ائتلاف با شرق در گرماگرم شکیبایی با اروپا

سرویس بین الملل جوان آنلاین: ظریف از آماده شدن برنامه استراتژیک ۲۵ ساله با چین خبر داده و از آمادگی ایران برای تأمین امنیت خلیج فارس با مشارکت کشور‌های منطقه و کشور‌هایی سخن گفته که «نیاز به نفت و منابع انرژی خلیج فارس» دارند، تا زمینه یک رژیم امنیتی غیر غربی در منطقه فراهم شود. تهران هرچند در فضای تنش‌آلود بعد از خروج امریکا از برجام همچنان بر مدار مدارا با غرب می‌چرخد، ولی در حال برداشتن گام‌هایی جدی در مسیر شراکت با ملل شرقی است.
ظاهراً دستگاه دیپلماسی بعد از شش سال مدارای دیپلماتیک با غرب که نتیجه موردنظر را در پی نداشته، در حال روی آوردن به موازنه‌های جدید جهانی است. این موضوع دیروز در انتشار پیامی به زبان چینی که ظریف درباره نتیجه سفرش به چین در شبکه اجتماعی توئیتر منتشر کرد، مشهود است. ظریف در این پیام با اشاره به اینکه گفتگو‌های گسترده و سازنده‌ای با «وانگ یی» همتای چینی‌اش داشته است، نوشت: «دیدگاه‌های مشترکی درباره امور دوجانبه و بین‌المللی داریم.»
ظریف پیش‌تر بعد از دیدار با وانگ یی هم گفته بود که یکی از دلایل سفرش به پکن این است که طرف چینی را در جریان مذاکرات اخیرش در فرانسه و حول توافق هسته‌ای قرار دهد. مشارکت فعال ژاپن در توسعه اقتصادی ایران و روابط دو‌جانبه ضمن پیگیری مذاکرات صورت گرفته در سفر اخیر «شینزو آبه» نخست‌وزیر ژاپن به ایران، اهداف سفر وزیر امور خارجه ایران به ژاپن اعلام شده‌اند. همچنین مواردی مانند پیگیری مسائل فلسطین و دیگر مسائل مربوط به جهان اسلام در دستور کار سفر ظریف به مالزی قرار دارد. توکیو و کوالالامپور در کنار پکن از جمله نقش‌آفرینان قدرتمند در شرق آسیا هستند که ایران در راستای موازنه قدرت تقویت تعامل با آنان را در دستور کار قرار داده است.
غروب اعتبار در افق غرب


دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا که از آغاز ریاست‌جمهوری از ترتیبات مهم بین‌المللی از جمله توافق هسته‌ای با ایران (برجام) خارج شد، چندی پیش گفته بود که ایران و چین خواهان توافق با امریکا هستند. هرچند این اظهارات او چندان جدی تلقی نشد. از طرفی سنگین شدن وزنه دیپلماسی ایران در جهت چند جانبه‌گرایی در سفر ظریف به حوزه اسکاندیناوی و به ویژه در جهت تعامل با شرق نشان از کاستن وزنه‌های اعتبار به کشور‌های غربی به ویژه امریکاست. ظریف چندی پیش در گفتگو با رادیو ملی امریکا گفته بود که تعامل با غرب اعتبارش را در ایران از دست داده و حالا هم در سفر به پکن گفته که امریکا رفتار مشابهی با چین و ایران دارد و سیاست امریکا ضد ایران و چین، تروریسم اقتصادی است.
دیپلماسی ایرانی، اهمیت پرداختن به تعامل با شرق را مد نظر قرار داده است. در این راستا، برنامه ۲۵ ساله روابط درازمدت و راهبردی ایران و چین که هفته‌ها و ماه‌های گذشته در دستگاه‌های مختلف ایرانی آماده شده، بیانگر تصویر درازمدتی از همکاری‌های ایران و چین در حوزه‌های مختلف است که در سفر اخیر ظریف به چین هم به آن اشاره شد.
تأمین امنیت خلیج‌فارس با حضور نقش‌آفرینان واقعی
دونالد ترامپ، چند هفته قبل، در گفتگو با هفته‌نامه تایم گفته بود که خلیج فارس دیگر اهمیت راهبردی گذشته را برای تأمین نیاز‌های انرژی امریکا ندارد. حالا وزیر خارجه ایران نیز با اشاره تلویحی به سخنان ترامپ و گفتن اینکه «امریکا هیچ نقشی در خلیج فارس ندارد»‌گفته که علاوه بر کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس، باید کشور‌هایی که به نفت و منابع خلیج فارس نیاز دارند نیز در تأمین امنیت این منطقه نقش داشته باشند. ظریف در سخنان خود به کشور خاصی اشاره نکرده، ولی در حالی که آخرین برآورد‌ها نشان می‌دهد حدود ۴۳ درصد از کل واردات نفت خام چین از خلیج فارس انجام می‌شود، می‌توان حدس زد که سخنان ظریف از آمادگی تلویحی چین برای نقش‌آفرینی در ترتیبات امنیتی خلیج فارس حکایت دارد.
ظریف در پکن اشاره‌ای هم به نقش ایران در طرح «یک پهنه - یک راه» کرده و گفته است: «کریدور‌های جنوب - شمال، جنوب - غرب و شرق - غرب ایران می‌تواند در خدمت توسعه منطقه و ارتباطات بیشتر منطقه‌ای و جهانی باشد. ایران از دیرباز در جاده ابریشم قدیم نقش محوری داشته است و در ابتکار یک پهنه یک راه هم نقش قابل‌توجهی می‌تواند داشته باشد.» مجموعه این اقدامات دیپلماتیک چه در شرق آسیا و چه در شمال اروپا در حوزه اسکاندیناوی به منزله مانعی در برابر تلاش‌های امریکا برای انحصارطلبی در عرصه دیپلماسی و اعمال فشار حداکثری بر ایران است. تلاش‌های واشنگتن در جهت تشکیل ائتلاف دریایی در خلیج‌فارس و کوشش برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران اکنون بیش از پیش مفهوم پیدا می‌کند، ضمن اینکه همراهی نکردن هم پیمانان امریکا با این کشور و استقبال کشور‌هایی مانند ژاپن که از متحدان قدرتمند امریکا محسوب می‌شود از تعامل با ایران، از روی دیگر سکه در عرصه روابط بین‌الملل پرده برمی‌دارد.