سیستم‌های تشخیص نشت گاز از اهمیت بسیار زیادی در صنایع مختلف برخوردارند. این سیستم‌ها نقش حیاتی در ایمنی و پیشگیری از حوادث ناشی از نشت گاز را ایفا می‌کند.

مزایای تجهیزات تشخیص گاز مخصوصا دتکتور گاز چیست؟

در ادامه این مقاله از پیشخوان  به برخی از اهمیت‌ها و نیازهای این سیستم‌ها در صنایع مختلف اشاره می‌شود:

1. حفاظت از انسانها و محیط زیست

نشت گاز می‌تواند منجر به حوادث و اتفاقات ناگواری شود که علاوه بر افت کیفیت زندگی افراد، بر زیستگاه‌ها و محیط زیست تأثیر منفی بگذارد. سیستم‌های تشخیص نشت گاز با اعلام به موقع نشت و جلوگیری از گسترش آن، می‌توانند این خطرات را به حداقل برسانند.

2. حفاظت از تجهیزات و دارایی‌ها

نشت گاز بیش از حد مجاز به تجهیزات صنعتی و دارایی‌های مالی آسیب برساند. سیستم‌های تشخیص نشت گاز با سرعت و دقت در تشخیص و اعلام نشت، از خسارات احتمالی جلوگیری می‌کنند.

3. پایش مستمر

سیستم‌های تشخیص نشت گاز امکان مطالعه و پایش مستمر بر روی سطوح مختلف صنعتی را فراهم می‌کنند. این قابلیت به کاهش خطرات و افزایش امنیت کمک می‌کند.

4. تطابق با استانداردها و مقررات HSE

در بسیاری از صنایع، استفاده از سیستم‌های تشخیص نشت گاز به عنوان یک نیاز اساسی در استانداردها و مقررات صنعتی در نظر گرفته شده است. این سیستم‌ها کمک می‌کنند تا واحدها و شرکت‌ها با مقررات ایمنی و زیست‌محیطی مطابقت داشته باشند.

5. افزایش بهره‌وری

سیستم‌های تشخیص نشت گاز به واحدهای صنعتی کمک می‌کنند تا با کاهش خطرات حادثه‌ها و تعطیلی‌های ناگهانی، بهره‌وری خود را افزایش دهند.

6. تشخیص نشت‌های غیرقابل رویت

برخی از نشت‌های گاز به دلیل رنگ یا بوی خاصی قابل تشخیص نیستند. در این موارد، سیستم‌های تشخیص نشت گاز با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته، قادر به تشخیص نشت‌های غیرقابل رویت هستند.

تشخیص نشت گاز از اصول علمی مبتنی بر تکنولوژیهای پیشرفته بهره می‌برد. به همین دلیل به شناخت و تشخیص نشت گاز در محیط‌های مختلف کمک می‌کنند.

مراحل تشخیص نشت گاز

سنسورها و دتکتورها: استفاده از سنسورها و دتکتورها با توانایی تشخیص گازهای خاص، مانند دتکتور گاز پرتابل.

مانیتورینگ پیوسته: نصب سیستم‌های مانیتورینگ پیوسته که به صورت مداوم محیط را برای نشت گازها پایش می‌کنند.

انواع مختلف گازهای خطرناک

·          گازهای قابل احتراق: مانند متان و پروپان.

·          گازهای سمی: از جمله دی اکسید کربن (CO)، گاز آمونیاک (NH3)، گاز سولفور دی اکسید (SO2) و گاز کلر.

·          گازهای قابل اشتعال: مانند گاز هیدروژن و هلیم.

اثرات نشت گاز بر انسان و محیط زیست

سمیت گازهای مختلف می‌توانند به صورت مستقیم بر روی انسان اثر بگذارد و با تنفس یا تماس مستقیم با پوست موجب بیماری پوستی نیز شود، حتی در برخی موارد باعث مرگ انسانها شود. یکی از اثرات تجربه شده اختلال در تنفس است. از دیگر اثر ها می‌توان به نشت گازهای قابل اشتعال اشاره کرد که منجر به آتش‌ سوزی و انفجار می‌شود.

همچنین با انتشار گازهای مختلف در محیط زندگی، کیفیت هوای محیط زیست کاهش یافته و لایه ازون تخریب می‌گردد. بعلاوه  برخی گازها می‌توانند بر اکوسیستم‌ها و جانداران زنده تأثیر بسیار مخربی بگذارند.

اجزای سیستم تشخیص گاز

یک سیستم تشخیص نشت گاز از چندین قسمت تشکیل شده است که هرکدام نقش مهمی در تشخیص و پیشگیری از حوادث ناشی از نشت گاز ایفا می‌کنند.

دتکتور گازی چیست؟

سنسور موجود در دتکتور گازی وظیفه تشخیص گاز را بر عهده دارد. بخاطر همین حسگرهای متنوعی برای تشخیص گازهای مختلف ساخته شده‌اند. این حسگرها از انواع الکتروشیمیایی، نیمه‌هادی، کاتالیزوری یا مادون قرمز باشند. هر حسگر به صورت خاص برای تشخیص یک یا چند گاز خاص طراحی شده و تغییرات در غلظت گاز موجود در محیط را تشخیص می‌دهد.

واحد پردازش داده یا سیستم کنترل مرکزی

 اطلاعات از حسگرها به واحد پردازش داده ارسال می‌شوند. این واحد با استفاده از الگوریتم‌های پیشرفته، اطلاعات دریافتی را تحلیل و ارزیابی می‌کند. در صورت شناسایی نشت گاز، این واحد با اعلام هشدار صوتی و اقدامات پیشگیرانه موجب کاهش خسارات احتمالی می‌شود.

کاربرد سیستم های تشخیص گاز

در زیر کاربرد های مهم تجهیزات شناسایی و تشخیص گاز را نام برده و هرکدام را توضیح می‌دهیم.

1. صنایع نفت – گاز و پتروشیمی

دتکتور گاز در صنایع پالایشگاهی و پتروشیمی نقش بسیار حیاتی دارد. با توجه به اینکه صنایع پالایشگاهی و پتروشیمی با گازهای قابل اشتعال و سمی سر و کار دارند، حضور یک سیستم دتکتور گاز برای اطمینان از ایمنی کارکنان و تجهیزات بسیار ضروری است. این دستگاه‌ها علاوه بر شناسایی گازهای قابل اشتعال مانند متان، پروپان و بوتان، قادر به تشخیص گازهای سمی مانند سولفید هیدروژن، کربن منوکسید و آمونیاک نیز هستند.

زمانی که غلظت یک گاز به سطح خطرناکی ارتفاع پیدا کند، دتکتورها به صورت خودکار هشدار می‌دهند تا اقدامات ایمنی مورد نیاز انجام شود، مانند تخلیه محیط، قطع اتصالات یا حتی تخلیه اضطراری کارکنان.

2. صنایع شیمیایی

اعلام نشت گازهای شیمیایی خطرناک در واحدهای تولید محصولات شیمیایی. افزایش ایمنی در کارخانجات تولید مواد پتروشیمی و جلوگیری از حوادث.

3. صنعت غذایی و داروئی

تشخیص نشت گازهای سمی در تولید مواد غذایی و ایمنی در انبارها و اتاق‌های نگهداری محصولات داروئی. در صنایع دارویی که فرآیندهای شیمیایی پیچیده‌تری انجام می‌شود، گازهای خطرناکی مثل گازهای توکسیک و قابل اشتعال ایجاد شود. به عنوان مثال، در کارخانه‌های تولید داروهای شیمیایی، گازهای آمونیاک و هیدروژن سولفید به دلیل خصوصیات شیمیایی خود می‌توانند خطرات جدی برای کارکنان و محصولات داشته باشند. برای جلوگیری از وقوع حوادث و حفظ ایمنی کارکنان و کیفیت محصولات، نصب و استفاده از دتکتورهای گاز ضروری است.

4. آب و فاضلاب

دتکتورهای گاز در تصفیه خانه‌ها و فاضلاب‌ها از اهمیت بسیاری برخوردارند. این دستگاه‌ها به منظور شناسایی و اندازه‌گیری مقادیر گازهای مختلفی که در فرآیندهای تصفیه آب و فاضلاب تولید می‌شوند، استفاده می‌شوند. به عنوان مثال، در فرآیند تصفیه آب، گازهایی نظیر کلر، دی اکسید کربن و گازهای متانولی که خطراتی مانند سمی بودن یا قابل اشتعال بودن دارند، ایجاد شوند.

علاوه بر این، در فرآیند تصفیه فاضلاب نیز، دستگاه‌های برای شناسایی گازها، از دتکتور گاز هیدروژن سولفید که در فرآیندهای تصفیه فاضلاب ایجاد می‌شوند، استفاده می‌شوند. این گاز ها علاوه بر خطراتی که برای سلامت کارکنان دارند، به دلیل خواص سمی یا قابل اشتعال بودن، خطرات جدی برای محیط زیست نیز ایجاد کنند.

5. صنایع فولاد و ذوب آهن

تشخیص نشت گازهای مختلف در کوره‌ها و واحدهای تولید این سیستم‌ها در هر یک از این صنایع برای افزایش ایمنی، حفاظت از تجهیزات، و کاهش خطرات حوادث ناشی از نشت گاز به کار می‌روند. عمدتا دتکتور گاز متان در صنایع فولاد کاربرد دارد.

نتیجه گیری پیشخوان

سیستم‌های تشخیص نشت گاز نقش حفاظتی در ایمنی انسان‌ها، محیط زیست و دارایی‌ها دارند. نشت گاز می‌تواند منجر به حوادث و خسارات جدی شود، به این علت، نصب سیستم‌های تشخیص نشت گاز ضروری می‌باشد. این دستگاه‌ها امکاناتی از جمله محفاظت از انسان‌ها، محیط زیست، تجهیزات و دارایی‌ها، مانیتورینگ و پایش مستمر، تطابق با استانداردها و مقررات، افزایش بهره‌وری و تشخیص نشت‌های غیرقابل رویت را فراهم می‌کنند.

شرکت آداک فرایند سپهر، مجموعه ای پیشرو و با تجربه در زمینه تجهیزات تشخیص گاز است. شعار پرسنل این شرکت "ارائه راهکارهای نوین و فراهم سازی ایمنی" برای صنایع ایران است. این شرکت با تجربه و تخصص پرسنل خود در اغلب پروژه های F&G حضور فعال دارد. ارتباطات قوی این شرکت با تولید کنندگان مطرح از قبیل: هانیول، دراگر، MSA و پروسنس PROSENSE باعث شده این مجموعه هم از لحاظ تامین تجهیزات و هم از بابت گارانتی و تامین قطعات مصرفی در ایران شناخته شده باشد.