیب ببیند و نیاز به عصب کشی پیدا کنند.

علل اصلی آسیب به عصب و پالپ دندان

آسیب به عصب و پالپ دندان ممکن است ناشی از چندین عامل مختلف باشد که به تدریج یا به صورت ناگهانی منجر به التهاب یا عفونت در این بخش حساس از دندان می‌شود. در ادامه توضیحات بیشتری درباره علل اصلی این آسیب‌ها آورده شده است:

پوسیدگی عمیق دندان:

پوسیدگی دندان زمانی اتفاق می‌افتد که اسیدهای تولید شده توسط باکتری‌های دهان به مرور مینای دندان را تخریب کرده و به لایه‌های عمیق‌تر نفوذ می‌کنند. اگر این پوسیدگی درمان نشود، باکتری‌ها به پالپ دندان می‌رسند و باعث التهاب (پالپیت) یا حتی عفونت پالپ می‌شوند. این روند می‌تواند درد شدید و در نهایت مرگ عصب را به همراه داشته باشد.

ترمیم‌های مکرر:

دندانی که چندین بار پر شده یا تحت درمان قرار گرفته است و یا ترمیم پوسیدگی دندان مکرر انجام شده باشد، به دلیل فشار و تحریک مکرر پالپ ممکن است به مرور زمان حساس‌تر و آسیب‌پذیرتر شود. هر بار که دندان تراشیده می‌شود، پالپ در معرض تحریک قرار می‌گیرد که این تحریک مداوم می‌تواند منجر به التهاب و آسیب دیدگی عصب شود.

ترک یا شکستگی دندان:

ترک‌های عمیق یا شکستگی‌های دندان مسیری برای ورود باکتری‌ها به عمق دندان و پالپ فراهم می‌کنند. با ورود باکتری‌ها به داخل پالپ، عفونت ایجاد شده و به مرور زمان به عصب و رگ‌های خونی آسیب می‌زند. این آسیب، در صورت عدم درمان، منجر به آبسه دندان خواهد شد. جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره درمان دندان های ترک خورده کلیک کنید.

ضربه به دندان:

ضربات ناگهانی به دندان، مانند تصادف یا برخورد در فعالیت‌های ورزشی، می‌تواند عصب دندان را تحت تأثیر قرار داده و منجر به مرگ آن شود. حتی اگر دندان به ظاهر سالم به نظر برسد، عصب دندان ممکن است به دلیل ضربه شدید دچار آسیب شده و به مرور زمان باعث مرگ تدریجی پالپ شود.

این عوامل هر یک به گونه‌ای می‌توانند ساختار داخلی دندان را تحت تأثیر قرار داده و منجر به درد، التهاب و در موارد شدیدتر از دست دادن عصب دندان شوند.

نکات مهم در خصوص عصب کشی دندان ها

تکنیک‌های جدید در عصب کشی

تکنولوژی‌های جدید مانند استفاده از Endopilot و لیزر تراپی در عصب کشی، درمان را سریع‌تر، کم‌دردتر و موثرتر کرده‌اند. با استفاده از لیزر، دندانپزشک می‌تواند با دقت بالا پالپ آسیب ‌دیده را از بین ببرد و کانال‌های ریشه را به بهترین شکل تمیز و ضدعفونی کند. این تکنیک‌ها همچنین زمان درمان را کاهش می‌دهند و باعث کاهش درد پس از درمان می‌شوند.

مراقبت‌های پس از عصب کشی

پس از عصب کشی، ممکن است دندان تا چند روز حساس شود، به خصوص اگر قبل از درمان عفونت یا التهاب وجود داشته باشد. برای کاهش درد و التهاب، مصرف داروهای ضد التهاب مانند ایبوپروفن توصیه می‌شود. همچنین بهتر است از جویدن با دندانی که عصب کشی شده، خودداری کنید تا دندان در حال ترمیم نشکند. رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه دوره‌ای به دندانپزشک نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. حتما به مراقبت ها و دستورات بعد از عصب کشی دندان توجه کنید.

میزان موفقیت عصب کشی

عصب کشی با نرخ موفقیت بالای 95 درصد یکی از موفق‌ترین روش‌های درمانی در دندانپزشکی است. دندان‌هایی که به درستی عصب کشی شده‌اند، می‌توانند برای سال‌ها و حتی تا آخر عمر باقی بمانند. با استفاده از روش‌های ترمیمی مانند روکش دندان، ظاهر و عملکرد دندان نیز بهبود می‌یابد.

عوارض احتمالی عصب کشی

گرچه عصب کشی یک روش موثر و پرکاربرد است، اما ممکن است در برخی موارد عفونت یا شکستگی ریشه رخ دهد. این مشکلات معمولاً به دلیل عدم تمیز کردن کامل کانال‌ها یا وجود کانال‌های مخفی ایجاد می‌شود. در چنین مواردی ممکن است نیاز به جراحی‌های اضافی مانند apicoectomy (جراحی اپیکواکتومی دندان) برای نجات دندان باشد. این‌ها برخی از موارد عوارض عصب کشی دندان هستند که در بعضی افراد امکان دارد اتفاق بیفتد.

جایگزین‌های عصب کشی

جایگزین اصلی عصب کشی، کشیدن دندان و استفاده از ایمپلنت یا پروتز است. این روش‌ها معمولاً پرهزینه‌تر و زمان‌برتر از عصب کشی هستند. همچنین نگه ‌داشتن دندان طبیعی همیشه بهترین گزینه است، زیرا دندان‌های طبیعی به حفظ ساختار فک و بهبود عملکرد جویدن کمک می‌کنند.

دندان‌های مولر و پرمولر به دلیل نقش مهم در جویدن و موقعیت آن‌ها در انتهای دهان، بیشتر در معرض پوسیدگی و عفونت هستند و احتمال بیشتری برای نیاز به عصب کشی دارند. با این حال، تمامی دندان‌ها در صورت بروز پوسیدگی عمیق یا ضربه، ممکن است نیاز به عصب کشی پیدا کنند. رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک از اهمیت بالایی برخوردار است تا از بروز مشکلات جلوگیری شود و دندان‌های سالم با عملکرد بهتری داشته باشید.

شما می‌توانید برای معاینات دوره‌ای خود به دکتر صفورا امامی، متخصص عصب کشی و جراحی ریشه دندان مراجعه کرده تا از سلامت دندان‌های خود اطمینان حاصل کنید.