روزنامه اعتماد
1397/08/05
بازارآزاد چاره كار نيست
گروه سياسيعلي ربيعي وزير پيشين تعاون، كار و رفاه اجتماعي گفت: فكر مي‌كنم درك شرايط براي هر اقدام و حركتي بسيار مهم است و محيط‌شناسي و شناخت كار در تابلوهاي بزرگي كه براي وضع امروز و آينده جامعه متصور هستيم براي ما چگونگي حركت را مشخص مي‌كند.
او در جمع كارگزاران اشتغال خرد صندوق اميد، با بيان اينكه قصد دارم تابلويي از وضعيت جامعه را ترسيم كنم، گفت: براي دوره‌اي كه در آن به سر مي‌بريم تعبيري دارم كه مي‌گويم دوره سر باز كردن بحران‌هاي متعدد اجتماعي و اقتصادي 60 ساله جامعه ايران است. برخي از اين بحران‌ها 20 ساله و برخي از اينها شايد 60 تا 80 ساله باشد.
وي با اشاره به تعبير يكي از جامعه‌شناسان در جلسه با رييس‌جمهور گفت: ايشان اظهار كرد كه چك‌هاي سررسيدشده 60 ساله را امروز بايد اين دولت بپردازد. من اينجا موضع تبييني دارم و مي‌خواهم شرايط را تبيين كنم.
ربيعي در تبيين عوامل بحران‌زاي 1+5 در شرايط ايران امروز گفت: فشار بر آب و خاك از دوران كشاورزي ديرين ما و همپا نشدن تكنولوژي‌هاي بهره‌وري از آب حاصل شده، در سياستگذاري، فقدان پيش‌بيني براي آينده و در سمت ديگر مصرف سوداگرانه و بي‌محابا، امروز باعث شده اين‌قدر به آب و خاك فشار وارد شود.
ربيعي ادامه داد: اين امر سبب شده بخشي از مردم به فقر غلتيده و به طبقات پايين و دهك‌هاي پايين پيوندند. افرادي كه زماني نسبتا متمول بودند كه منظورم ثروتمندان افسانه‌اي نيست، بلكه افرادي بودند كه مي‌توانستند راحت و خوب زندگي بكنند و باغات و كشاورزي و دام داشتند امروز به زندگي سخت و فقدان معيشت لازم رسيده‌اند و اين نتيجه فشار بر آب و خاك است كه متعلق به پارسال و شش سال اخير نيست. يك فرآيندي بوده كه طي شده كه درياچه اروميه و زاينده‌رود خشك مي‌شود. البته نامهرباني طبيعت هم مزيد بر علت شده است.
اين استاد دانشگاه در ادامه با اشاره به مساله صندوق‌هاي بازنشستگي گفت: در تمام دنيا برنامه‌ريزي كه براي صندوق‌هاي بازنشستگي مي‌شود، براساس برنامه‌هاي صحيح بوده ولي ما براساس مطالعات 60 سال پيش برنامه‌ريزي براي صندوق‌ها صورت مي‌دهيم. ما در طول 60 سال اين برنامه‌ها را به‌روز نكرديم. شايد اميد به زندگي در آن دوران شرايطي داشته كه فرد بعد از بازنشستگي خود دوران كوتاهي بايد تامين معاش مي‌شده و حقوق مي‌گرفته است. بايد در دوره‌هاي متفاوت متناسب‌سازي مي‌شده كه نشده است. در دولت گذشته 17 تصميم هم در دولت و هم در مجلس گرفته شده كه وضع صندوق‌ها را بحراني كرده است. به تعبير دكتر محمد فاضلي، جامعه‌شناس دولت‌ها با فروش آينده، رضايت روزمره گرفتند و به واقع آينده‌فروشي كردند تا رضايت سياسي ايجاد كنند. ماحصل اينكه سال ۸۴، يك ميليون و ۳۰۰هزار بازنشسته داشتيم و در سال ۹۲، بيش از سه ميليون نفر.وي با اشاره به بحث نقدينگي بنيان‌برافكن نيز گفت: اين فشار نقدينگي كه بيمار مزمن اقتصاد ما بوده و چك آن را امروز اين دولت بايد سررسيد بكند، طي دوره‌هاي 10ساله قيمت ارز را تا چهار برابر افزايش داده است. همين بيماري بيشترين تاثير را بر افزايش قيمت ارز امروز هم داشته است. اين را هم اضافه كنيد به آب و خاك و صندوق‌ها.ربيعي در ادامه به مساله نرخ بيكاري در جامعه پرداخت و گفت: نرخ بيكاري‌اي كه امروز با آن مواجه هستيم در بحث تحولات جمعيتي در چهار دهه پس از انقلاب به طور علمي به آن پرداخته نشده و متناسب با تحولات جمعيتي، سازمان‌هاي آموزشي و مهارتي شكل نگرفته‌اند. نيروي كم‌توان مهارتي با تحصيلات بالاي بدون كاربرد امروز پديده‌اي است كه به دولت فعلي ميراث رسيده و براي حل آن، بايد سالانه بيش از يك ميليون نفر شغل ايجاد كنيم، به اضافه اينكه بيش از سه ميليون نفر بيكار فعلي را هم پاسخ دهيم. اينها اتفاقاتي است كه در اين دوره افتاده، علاوه بر آن تحولات شگرف اجتماعي كه مربوط به اين دوره است و بايد همه آنها را مورد توجه قرار دهيم.
اين تحليلگر سياسي - اجتماعي مهم‌ترين تحول رخ داده را در حوزه اجتماعي دانست و ادامه داد: ما در اين دوران با تحولات عظيم در نهادهاي اجتماعي و حوزه‌هاي اجتماعي و حتي مفهوم خانواده كه دارد دگرگون مي‌شود، مواجه هستيم. نگرش افراد به خود و به جامعه هم به طور جدي دگرگون شده كه صحبت از آن خود بحث مفصلي مي‌طلبد ولي توضيح همه اينها براي تبيين شرايط و اينكه ما در كجاي كار قرار داريم، ضروري است.
اين استاد جامعه‌شناسي در ادامه گفت: برخي از جامعه‌شناسان سياسي و آنهايي كه روي انقلاب‌هاي اجتماعي كار كرده‌اند، انقلاب جمعيتي را پايه‌هاي انقلاب اجتماعي مي‌دانند. تحولات نسلي و جمعيتي را پايه‌هاي انقلاب اجتماعي مي‌دانند. اين مطالعات مربوط به امروز نيست بلكه مربوط به سال ۱۹۷۰ ميلادي است. در همان سال‌ها ترمولوژي انقلاب‌ها مطرح بود.وي با بيان اينكه ما امروز با اين مسائل روبرو هستيم، تاكيد كرد: براي اين مسائل بايد سياستگذاري صورت بگيرد و به اينها پاسخ اجتماعي مناسب بدهيم.اين تحليلگر سياسي – اجتماعي با اشاره به اينكه معتقدم مهم‌ترين سياستگذاري و برنامه ايران امروز بايد حفظ زندگي و معيشت مردم باشد، گفت: دهك‌هاي پايين جامعه در معرض تهديد هستند. اگر سياستگذاري‌هاي لازم صورت نپذيرد، تغييرپذير شدن بخش ديگري از جامعه روي خواهد داد.
وي با اشاره به پيش‌بيني آقاي عباسي، از جمعيت‌شناسان برجسته گفت: ايشان پيش‌بيني يك مهاجرت بنيان‌برافكن را با توجه به فشار بر آب و خاك و بحث جمعيتي براي ايران بعد از ۱۴۰۰ دارد كه البته از همين امروز آغاز شده است. مهاجرت عظيمي در ايران انجام خواهد شد و اين اتفاق مهمي است كه ما با آن مواجه هستيم.ربيعي افزود: اين پنج عامل به همراه عامل خارجي، اهميت زيادي در درك شرايط ايران امروز دارند. در هيچ دوره تاريخي در روابط بين‌الملل، بين ايران و ايالات متحده امريكا با اين پديده مواجه نبوديم كه دشمن‌ترين دشمنان ايران همگي روي كار باشند.
ربيعي گفت: رييس‌جمهور امريكا، افراد ارشد كنگره، وزير امور خارجه و... در كنار هم عليه ايران هستند. هر يك از اين عوامل به تنهايي مي‌تواند براي هر كشوري بحران ايجاد كند. هر كدام از اين مسائلي كه من برشمردم در هر جامعه‌اي كه باشد آن جامعه دچار مشكل مي‌شود و به سمت هر كشوري كه برود اخلال در شرايط اقتصادي آن ايجاد مي‌كند. ما امروز با اين پديده‌ها (1 + 5) مواجه هستيم.ربيعي خاطرنشان كرد: در بحث بين‌الملل، خوشبختانه دولت آقاي روحاني به طور جدي موفق بوده است. همين خروج امريكا از برجام را به عنوان نقطه ضعف دولت گرفته‌اند ولي اگر چشم‌ها را بشويند و درست ببينند، خواهند ديد كه يك نقطه قوت است. پيروزي ما در لاهه به قدري ارزشمند است كه مي‌توانست شيپور پيروزي را برايش بزنند. با اين وصف مطمئن هستم كه تا يك سال آينده ما به تثبيت اوضاع خواهيم رسيد و اوضاع رو به بهبوديافته‌اي را دنبال خواهيم كرد.
وي ادامه داد: آنچه ما بايد در مورد آن بيشتر حرف بزنيم، اثر سياست‌ها بر زندگي مردم است. امروز معتقدم دهك‌هاي در معرض فقر ممكن است افزايش پيدا كنند و سياست‌هاي بازار آزاد در شرايط بحران جامعه را از هم مي‌پاشاند. من به اصلاح ساختاري معتقدم و اين اعتقاد را دارم كه بايد اصلاحات ساختاري را انجام دهيم اما نه با سياست‌هاي بازار آزاد. امروز ما بايد سياست‌هاي حفظ زندگي مردم اولويت‌مان باشد. حفاظت از زندگي مردم بايد اولويت ما باشد. ما به نوعي به سياست‌هاي نهادگرايي معطوف به زندگي مردم نياز داريم تا از اين شرايط بحراني عبور كنيم.ربيعي گفت: معتقد هستم كه بايد از زندگي مردم محافظت بكنيم. اگر دهك‌هاي پايين را مورد توجه قرار ندهيم، هر گونه سياستگذاري ما موفق نخواهد بود و همراهي با سياست‌ها صورت نمي‌گيرد و برنامه‌هاي توسعه با شكست مواجه مي‌شود. ما حتما بايد برنامه خاص دفاع از زندگي مردم را دنبال كنيم. امروز چند مساله در اينجا براي ما حايز اهميت است. ما بايد همان‌طور كه از زندگي مردم مراقبت مي‌كنيم آرامش رواني را به جامعه برگردانيم. ما از زندگي كارگران بايد محافظت كنيم. همچنين از زندگي بازنشستگان، گروه‌هاي كم‌توان اجتماعي و بيكاران مايل به كار محافظت كنيم. همچنين از روستانشيناني كه هم بحران جمعيتي و هم بحران آب و خاك به طور مستقيم بر آنها فشار مي‌آورد. برنامه حفاظت از زندگي حدود ۲۰ ميليون روستايي و حاشيه روستايي را بايد داشته باشيم و اين آن چيزي است كه بايد دنبال كنيم.
وي افزود: برنامه‌ريزي براي روستاييان و بيكاران حاشيه شهرها، منجر به انسجام اجتماعي مي‌شود. ما امروز انسجام اجتماعي بزرگي را بايد ايجاد بكنيم. من اخيراً چند بار بيان كرده‌ام كه گفت‌وگوي بزرگ اجتماعي براي افزايش انسجام اجتماعي نياز داريم. بايد جامعه را متحد بكنيم. اساس متحد كردن جامعه و آرامش مردم اين است كه آنها بدانند دولت مواظب آنهاست. بايد اين احساس را بكنند و نگران نباشند، آرامش داشته باشند و به آنها بگوييم كه چشمان ما دارد شما را مي‌بيند.
وزير پيشين كار با اشاره به پديده مهاجرت گفت: اين موضوع مي‌تواند انسجام جامعه را مورد تهديد قرار بدهد. همچنين بيكاري طولاني و فقدان معاش مبتني بر زمين مسائلي هستند كه فكر مي‌كنم بايد بيشتر پيرامون اينها بحث كنيم.وي با اشاره به روستاييان و كم‌درآمدهاي حاشيه‌نشين گفت: ما بايد تمركز كنيم بر حفظ زندگي در روستا و زندگي روستايي. اين دو با هم متفاوت است. هم زندگي در روستا را بايد محافظت كنيم و هم زندگي يك روستايي را.
وي تاكيد كرد: فكر مي‌كنم ما دو وظيفه را بايد دنبال كنيم. يكي دانش ترويج اشتغال خرد و ايجاد اشتغال خرد و مراقبت از آن و ديگري دانش و برنامه‌ريزي براي تامين مالي خرد. در همه دنيا، برخي از بانك‌ها براي تامين مالي خرد ايجاد مي‌شود.ربيعي اظهار كرد: توسعه اشتغال خرد و تامين مالي خرد، راه بهتري را در جامعه به وجود خواهد آورد. ما مي‌توانيم رضايت مردم را جلب و زندگي خوبي را براي آنان ايجاد كنيم و از فقير شدن مردم جلوگيري و فقرا را كمك كنيم.
سایر اخبار این روزنامه
بازارآزاد چاره كار نيست
همنشيني انتقادها و گفت‌وگوها
كنايه‌ها در مسير تهران- مشهد
اعتراض به ورود مجمع در روند قانون‌گذاري
دست پنهان رياض در واشنگتن
نزول سرمايه اجتماعي
دموكراسي در معرض خطر
وزارت علوم به كجا مي‌رود !؟
مسووليت مراجع
عربستان پساخاشقجي
بحران نظام بين‌الملل
ايستگاه پاياني رونق
احترام به حقوق مالكيت
