محصولات با ارز رسمی در بورس کالا عرضه نشود

عضو شورای‌عالی بورس اعلام کرد:‌ در شرایط جدید بعد از اجرای بسته سیاست‌های ارزی، کشف قیمت مواد اولیه در بورس کالا باید با ارز آزاد صورت ‌گیرد. حسین عبده‌تبریزی در گفت‌و‌گو با ایسنا اظهار داشت: در سیاست ارزی دولت، کالاهای اساسی ۲۵ قلم همچون غذا و دارو را شامل می‌شود. از این رو محصولاتی همچون فولاد را براساس ارز رسمی نباید در بورس کالا عرضه کرد تا شاهد تک رقمی شدن نرخ محصولات و کاهش التهاب‌ها در بازار باشیم. وی با تاکید بر اینکه دو نرخی شدن دلار به معنای ایجاد رانت و فساد در اقتصاد است گفت: دولت باید روش خود را اصلاح کند. نمی‌توانیم در داخل کشور یک قیمت داشته باشیم و در خارج از کشور قیمت دیگری، چرا که با مشکلات بسیاری مانند رانت‌های یک‌شبه و فسادهای بزرگ مواجه می‌شویم.
تبعات دو‌نرخی شدن قیمت کالاها
این اقتصاددان به تبعات دو‌نرخی شدن قیمت کالاها حاصل از ارز رسمی و غیر‌رسمی اشاره کرد و افزود: بسترهای رانت‌زا، اجازه می‌دهند مثلا‌ شرکتی کالای خود را به افراد خود در داخل با دلار ارزان بفروشد و آن افراد همان کالا را با نرخ آزاد صادر کنند. مساله این است که تا زمانی که دو قیمت رسمی و آزاد برای ارز پابرجاست، رانت‌خواران کماکان‌ میدان‌دار خواهند بود. این عضو شورای‌عالی بورس با بیان اینکه در بورس کالا تجربه نوسانات ارزی و التهاب در بازارها را تجربه کرده‌ایم، یادآور شد: این قبیل مشکلات در گذشته نیز بوده ولی اکنون به دلیل تفاوت قیمت دلار ۴۲۰۰ و ۱۰۰۰ تومانی، چالش‌ها حادتر شده است. در این بین علت مشکلات را نه در بورس بلکه باید در عوامل دیگری جست‌وجو کرد‌ وگرنه به بیراهه می‌رویم.
شکل‌گیری فساد


دبیرکل پیشین بورس اوراق بهادار تاکید کرد: تا وقتی نظام دو قیمتی در بازار حاکم است، فساد نیز وجود خواهد داشت و هیچ ارگانی هم قادر نخواهد بود مانع رانت‌خواری شود. بنابراین‌ برای مهار فساد باید کالاها تک‌قیمتی شده و قیمت‌های داخلی کالا از قیمت‌های جهانی تبعیت کند تا در نبود رانت‌خواری، رقابت واقعی در بورس شکل گیرد. عبده‌تبریزی افزود: دولت نگران است کالاها با قیمت گران به دست مصرف‌ کننده برسد و به همین دلیل دلار ارزان به همه کالاها تخصیص داد. اما با مشاهده وضعیت بازار متوجه شد این تصمیم‌ ناخواسته‌ بسترساز فساد است‌ بنابراین تخصیص ارز را به کالاهای اساسی محدود کرد. در این بین اگر کالاهای اساسی کم‌شماری مانند گندم در فهرست مشمولان تخصیص ارز باقی بمانند، ایرادی ندارد اما اگر بنا باشد به طیف وسیعی از کالاها ارز ارزان تعلق گیرد، حتما با فساد گسترده‌ای مواجه خواهیم شد.
چالش رانت‌خواری
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: با همه این تفاسیر چالش رانت‌خواری‌ بدون حذف نظام دوقیمتی همچنان گریبانگیر اقتصاد ایران خواهد بود. در این بین نیز که صورت مساله مشخص است، عده‌ای با نیت‌های مختلف انگشت اتهام خود را به سمت بورس کالا می‌برند در صورتی که احتساب قیمت کالاها با دلار ارزان تنها دلیل رشد متقاضیان خرید در این بورس است. عبده‌تبریزی اظهار داشت: دولت اگر مصر به پرداخت یارانه و ارز ارزان به تولیدکنندگان است، می‌تواند معاملات کالاها در بورس را با قیمت ارز آزاد انجام دهد اما مابه‌التفاوت را بعد از معاملات به تولیدکنندگان تخصیص دهد‌ همان‌طور که مشابه این تجربه را در گذشته هم داشتیم و در مورد خرید محصولات کشاورزی این طراحی وجود داشت که معامله با قیمت آزاد در بورس انجام می‌شد اما مابه‌التفاوت را بعدا دولت پرداخت می‌کرد. نایب رییس هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما که به موضوع تنظیم بازار فولاد اختصاص داشت، گفت: براساس آمارها، عرضه انواع محصولات فولادی در بورس کالا برخلاف ادعای برخی صنایع پایین‌دست افزایش داشته است برای مثال عرضه میلگرد و مقاطع در مدت مشابه سال ۹۶ حدود ۴۸هزار و ۵۰۰ تن بوده اما امسال به ۱۰۸ هزار تن رسیده که ۱۲۴درصد رشد عرضه را شاهد هستیم. همچنین ۱۵۷ هزار تن شمش عرضه شده امسال به ۳۳۵ هزار تن رسیده که افزایش قابل توجهی به شمار می‌رود. حمیدرضا طاهری‌زاده در خصوص روند معاملات بورس کالا نیز سخنان مدیرعامل بورس کالا در خصوص پوشیدن لباس تولیدکننده از سوی برخی صنایع پایین‌دست و لزوم تغییر نرخ ارز در قیمت‌های پایه بورس کالا را تایید کرد و گفت: روز گذشته در بورس کالا به دلیل ارزان بودن قیمت‌ها، تقاضا افزایش یافته و محصولات بعضا به مصرف‌کننده واقعی نمی‌رسید که با برچیده شدن قیمت‌های دستوری شاهد افت تقاضا و رسیدن مواد به صنایع پایین‌دست واقعی، ترغیب بیشتر تولیدکنندگان به عرضه بیشتر و حذف فرصت‌های آربیتراژی خواهیم بود. معاون امور معدنی وزارت صمت نیز با اشاره به ابلاغیه جدید این وزارتخانه برای تنظیم بازار فولاد گفت: دستورالعمل وزارت صمت برای تنظیم بازار فولاد از 1/5/1395 ابلاغ شده و از ۷ مرداد ماه اجرایی شده است. به عبارتی از اجرای بخشنامه تنها حدود دو هفته می‌گذرد و برای ارزیابی این دستورالعمل خیلی زود است. جعفر سرقینی به موضوع تفاوت قیمت‌ها در بازار فولاد اشاره کرد و گفت: تفاوت قیمتی که در بازار وجود دارد ناشی از هجوم دلالان به بازار و نیز ورود افراد عادی به معاملات آهن و فولاد است که فکر می‌کنند می‌توانند از طریق معامله این کالا ارزش پول خود را حفظ کنند. این در حالی است که چنین تحلیلی اشتباه است‌ چرا‌که انتظار می‌رود قیمت فولاد در نیمه دوم سال روند کاهشی داشته باشد چون عرضه فعلی محصولات فولادی در بورس برای مهر و آبان وارد بازار می‌شود و انتظار کاهش قیمت‌ها وجود دارد.
عرضه کل زنجیره فولاد
وی ادامه داد: در حال حاضر از آهن اسفنجی تا لوله و پروفیل باید در بورس عرضه شود‌ به طوری که هر خریدار آهن اسفنجی از بورس موظف است شمش تولیدی خود را در بورس عرضه کند. همچنین خریدار ورق نیز باید پروفیل خود را در بورس عرضه کند. در غیر این صورت به سازمان تعزیرات حکومتی معرفی و جریمه می‌شود. ضمن اینکه از لیست خریداران بورس کالا نیز خارج خواهد شد. به گفته معاون امور معدنی وزارت صمت، اگر محصولات کل زنجیره فولاد در بورس عرضه شوند، مشکلات موجود حل می‌شود‌ متاسفانه در حال حاضر بورس ناجوانمردانه مورد هجوم واقع و متهم شده است. سرقینی تاکید کرد: در روزی که یک شرکت فولادی ۵۰ هزار تن عرضه یکجا در بورس داشت، قیمت میلگرد با هزار تومان کاهش قیمت مواجه شد. به عبارت بهتر اگر این عطش خاموش شود، قیمت‌های کشف شده در بورس عادلانه است.