روزنامه جهان صنعت
1397/10/06
بررسی وضعیت کودک‌همسری در سیستان و بلوچستان
گروه جامعه- دختران خردسالی که عروس می‌شوند و پسران نوجوانی که هنوز هم پشت لب شان سبز نشده و لباس دامادی بر تن می‌کنند این حکایت تعداد بی‌‌شماری از کودکان سیستان‌و‌بلوچستانی است که در بسیاری از مواقع پایان مرثیه تلخ آنان به مرگ مادران خردسال یا طلاق ختم میشود. آمار بالای ازدواج کودکانی که پیش از رسیدن به بلوغ فکری و ذهنی ازدواج می‌کنند از گستردگی این پدیده در ایران حکایت دارد. سن ازدواج در ایران بر مبنای «بلوغ جنسی» تعیین شده در حالی که به گفته کارشناسان، بلوغ جنسی تنها بخشی از ابعاد بلوغ کامل انسان است. رشد، آگاهی، آموزش و آزادی در انتخاب، اساسی‌ترین و انسانی‌ترین شروط برای تشکیل خانواده است.براساس قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، سن قانونی ازدواج 15 سال تمام برای دختران و 18 سال برای پسران تعیین شده البته در ماده ١٠۴١ قانون مدنی راهی برای ازدواج پیش از موعد نیز پیش‌بینی شده به گونه‌ای که بر اساس این ماده قانونی عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به ١٣ سال تمام شمسی و پسر قبل از رسیدن به ١۵ سال تمام شمسی تنها با اجازه ولی قانونی و به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح بلامانع است، این قانون موجب شده تا بسیاری از کودکان زیر سن قانونی در سیستان‌و‌بلوچستان به دلایل مختلفی از جمله حفظ آبرو، فقر و اعتیاد والدین خود مجبور به ازدواج با افرادی بسیار بزرگتر از خود می‌شوند.
مرثیه ازدواج در زیر سن قانونی برای آن دسته از کودکانی که زیر 10 سال مجبور به ازدواج می‌شوند بسیار سوزناک‌تر است، دخترانی که هنوز بدن‌های کوچک و نحیف آنها برای ورود به دنیای غریب زندگی مشترک آماده نبوده و هیچ اطلاعی از اعمال زندگی زناشویی ندارند باید با همسرانی تا چندین برابر سن خود ازدواج کنند که بسیاری از آنها جان خود را در راه این رسم غلط از دست می‌دهند، به گونه‌ای که بر اساس آمارهای رسمی در سال ۹۰، ۲۲۰ کودک؛ سال ۹۱، ۱۸۷ کودک؛ سال ۹۲، ۲۰۱ کودک؛ سال ۹۳، ۱۷۶ کودک و در سال ۹۴، ۱۷۹ کودک زیر ۱۰ سال تن به ازدواج با شوهرانی هم سن پدران و پدربزرگان خود داده‌اند.
24 درصد کودکان از ازدواج خود راضی هستند
بر اساس آمار رسمی ثبت شده بیشترین آمار ازدواج و طلاق کودکان در استان‌های سیستان‌و‌بلوچستان، خوزستان، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی و غربی، فارس، زنجان، تهران، همدان و مازندران است. این مساله 15 درصد در میان اقوام ترک، 5/4 درصد در اقوام کرد، 8/3 درصد در اقوام لر، 15 درصد فارس، 5/4 درصد لک، 5/8 درصد بلوچ، 8 درصد عرب، 5/2 درصد سیستانی، 7/4 درصد هزاره، 8 درصد پشتو، 10 درصد تاجیک، 12 درصد مازنی، 5/2 درصد ازبک، 5/0 درصد گیلک و 5/0 درصد در میان سایر اقوام پراکندگی دارد. همچنین40 درصد این افراد اصلا از سن ازدواج خود راضی نبودند، 11 درصد خیلی کم، 12 درصد کم، 13 درصد تا حدودی، 17 درصد زیاد و 7 درصد خیلی زیاد از ازدواجشان در سن کودکی راضی هستند.
آمار ازدواج کودکان از سال 95 اعلام نمی‌شود
همچنین آمارهایی که خبرگزاری ایسنا به نقل از معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری منتشر کرده نشان می‌دهند که در سال ۱۳۹۲ حدود ۴/ ۵ درصد از ازدواج‌های ثبت‌شده مربوط به دختران زیر ۱۵ سال بوده است. در سال ۱۳۹۳ بالاترین میزان ازدواج کودکان در ایران ثبت شده است. طبق آمار ثبت احوال ایران در این سال بیش از ۴۰ هزار کودک، پیش از پایان دوران کودکی وارد زندگی زناشویی شده‌اند. این تعداد در سال ۱۳۹۵ به
۵/ ۵ درصد رسیده است.
ازدواج پسران زیر ۱۵ سال بسیار کمتر از دختران است، اما تعداد آن نیز در حال افزایش است که البته به گفته زهرا کهرام دبیر سمینار ازدواج کودکان جمعیت دانشجویی امام علی به
«جهان صنعت» گفت به دلیل حساسیت‌های ایجاد شده در رابطه با ازدواج کودکان همین آمار هم از سال 95 به بعد صورت دقیق و شفاف ارائه نشده و لازم به ذکر است آمارهای رسمی تنها محدود به ازدواج‌های ثبت شده در دفاتر رسمی است و چه بسا این تعداد به دلیل عدم ثبت ازدواج کودکان بدون شناسنامه و یا عدم ثبت رسمی و قانونی ازدواج‌های چندهمسری بسیار بیشتر از آمارهای رسمی است. بر اساس گفته‌های کهرام ازدواج‌هایی که در سنین زیر 13 سال صورت می‌گیرد ثبت قانونی نمی‌شود و صبر می‌کنند تا دختر به 13 سالگی برسد و بعد از آن ازدواج را ثبت قانونی می‌کنند. دلیل اینکه آمار ازدواج زیر سن قانونی کم است همین موضوع است و بعد از 13 سال با حجم بالایی از ازدواج مواجه می‌شویم. او به این مساله اشاره می‌کند که در برخی موارد دخترانی که کمتر از 13 سال دارند چند سال است همسر مردان مسن هستند و تازه بعد از چند سال زندگی ازدواجشان ثبت قانونی میشود.
نبود زیرساخت‌های آموزشی و فقر دلیل ازدواج زودهنگام
کهرام دلیل ازدواج زودهنگام دختران در استان‌های سیستان‌و‌بلوچستان و خراسان جنوبی را نبود زیرساخت‌های آموزشی و فرهنگی می‌داند. یکی از تلاش‌هایی که در سازمان‌ها و نهاد‌های خصوصی در جهت بالا بردن آگاهی مردم این منطقه صورت گرفته، آشنایی آنها با آسیب است. اینکه به مردم آموزش دهند اگر دیدند همسایه‌شان با دختر بچه ازدواج کرد گزارش بدهند و از تولد آسیب‌های جدید خودداری کنند. فقر و نداشتن امکانات تحصیلی باعث میشود دختران زودتر از موعد ازدواج کنند.
فقر اما نقش موثرتری در بروز پدیده کودک همسری دارد؛ خانواده‌های زیادی تنها به دلیل فقر مطلق یا اعتیاد دختران خود را شوهر می‌دهند و در ازای دختر مبالغی را دریافت می‌کنند. این موضوع خودش سرمنشا ایجاد آسیب‌های جدید است. دختری که در سن کم ازدواج می‌کند مادری پر از آسیب میشود و خانواده‌ای که به حاشیه‌نشینان و فقرا اضافه می‌شوند.
این فعال حقوق کودکان در ادامه صحبت‌هایش با «جهان صنعت» گفت: چند وقتی است که شنیده میشود آمار ازدواج در سیستان‌و‌بلوچستان پایین آمده است اما این به این معنا نیست که ازدواج کودکان کاهش پیدا کرده است. ما در این موضوع با دو طبقه از شهروندان مواجه هستیم. طبقه متوسطی که سطح فرهنگی و آموزشی بالاتری دارند و به دلیل مشکلات پیش آمده و بحران از ازدواج هراس دارند، اما گروه دومی که ازدواج در آنها کم نشده و مهمترین گروه هستند مربوط به طبقه فقیر است که برایش فرقی نمی‌کند دختر چند ساله است، به تنها چیزی که توجه می‌کنند پولی است که در ازای دختر می‌گیرند. اما با همین وضعیت و بالا بودن ازدواج کودکان برخی در سیستان و بلوچستان به عنوان فعال مدنی سعی در انتشار اخبار دروغ درمورد کاهش کودک همسری دارند.
حفظ شرف و آبرو دختران را راهی خانه بخت می‌کند
می‌توان یکی از علل اولیه ازدواج زودرس و اجباری کودکان در محلات حاشیه شهرها و استان سیستان‌و‌بلوچستان را حفظ آبرو و شرف خانوادگی، فقر و اعتیاد و مهاجرت دانست. در مناطق جنوبی سیستان‌و‌بلوچستان وقتی از دختران سوال میشود چرا در کودکی ازدواج می‌کنید با سوالات این‌گونه مواجه می‌شویم که اگر ازدواج نکنیم، چه می‌توانیم کنیم؟ اصلا چه راه دیگری داریم؟ نه اشتغال، نه تحصیل و نه موقعیت خوب چرا نباید ازدواج کنیم وقتی نمی‌توانیم پیشرفت کنیم. وقتی آمار ازدواج کودکان را پیگیری می‌کنیم متوجه می‌شویم که بیش از 78 درصد از پدران این کودکان و 17 درصد از مادران آنان گرفتار اعتیاد هستند و حتی در پنج درصد از آنان پدرو مادر هر دو به اعتیاد دچار هستند که تنها 17 درصد این کودکان خود خواهان ازدواج بوده تا از این محیط فرار کنند یا به دلایل غلطی چون فرهنگ اشتباه و یا چشم و هم‌چشمی با دختر خاله و دختر عمه ازدواج کرده از چاله در آمده و به چاه می‌افتند.
تلاش‌هایی که نتیجه‌ای ندارند
در انتها بد نیست به این پدیده نگاهی متفاوت بیندازیم. اجبار ازدواج کودکان به نوعی آزار جنسی و کودک‌آزاری محسوب میشود. با ادامه یافتن ازدواج کودکان در جامعه، اندک‌اندک تبدیل به یک جامعه نابالغ می‌شویم؛ جامعه‌ای که رشد کافی نیافته و بلوغ فکری ندارد. آسیب‌هایی مثل خشونت، خیانت، طلاق رسمی و عاطفی، همسرکشی، افسردگی و آمار بالای سقط جنین را می‌توان از تبعات ازدواج زودهنگام کودکان در جامعه نابالغ دانست. یکی دیگر از مشکلاتی که در ایران با آن مواجه هستیم نبودن سن دقیق به عنوان سن کودکی است. در قانون برای گرفتن گواهینامه که مسلما از تشکیل یک خانواده مساله کم‌اهمیت‌تری است، سن قطعی ۱۸ سال تعیین شده و پایین‌تر از این سن اجازه رانندگی برای افراد صادر نمی‌شود اما برای مساله مهم ازدواج به راحتی تصمیم گرفته شده و کودکان با مجوز قانون و تشخیص ولی وارد زندگی زناشویی می‌شوند و زیر بار مسوولیت قرار می‌گیرند، درحالی که آمادگی جسمی و ذهنی کافی را ندارند.
و نکته دردناک‌تر این است که تمام فعالیت‌هایی که در جهت افزایش سن ازدواج کودکان صورت می‌گیرد بی‌نتیجه می‌ماند و کودکان همچنان قربانی سنت و باورهای غلط می‌شوند.
سایر اخبار این روزنامه
مراسم تشییع و اقامه نماز بر پیکر آیت‌الله هاشمی‌شاهرودی
گفت‌وگوهای ایران و طالبان ادامه خواهد یافت
رشد اقتصادی ۶ ماهه امسال 4/0 درصد شد
حذف بازرسی تخصصی مصالح در فرآیند بازسازی کرمانشاه
زنگنه:
اتوبوس دانشجویان فاقد معاینه فنی بوده است
بررسی وضعیت کودک‌همسری در سیستان و بلوچستان
لیست 23 نفره تیم ملی فوتبال از سوی کی‌روش اعلام شد
جلوی گرانی را گرفتیم!
استیضاح ترامپ
رییس اتحادیه فروشندگان چرم در گفت‌وگو با «جهان صنعت» تشریح کرد؛
مجلس اجازه ندهد حیثیتش مساله‌دار شود
افزایش 61 درصدی بودجه وزارت صمت می‌تواند ناجی صنایع باشد؟
ضرورت تشکیل
تحلیل رسانه‌ها از اقتصاد جهان در 2019
شورش جلیقه‌زردها، دردسری بالقوه برای اتحادیه اروپا
تعویق انتخابات افغانستان
روسیه موشک فراصوت جدید خود را آزمایش کرد
کابوس این 2 سال خطرناک
پیام مرجع عالیقدر حضرت آیت‌الله العظمی صافی‌گلپایگانی دامت برکاته به مناسبت ارتحال آیت‌الله حاج سیدمحمود هاشمی‌شاهرودی (ره)
پیام مرجع عالیقدر حضرت آیت‌الله العظمی صافی‌گلپایگانی دامت برکاته به مناسبت ارتحال آیت‌الله حاج سیدمحمود هاشمی‌شاهرودی (ره)
