روزنامه خراسان ؛ نخستین تریبون دکتر شریعتی

جواد نوائیان رودسری - روزنامه خراسان، به عنوان کهن سال‌ترین روزنامه محلی و همچنان فعال ایران، تاریخ پربار و مشحون از حضور بزرگانی دارد که هر کدام، وزنه‌ای سنگین و تأثیرگذار در عرصه‌های مختلف علمی، ادبی و فرهنگی بوده‌اند؛ از زنده‌یاد حسن عمید، نویسنده فرهنگ عمید و نخستین سردبیر دوره جدید روزنامه خراسان(از 1328 به بعد)، تا زنده‌یاد فخرالدین حجازی، استاد شفیعی کدکنی، استاد پرویز خرسند و زنده‌یاد دکتر علی شریعتی. برخی از این شخصیت‌ها، نخستین تکاپوهای روزنامه‌نگاری خود را در روزنامه خراسان آغاز کردند. در دهه 1330، روزنامه خراسان جای خود را در میان مردم این خطه باز کرده و رقبا را عقب رانده بود. رویکرد مردمی و مستقل این جریده ریشه‌دار، باعث می‌شد که هر اهل قلمی، برای ابراز وجود و انتشار آثارش، روزنامه خراسان را انتخاب کند. به مناسبت فرارسیدن چهل و دومین سالروز درگذشت زنده‌یاد دکتر علی شریعتی، نویافته‌هایی از فعالیت‌های روزنامه‌نگاری او را در خراسان، برای نخستین بار در معرض دید شما خوانندگان قدیمی و صمیمی قرار می‌دهیم.
آغاز کار با معرفی شخصیت‌ها
یافته‌های ما در آرشیو روزنامه خراسان، تا پیش از این، نشان می‌داد که نخستین فعالیت‌های روزنامه‌نگاری دکتر علی شریعتی، در آذرماه سال 1333 و با نگارش مقاله دنباله‌دار «مکتب واسطه اسلام» آغاز شده است. این موضوع، چند سال قبل، در همین صفحه و با انتشار تصویر برخی از آثار چاپ شده زنده‌یاد دکتر علی شریعتی، به اطلاع خوانندگان روزنامه و علاقه‌مندان به دکتر شریعتی و آثارش، رسید. اما به تازگی، ضمن بررسی‌های بیشتر، به یادداشت‌های قدیمی‌تر وی دست یافتیم. این یادداشت‌ها، ظاهراً نخستین آثار قلمی شریعتی در عرصه روزنامه‌نگاری است که در خرداد ماه سال 1333، درست 65 سال قبل، در روزنامه خراسان به طبع رسیده است. شریعتی نخستین تجربه روزنامه‌نگاری خود را با معرفی شخصیت‌ها آغاز کرد؛ ملک‌الشعرای بهار، طه حسین و علامه دهخدا نخستین افرادی بودند که توسط شریعتی در روزنامه خراسان معرفی شدند. به نظر می‌رسد که در این زمان، شریعتی به عنوان یک نویسنده بیرون از مجموعه روزنامه، با آن همکاری می‌کرد؛ دلیل این موضوع، درج عبارت «مقالات وارده» در کنار عنوان یادداشت اوست.
شریعتی جوان در روزنامه خراسان


دکتر شریعتی هنگام نگارش این مقالات و یادداشت‌ها، 21 سال داشت؛ او در سال 1331، دوره دانشسرای تربیت معلم را به پایان رسانده و به عنوان آموزگار، در اداره فرهنگ مشهد استخدام شده بود. احتمالاً، کمی قبل از آن‌که مقالات وی در روزنامه خراسان منتشر شود، او دیپلم کامل ادبی خود را دریافت کرده و ترجمه کتاب «نمونه‌های عالی اخلاقی در بحمدون» اثر کاشف‌الغطاء را به پایان رسانده بود. تردیدی نیست که فرزند استاد محمدتقی شریعتی بودن، نقش مؤثری در پذیرش مقالات وی در روزنامه خراسان داشته است؛ اما نباید فراموش کرد که متن شریعتی، در این زمان نیز، از پیوستگی، استحکام و محتوای قابل قبولی برخوردار بوده است. روزنامه خراسان افتخار دارد که این اسناد تاریخی را، پس از گذشت 65 سال، دوباره منتشر می‌کند و در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد.
 
شریعتی؛از مشهد تا زینبیه
زنده‌یاد دکتر علی شریعتی، روز دوم آذرماه سال 1312 به دنیا آمد. او فرزند استاد محمدتقی شریعتی، معلم و مدرس نام آشنای قرآن و علوم اسلامی بود. دکتر شریعتی دوره ابتدایی و دبیرستان را در مدارس ابن‌یمین و فردوسی مشهد گذراند. در سال 1333 نخستین اثر وی در قالب ترجمه منتشر شد. او نخستین فعالیت‌های روزنامه‌نگاری خود را در سال 1333 و در روزنامه خراسان تجربه کرد. دکتر شریعتی، بعدها به دانشگاه فردوسی مشهد رفت، لیسانس ادبیات گرفت و با بورس تحصیلی، راهی فرانسه شد و پس از اخذ مدرک دکترا، به مشهد بازگشت و تدریس در دانشگاه فردوسی را آغاز کرد؛ او تاریخ درس می‌داد. از نیمه دوم دهه 1345، سخنرانی‌های دکتر شریعتی، ابتدا در دانشگاه فردوسی و سپس در حسینیه ارشاد تهران و دیگر شهرها، با استقبال فراوان جوانان روبه‌رو شد. وی به دلیل حمایت از مبارزات انقلابی جوانان علیه رژیم پهلوی، بارها بازداشت شد و حتی یک‌بار 18 ماه را در سلول انفرادی سپری کرد. دکتر شریعتی پس از آزادی از زندان، برای ادامه مبارزه، مخفیانه راهی اروپا شد، اما در انگلیس، به طرز مشکوکی درگذشت. پیکر او را برای جلوگیری از سوءاستفاده رژیم شاه، به سوریه بردند و در جوار حرم مطهر حضرت زینب(س) به خاک سپردند.