كوچك شدن نظام دولتي و اصالت به حق انتخاب

در سومين نشست«بررسي چالش هاي انقلاب اسلامي در دهه پنجم» مطرح شد
كوچك شدن نظام دولتي
و اصالت به حق انتخاب
کولایی: ملت‌ها حق دارند خودشان درباره خود تصمیم بگیرند


جلایی‌پور: نظام سیاسی ایران بسیار حجیم است
سعید زیباکلام: حوزه‌ها و دانشگاه‌های ما نیازمند بازسازی هستند
آرمان: سومین نشست «بررسی چالش‌های انقلاب اسلامی در دهه پنجم» چهارشنبه با سخنرانی علیرضا بهشتی و سعید زیباکلام در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد. علیرضا بهشتی در ابتدای این نشست در پاسخ به این پرسش که آیا واقعا یکی از دغدغه‌های انقلابی که در سال 57 به پیروزی رسید عدالت بود، گفت: گاهی هم که برخی دولت‌ها خواسته‌اند حرکت‌هایی در جهت ایجاد نوعی از روابط عادلانه را در جامعه ایجاد کنند، متأسفانه به مفاهیم بسیط و ساده از برابری متمسک شده‌اند و حاصل آن همچنان که در نظام‌های نئولیبرالی و نئومحافظه‌کار حاکم بر جهان امروز اتفاق می‌افتد، نابرابری‌ها و بی عدالتی‌های بیشتر بوده است. البته آنچه ما در کشور خود داریم، به زحمت می‌توان نامش را یک نظام نومحافظه کار یا نئولیبرال گذاشت و یک کاریکاتور ناقص و بسیار مضحکی از آن در کشور ما حاکم شده است. سعید زیباکلام نیز گفت: امروز حوزه‌ها و دانشگاه‌های ما سخت نیازمند بازسازی هستند. برخی دانشجویان منتقد بعد از استاد شدن خودشان نیز همین رویه را در پیش می‌گیرند. ساحت بسیار نهانی وجود دارد که آزادی اندیشه به شکل بسیار درونی در نطفه خفه می‌شود. در این ساحت گفته می‌شود که آرائی هستند که درست و شرعی و عقلانی‌اند. حمیدرضا جلایی پور هم گفت: رئیس دولت اصلاحات در میان اصلاح‌طلبان از دموکراسی سازگار با دین سخن می‌گوید و حرفش این است که اگر در این کشور سازوکارهای دموکراسی به طور کامل رعایت شده و اجرا شود، آن زمان است که تصمیم جمعی مردم آنچنان ضد دین یا مخالف با آن نیست، لذا ما می‌توانیم دموکراسی دینی داشته باشیم. آقای بشیریه هم اولین بار و در بیست سال پیش، نظام ایران را نظامی نیمه دموکراتیک خواند. جلایی پور گفت: نظام سیاسی ایران بسیار حجیم است و چیزی حدود 4 الی 5 میلیون نفر کارمند این نظام هستند، در صورتی که ژاپن با 120 میلیون جمعیت، تنها 130 هزار پست بوروکراتیک دارد، ولی ما فقط 120 هزار پست مقامی در این کشور داریم. بنابراین نظام سیاسی بسیار حجیمی داریم. نظام سیاسی ما همچنین اغلب قلمروهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و مذهبی را پوشش می‌دهد که این مسأله‌ای بسیار عجیب است. برای نمونه، قلمروهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی که روشن است، اما در امور مذهبی که یکی از کارهای همیشگی جامعه مدنی ایران بوده، حتی در قلمروی مجلس ختم، شما اگر بخواهید در مساجد مراسمی برگزار کنید، نمی‌توانید هر روحانی یا مداحی را دعوت کنید، بلکه لیستی مشخص در اختیارتان می‌گذارند. از این رو، کنترل در این قلمرو بسیار وسیع است. وی افزود: دولت موازی حتی می‌تواند جلوی رای مردم بایستد یا فرآیند اصلاحات را کند کرده و حتی از کار بیندازد و ممکن است توجیهش برای انجام چنین کارهایی، دفاع از انقلاب اسلامی باشد. به عبارت دیگر، بخشی از دولت در ایران به نام انقلاب دائمی، مخالف اصلاح دائمی است. در این نظام دوپاره، ما دو نوع دیپلماسی داریم، یکی دیپلماسی عادی و مبتنی بر منافع ملی که تعاملی است و در کنار آن، دیپلماسی استثنایی و در تبلیغات تقابلی و پرهزینه داریم. آخرین کار دیپلماسی ایران مربوط به توافق برجام بود که با آنکه قرار بود اقتصادی هم باشد، اما از ابتدا معلوم بود که قراردادی اقتصادی-سیاسی است.علیرضا شجاعی زند نیز در این نشست گفت: فرض جمهوریت برای حکومت‌های ایدئولوژیک، یک امر غیرقابل انتظار و مخاطره است، همین پدیده برای حکومت‌های دینی نیز به مراتب مسأله‌آفرین تر است. یعنی عنوان جمهوریت اگر با هر شکلی در این ساختار بیاید، برای حکومت‌های ایدئولوژیک و به طور خاص‌تر حکومت‌های دینی، مسأله آفرین است. این مسائل که برای ما از انقلاب آغاز شد، جلوه‌های مختلفی دارد که بخشی از آن مربوط به دین ماست و از سوی دیگر مربوط به انتظاراتی بوده که از دین وجود دارد. این دو نوعا نسبت به یکدیگر همسو و هم طراز نیستند.
دل نیروهای خارجی برای منافع مردم در هیچ سرزمینی نسوخته است
الهه کولایی در پاسخ به این سوال که در ابتدای انقلاب چه نگرشی نسبت به استقلال وجود داشت، گفت: واقعیت این است که در منطقه‌ای که زندگی می‌کنیم، ما را تبدیل به کشوری کرده که در قرن‌های متمادی با ورود بسیاری از دولت‌ها و نیروهای خارجی روبه رو بوده، به نحوی که بسیاری از حوادثی که دور و برمان اتفاق می‌افتد، ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این تجربه ها، ذهن و نگرش ما ایرانیان را به شدت تحت تاثیر قرار داده و حافظه تاریخی ما آنها را ثبت کرده است. وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه ما نتوانستیم توازن در سیاست خارجی خود برقرار کنیم، گفت: ما یک زمانی فکر کردیم بدون اینکه به تاریخ خود توجه کنیم، می‌ توانیم با نزدیک تر شدن به اروپا در برابر آمریکا بایستیم. در حالی که با بررسی دو دهه قبل از انقلاب اسلامی، متوجه می‌شویم بعد از بحران موشکی کوبا، یک نوع تنش زدایی در روابط شوروی و آمریکا ایجاد شده و تبدیل به فرصتی برای ایران می‌شود تا سیاست مستقل ملی را دنبال کند و این سیاست چیزی نبود جز موازنه برقرار کردن میان ایالات متحده آمریکا و شوروی. یعنی ما به عنوان تنها کشور جهان سومی وابسته به آمریکا از شوروی سلاح می‌خریدیم و نه تنها از شوروی کمونیست سلاح می‌خریدیم که در واقع توانستیم پایه‌های صنعتی خود را نیز در آن دودهه محکم کنیم. وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: ما نیازمند بازخوانی تجربه‌های 40 ساله اخیر هستیم و باید ببینیم شعارهایی را که سردادیم تا چه اندازه توانستیم اجرایی کنیم. تصور می‌کنم درک محیط بین‌المللی نیازمند عینک‌هایی است که توان دیدن اجزای محیط بین‌المللی را برای ما ایجاد می‌کند. ما باید این محیط را درک کرده تا بتوانیم بر مبنای واقعیت از منافع خود دفاع کنیم. من فکر می‌کنم با اینکه فرصت‌های بسیاری را سوزاندیم، اما به لطف خدا هنوز این منابع را در اختیار داریم. وی در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان از قدرت‌های خارجی کمک گرفت، گفت: من معتقدم تاریخ خود درس‌های خوبی می‌تواند در این زمینه به ما دهد، تاریخ ما نشان داده که تقابل روس و انگلیس باعث شده تا جریان‌های آزادی خواه یا اقتدارگرا متناسب با رویکردهایی که این دولت‌ها داشتند، در یکصد سال اخیر به یکی از آنها پناه ببرند. پناه بردن به قدرت‌های خارجی نه تنها به شکلی تاریخی بلکه همواره وجود داشته است، اما در مقاطع مختلف ثابت شده که دل نیروهای خارجی برای منافع مردم در هیچ سرزمینی نسوخته است.