نقدی بر اظهارات فرماندار تهران در خصوص ساماندهی گدایان

گروه جامعه- هر زمان که اسمی از متکدیان و گدایان مطرح می‌شود، پای اظهارنظری از فرماندار تهران در میان است‌. گویی کار او در سمت فرمانداری پایتخت با انبوه مشکلات و آسیب‌های اجتماعی، هر از چندی صرفا اظهارنظر در خصوص متکدیان و ساماندهی آنهاست که هیچ‌گاه هم به ثمر نمی‌رسد‌. فرماندار تهران در آخرین اظهارنظر و تصمیم جنجالی خود سال گذشته باعث شد کودکان کار زیادی را با همین عنوان متکدی بازداشت کرده و به مددسرای یاسر ببرند و در آنجا برای مدتی قرنطینه کردند‌. بعدها بهزیستی که با انتقادات بسیاری مواجه شد در دفاع از خود عنوان کرد این درخواست فرماندار تهران بوده و آنها نقشی در چنین تصمیمی نداشتند و اساسا نباید کودک کار را بازداشت کرد‌. همان زمان طاهره پژوهش در گفت‌وگو با اسکان‌نیوز عنوان کرد: رفتار بسیار بد و تحقیرآمیزی با کودکان بازداشت شده منتقل شده به یاسر صورت گرفت که باعث واکنش برخی مسوولان نیز شده بود‌. از جمله این رفتارها تراشیدن موی سر دختران بود که این فعال حقوق کودک با عنوان اسرای جنگ جهانی دوم از آن یاد کرده بود‌. همان زمان تعدادی از آن کودکان آزاد شدند و تعدادی از آنها تا مدت‌ها در آن مکان بازداشت بودند‌. پس از روی دادن این اتفاقات بار دیگر فرماندار پایتخت در شهریور 97 در خصوص متکدیان صحبت و اظهار کرد: «طرح جمع‌آوری متکدیان مجددا تهیه شده و برای تامین اعتبار لازم منتظر هستیم‌. البته در حال حاضر کار پیوسته و با قدرت در حال اجراست و در طرح مجدد شیوه‌های کار تغییر خواهد کرد که با تامین اعتبار این شیوه در دستور کار قرار می‌گیرد.» چهار ماه از این اظهارات گذشته و مشخص نیست کار پیوسته و با قدرت دقیقا چه اقداماتی بوده و چه ساز و کاری برای ساماندهی متکدیان انجام شده است‌ چون اساسا اقدامی انجام نشده است‌. از آن سو عیسی فرهادی دائما متکدیان و معتادان متجاهر را جهت جمع آوری و ساماندهی کنار هم قرار می‌دهد، در حالی که این دو آسیب زیرساخت‌های متفاوتی می‌طلبد و با یکدیگر تفاوت برخوردی دارند‌.
به گفته او، قرارگاه آسیب‌های اجتماعی نیز فعالیت خود را آغاز کرده که با شیب ملایمی برخورد با متکدیان و حتی جمع‌آوری معتادان متجاهر را در دستور کار دارد‌. او خاطرنشان کرده بود: در بحث آسیب‌های اجتماعی نیز آموزش، اشتغال و خودکفایی را دنبال می‌کنیم و در همین راستا در مجتمع فوریت‌های اجتماعی تهران ۱۲ دستگاه همکاری می‌کنند که پشتیبانی این مجتمع با شهرداری است و با حمایت‌های دستگاه قضا و پلیس، جمع‌آوری آسیب‌ها آغاز می‌شود و با همکاری بهزیستی، کمیته امداد، دانشگاه‌های علوم پزشکی و‌.‌.‌. نسبت به ساماندهی افراد آسیب‌دیده اقدام می‌شود‌. به اعتقاد فرهادی، تکدی‌گری یک جرم مشهود است و هر کسی که آن را انجام دهد باید با آن برخورد شود‌. اتباع بیگانه‌ای که در قالب تکدی‌گری کار می‌کنند، جمع‌آوری می‌شوند و در اختیار اداره اتباع قرار می‌گیرند تا نسبت به ساماندهی و طرد آنها اقدام شود‌. حالا چند ماه پس از آخرین وعده، بار دیگر فرهادی بر لزوم برخورد قاطع با ۲۰ سرتیم تکدی‌گری حرفه‌ای در سطح تهران تاکید کرده است‌.
به گزارش ایسنا، عیسی فرهادی در دوازدهمین جلسه کارگروه تخصصی اجتماعی و فرهنگی استان تهران که با موضوع مقابله با آسیب‌های اجتماعی به ویژه در حوزه‌ کودکان کار و تکدی‌گری برگزار شد، گفت: قطعا امروز در شرایطی قرار نداریم که موضوعات رفاهی را برای افرادی که دچار مشکل و گرفتاری می‌شوند افزایش دهیم‌. در حال حاضر باید اقدامات کوتاه‌مدتی که بالاترین میزان تاثیرگذاری را دارند در دستور کار قرار دهیم‌. به این ترتیب باید ۲۰۲ نقطه‌ای که در حوزه مکان‌های گردشگری شناسایی شده‌اند را مورد توجه قرار دهیم و این نقاط را از وجود افراد متکدی پاکسازی کنیم‌.
از بین 4 هزار متکدی، فقط 30 درصد نیازمندند


او در ادامه تاکید کرد: ما در تهران ۴۰۰۰ متکدی داریم که از این میان ۲۰۰۰ نفر کودک هستند و از میان کودکان نیز حدود ۱۴۰۰ نفر از اتباع بیگانه هستند‌. به این ترتیب در مجموع ۳۰ درصد افراد متکدی از شهروندان خود تهران و ۷۰ درصد برای سایر شهرستان‌ها هستند‌. باید این نکته مورد توجه قرار گیرد و به اطلاع مردم برسد که از میان ۴۰۰۰ هزار متکدی تهران، تنها ۳۰ درصد نیازمند هستند و مابقی به این کار معتاد شده‌اند‌. لازم به ذکر است بر اساس قانون، ۱۲ دستگاه برای رسیدگی به امور افرادی که به عنوان متکدی جمع‌آوری می‌شوند، تعیین شده است که در سال ۹۳ شورای اجتماعی کشور دستور‌‌العمل آن را تهیه و به قانون تبدیل کرد و یک بار دیگر ۱۲ دستگاه متولی موضوع جمع‌آوری و ساماندهی متکدیان تعیین شدند‌.
فعالیت مجتمع فوریت‌های آسیب‌های اجتماعی رضایت‌بخش نیست
فرماندار پایتخت در بخش دیگری از اظهارات خود به موضوع تشکیل مجتمع فوریت‌های آسیب‌های اجتماعی اشاره کرد و گفت:‌ در حال حاضر این مجتمع تشکیل شده و فعالیت می‌کند، اما فعالیت‌های آن رضایت‌بخش نیست‌. ما وظایف خود را به خوبی انجام نمی‌دهیم و مدام در حال تخریب هستیم و وظایف را به گردن یکدیگر می‌اندازیم‌. ظرف ۱۸ ماه گذشته تنها سه بار شهرداری تهران معاونت اجتماعی خود را تغییر داده است و در بحث جمع‌آوری باید شهرداری تهران به صورت فعال حضور داشته باشد‌. او خاطرنشان کرد: از سوی دیگر بهزیستی نیز از صد درصد وظایف خود تنها ۲۰ درصد از وظایفش را انجام می‌دهد و روزانه دو نفر را پس از جمع‌آوری در مجتمع فوریت‌های آسیب‌های اجتماعی جذب می‌کند‌. به این ترتیب زمان بسیار زیادی برای جذب کودکانی که مشغول تکدی‌گری هستند نیاز است‌. این نوع اظهار نظر نشان می‌دهد او همچنان معتقد به جمع‌آوری و برخورد با کودکان کار همچون متکدیان است‌.
او همچنین در تشریح روند جمع‌آوری متکدیان گفت: این افراد ابتدا از سطح شهر جمع‌آوری می‌شوند و به مجتمع فوریت‌های اجتماعی می‌آیند و در مرحله‌ بعد به دستگاه‌های مربوطه که برابر شرایط این افراد وظایفی را بر عهده دارند تحویل داده می‌شوند‌. اما پس از آن هیچ اقدامی برای عدم حضور قطعی آنان در خیابان به عنوان گدا صورت نمی‌گیرد‌. آنها همه جا هستند، در همه کوچه‌ها و محله‌های اصلی و فرعی، در مترو و کنار بزرگراه‌ها، در پاساژها و هر مکان عمومی که مردم زیادی در آنجا حضور داشته باشند اما کسی ندیده تاکنون راهکارهای فرماندار به ثمر رسیده باشد یا همه دستگاه‌های متولی همکاری لازم را برای وظایف‌شان انجام داده باشند‌. فرماندار تهران اما تصریح کرده:‌کار فرهنگی زیادی انجام شده و با سمن‌ها جلسات بسیاری برگزار شده، اما ساماندهی‌ کودکان متکدی می‌تواند توسط همین سمن‌ها انجام شود؛ به شکلی که هر سمن ۲۰ نفر کودک متکدی را تحت پوشش خود قرار دهد اما این اتفاق نیفتاده و حتی سمن‌ها در خصوص فعالیت ما نیز معترض می‌شوند‌. فرهادی خودش تاکید کرده: در حوزه‌ تکدی‌گری حرفه‌ای هیچ اقدامی انجام نشده است‌. به نظر می‌رسد که در این حوزه سرتیم وجود دارد که اگر با آنها برخورد نشود قطعا تاثیرات بسیار منفی به همراه خواهد داشت‌. باید به این نکته توجه داشته باشیم که برخی از این افراد درآمدهای میلیونی دارند و گذشتن از این درآمد برای آنها بسیار سخت است‌. امروز در مجتمع فوریت‌های اجتماعی امکانات بسیار خوبی گردآوری شده، اما در مورد تقسیم وظایف باید بازنگری جدی انجام شود‌.
کمک مردم به متکدیان تعدادشان را کاهش نمی‌دهد
از آن سو چندی قبل مدیرعامل سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران در خصوص متکدیان نیز عنوان کرده بود: تا زمانی که مردم به متکدیان کمک می‌کنند دیگر نباید انتظار داشت که از میزان متکدیان در سطح شهر کاسته شود‌. رضا قدیمی، با اشاره به نقش مهم مردم برای رفع معضل تکدی‌گری تاکید کرده: ما در حوزه جذب متکدیان هیچ مشکلی نداریم اما 70 درصد از این افراد پس از آزادی از سامانسراها به دلیل کمک‌های مردمی و درآمد میلیونی، مجددا به کار تکدی بازمی‌گردند‌. قدیمی با تاکید بر اینکه درصد زیادی از متکدیان پایتخت اتباع خارجی و بیگانگان هستند، تصریح کرد: باید در میزان مجازات‌های این متکدیان تجدیدنظر صورت گیرد‌. لازم به تاکید است نگهداری متکدیان در سامانسراها بر اساس قانون از 21 روز تا 3 ماه به‌صورت شبانه‌روزی است‌. چنانچه متکدی حرفه‌ای باشد پرونده او برای پیگیری‌های بعدی و تصمیم‌گیری نهایی تحویل قوه قضاییه می‌شود و در صورت اثبات حرفه‌ای بودن فرد، مدت نگهداری تمدید خواهد شد‌.
مافیای تکدی‌گری در تهران چه اقداماتی انجام می‌دهد؟
از آن سو باید به این موضوع اشاره کرد که شهردار تهران اخیرا لایحه برنامه سوم توسعه شهری تهران را تقدیم شورای شهر کرده است‌. یکی از موارد مهم مندرج در این برنامه جمع‌آوری متکدیان تا شهریور سال 1398 بود؛ طرحی که سالیان سال است از زبان مسوولان شهرداری و استانداری و بهزیستی و پلیس مطرح می‌شود، اما همچنان معطل مانده و هیچ اقدام قابل ذکری درخصوص آن انجام نشده است‌. جمع‌آوری متکدیان با یک اقدام ضربتی ممکن است، اما مساله اینجاست که برای سرنوشت این افراد پس از جمع‌آوری، هیچ برنامه مناسب و تاثیرگذاری وجود ندارد‌. بر همین اساس هر بار متکدیان را پس از جمع‌آوری رها می‌کنند و آنان هم به دامان شهر بازمی‌گردند‌. مجید ابهری (مدیر طرح «شهر بدون گدایم آرزوست») چندی پیش عنوان کرده بود: ما سازمانی مافیایی به نام گ‌. ت‌. ت داریم که علامت اختصاری «گدایان تهران و توابع» است‌. در این سازمان کودک اجاره می‌دهند، گریم می‌کنند و از این طریق افراد را نابینا و چلاق می‌کنند و حتی به گدایان خدمات سرویس رفت و برگشت ارائه می‌دهند‌. اعضای هیات رییسه این مافیا 7 نفر هستند و این سازمان باندهای زیرمجموعه‌ای هم دارد‌. در واقع، متکدیان دژبان دارند و اگر یک گدای میدان فردوسی برای گدایی به میدان انقلاب برود، با او برخورد شدیدی می‌شود‌. خانواده‌هایی هم وجود دارند که فقط مسوول به دنیا آوردن و کرایه دادن بچه هستند و بچه‌های آنها از همان ابتدای تولد معتاد هستند‌. جلوی امامزاده صالح سرقفلی برای 6 ماه گدایی 10 میلیون تومان و جلوی حرم شاه عبدالعظیم 12 میلیون تومان است‌. اینها نکات تکان‌دهنده‌ای از فعالیت گدایانی است که میلیون‌ها تومان درآمد دارند و کودک کار را هم بعضا به این افراد سنجاق می‌کنند، اما در نهایت نه با آنها برخوردی صورت می‌گیرد، نه به معنای واقعی محل درآمدشان را از بین می‌برند‌.