روزنامه همدلی
1398/02/04
«همدلی» لغو معافیتهای خرید نفت ایران و به صفر رساندن آن را در گفتوگو با کارشناسان بررسی میکند؛
بنبست دیپلماتیکهمدلی| گروه سیاسی ـ محسن فیضاللهی ـ بالاخره کاخ سفید تصمیم گرفت تا معافیتهای داده شده به ۸ کشور برای خرید نفت ایران را تمدید نکند. آنگونه که ترامپ و همکارانش در کاخ سفید قول داده بودند تصمیماتی اتخاذ شد که اسم کلی آن «فشار حداکثری آمریکا» بر ایران بود، در سایه این اقدام، آمریکا در پی آن است تا حکومت ایران را به جایی برساند تا تغییری که آمریکا به دنبال آن است را در رفتار و سیاستهای خود اعمال کند.
یکی از سرفصلهای مهم این «فشار حداکثری»، به صفر رساندن فروش نفت و میعانات گازی ایران است. این در حالی است که یکی از منابع درآمدی مهم و حیاتی ایران، نفت است. اینکه تاکنون همه اقتصاددانان و سیاسیون ما به انحاء مختلف به دنبال جایگزینی برای این طلای سیاه بوده و هستند، مسالهای مهم است که البته نتیجه بخش نبوده است.
بدون شک کشورهایی که اقتصاد آنها وابستگی به نفت دارد، هرگونه تغییر و تحولی در بازار نفت جهان، آنها را نیز تحتالشعاع قرار میدهد. از نگاه تحلیلگران ارشد و متخصصان حوزه سیاست و روابط بین الملل، بحران اقتصادی و فروپاشی نظامهای سیاسی کشورهای عربی در این چند دهه اخیر که از آن به عنوان «بهار عربی» یاد میکنند، چوب وابستگیهای شدید اقتصادی به نفت را خوردهاند.
با توجه به رویدادهای مهم چند دهه اخیر، ریشه «اکثر بحران»ها یعنی بحران مشروعیت، بحران کارآمدی، بحران وحدت درونی میان هیات حاکمه و حتی بحران کنترل تمام نیروهای جامعه، در میزان وابستگی و عدم وابستگی کشوری که با بحران دست به گریبان است به یک منبع درآمدی مثل نفت یا وابستگی بیش از حد به بازارهای جهانی است.
بدون شک در زمانهای که مردم، بیش از هر چیز دیگری، درآمدشان را جدی میگیرند، با هرگونه تغییراتی در نظم بازار جهانی یا در فروش نفت شاهد جنبشهای اعتراضی و مدنی هستیم. حال با توجه به شرایط ایران و میزان وابستگیاش به فروش نفت، بدون شک هرگونه تهدید یا تحدیدی از سوی آمریکا بر فروش نفت، تهدید و تحدیدی بر معیشت ایرانیان نیز خواهد داشت.
در صورتی که تمامی کشورهای بزرگ خریدار نفت ایران برای اجرای تحریمها از تصمیمات واشنگتن فرمانبرداری کنند، بدون شک تاثیر مستقیمی بر زندگی مردم ایران در پی خواهد داشت و اگر اقدامی عاجل و جدی در این زمینه صورت نگیرد یا برای دور زدن تحریمهای نفتی راهی نیابد، در بهترین حالت و با حسن نیتی قاطع، به هیچ وجه وضعیت پس از آن قابل پیش بینی نخواهد بود. در چنین حالتی که طرفهای درگیر هرکدام خواستههای خود را مطالبه و از اهرمهای خاص خود استفاده میکنند، دیپلماسی در پایینترین حد ممکن قرار گرفته و آنچه اکنون به وضوح دیده میشود، بن بستی دیپلماتیک است که پیش روی دولتهای ایران و آمریکا قرار گرفته است.
عدم معافیت از مجازات
مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا در نشست خبری روز دوشنبه گفت: «امروز ما اعلام میکنیم که ایالات متحده دیگر هیچگونه معافیتی از مجازات بابت ادامه خرید نفت ایران اعطا نخواهد کرد». این رویکرد به معنی قطع واردات نفت از ایران توسط ۵ کشور چین، هند، ترکیه، کره جنوبی و ژاپن است. دو کشور اروپایی ایتالیا و یونان وهمچنین تایوان پیشتر واردات نفت خود از ایران را متوقف کرده بودند.
او همچنین در پاسخ به سوالی در مورد اینکه اگر هند و چین به خرید نفت از ایران ادامه دهند، واشنگتن چه کاری خواهد کرد؟ گفت: «ما قاطعانه و مشخص میگوییم دیگر هیچگونه معافیت از مجازات در کار نیست. ما پس از این اعلام بهطور جدی آن را به مورد اجرا میگذاریم».
وابستگی بیش از حد به نفت و عواقب این وابستگی
«فریدون مجلسی»، دیپلمات سابق و کارشناس مسائل بینالمللی، در گفتوگو با «همدلی»، ضمن تاکید بر جدی گرفتن رفتار ترامپ و اقداماتی که علیه ایران انجام میدهد، گفت: «بخشی از دیپلماسی ما به موضع گیری شخصی تقلیل پیدا کرده و فکر میکنیم با چند تهدید و شعار یا به سخره گرفتن سخنان رئیس یک دولت (در اینجا آمریکا) و وزیر امور خارجهاش، اقدامی دیپلماتیک یا سیاسی انجام دادهایم.
البته در جاهایی این روش شاید جواب بدهد، اما ما با ترامپی روبهرو هستیم که تا کنون به همه شعارهایش جامه عمل پوشانده است».
مجلسی افزود: «رفتار ترامپ در طول دوران ریاستجمهوریاش به وضوح نشان میدهد که او با همان ادبیاتی که نسبت به برجام واکنش نشان داد، همچنان نسبت به ایران موضع دارد. اشتباه محض است اگر فکر کنیم او در مواضعش نسبت به ایران تغییری ایجاد میکند! و البته تاکنون شدیدتر هم شده و عقبنشینی نکرده است».
با توجه به سخنان دو روز پیش پمپئو، آمریکا در پی آن است تا فروش نفت ایران را به صفر برساند و از سوی دیگر عربستان و امارات وعده دادهاند که کمبود یا خلاء نفتی را با تولید بیشتر جبران خواهند کرد، به نظر شما اگر فروش نفت ایران دچار اختلال شود، ما چه سیاستی به عنوان سیاست جایگزین برای عدم وابستگی به نفت در وضعیت کنونی داریم؟ «البته بنده بر این عقیده نیستم که صادرات نفت ایران به صفر خواهد رسید، چون ایران با استفاده از مسیرهای غیررسمی، نفت خود را خواهد فروخت. برای مثال ترکیه خارج از بانکدارى بینالمللى از ایران نفت و گاز خواهد خرید و به اعتبار آن صادراتش را ادامه خواهد داد. عراق هم به خرید گاز و برق ادامه خواهد داد، منتها با توجه به شرایط ایران، انتظار تخفیف خواهند داشت. به هر حال ایران تحت تحریم قانونى یعنى بینالمللى نیست، اما فرمانبردارى تقریبا همه کشورها از آمریکا موجب مىشود از ترس لطمه به منافع خود، از ایران نفت نخرند».
مجلسی در ادامه در مورد اقدامی عاجل برای عدم وابستگی مطلق ایران به نفت گفت: «من نیز بر این باور هستم که وابستگی به نفت بسیار کشنده است. البته حاکمیت میبایست در همان سالهای اول انقلاب (در اینجا منظور بعد از اینکه همه چی آرام شد) این ایده یعنی وابسته نبودن به نفت را درمان یا راه حلی برای عدم وابستگی پیدا میکرد تا اینگونه، وجود یا عدم وجود نفت تاثیر مستقیمی بر سیاست داخلی و حتی سیاست خارجی ما نمیگذاشت».
مجلسی در ادامه افزود: «به کشورهای عربی که در این مدت دچار انقلابها و فروپاشی شدند خوب نگاه کنید، آنهایی که وابستگی زیادی به نفت داشتند بیشتر از هر کشور دیگری تخریب یا دچار مشکل شدند. به نظرم همین کشورها الگوی خیلی مناسب برای تجربه و فکری به حال عدم وابستگی به نفت کردن است».
آنگونه که دولتمردان آمریکا گفتهاند و میگویند، تمام سعی آنها بر این است که به گونهای تحریمها یا محدودیتها را اعمال کنند که به مردم فشار وارد نشده و فقط به حکومت جمهوری اسلامی منتقل شود، این در حالی است که شاید از لحاظ سیاسی به حاکمیت فشار وارد شود، اما در زمینه اقتصادی و معیشتی این مردم هستند که تحت فشار بیشتر قرار میگیرند، نظر شما چیست؟ مجلسی در پاسخ به این پرسش گفت: «بدون شک به مردم نیز فشار وارد میشود. جامعه ما در طول مدتی که در تحریم بود، به نحوی آسیب پذیر شده که با هر محدودیتی زندگی عادی آنها دچار خلل میشود. اینکه مقامات رسمی ما در بوق و کرنا میکنند که آمریکا علیه ملت ایران این اقدام یا آن اقدام را انجام داده، قابل توجیه نیست. پس نقش این کارگزاران دولتی چیست؟ ما این افراد یا مقامات را به روی کار آوردهایم تا با استفاده از تمامی قوا و امکانات راهی برای خروج چنین اوضاعی را بیابند».
او در ادامه افزود: «به جای پنهان شدن پشت ملت، از طریق مذاکره و دیپلماسی با کمترین هزینه ممکن، کاری کنند تا در ادامه این تحریم ها به مردم فشاری وارد نشود. آمریکا که از مواضع خود دست نخواهد کشید ما هم نمیتوانیم چنین اوضاعی را تا چندین سال تحمل کنیم. چون اگر برای ۴ یا ۵ سال باشد باز ممکن است مردم تحمل کنند، اما سی سال است ما مورد تحریم بیشتر کشورها قرار داریم بدون اینکه چارهای سیاسی برای آن پیدا کنیم. اگر واقعا قصد جنگ دارند خب بسمالله، اگر چیزی غیر از این است چارهای برای خروج از این وضعیت پیدا کنند، چون این مساله اگر ادامه یابد به یک بحران داخلی منجر میشود که مدیریت آن کار هرکسی نیست».
سایر اخبار این روزنامه
کارشناسان در گفتوگو با «همدلی»، چشمانداز اقتصاد بعد از قطعی شدن تحریم را بررسی کردند
مروری کوتاه بر زندگی و فعالیتهای حقوقی زنده یاد «بهمن کشاورز» خداحافظی با وکیل وطندوست
در میانه ابهام سرنوشت مذاکرات با آمریکا، رهبر کره شمالی با رئیسجمهور روسیه دیدار میکند
سیودومین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران در میان همهمه تحریم و گرانی کاغذ، در مصلای پایتخت افتتاح شد
«همدلی» لغو معافیتهای خرید نفت ایران و به صفر رساندن آن را در گفتوگو با کارشناسان بررسی میکند؛
«شمس» در «جامعه»
علیرضا محجوب: مجوز بگیریم یا نگیریم مطابق هر سال راهپیمایی خواهیم کرد
با تاکید بر پایبندی به برجام؛ فرانسه:روند ایجاد ساز وکار مالی با ایران پیشرفت زیادی داشته است
رحیمی جهان آبادی: وزارت خارجه از آمریکا در دیوان لاهه شکایت کند