روزنامه ایران
1398/07/10
بازگشت هزار و 783 لوح هخامنشی بعد از 14 سال تلاش به ایران
زهرا کشوریخبرنگار
چهارمین محموله الواح هخامنشی از امریکا به ایران بازگشت. این الواح 80سال پیش با هدف مطالعه به مؤسسه شرق شناسی شیکاگو رفت. آنطور که «علی اصغر مونسان» وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور به «ایران» می‌گوید: «17هزار لوح دیگر در دست دانشگاه شیکاگو است.» «محمدرضا کارگر» مدیرکل امور موزه‌های کشور هم در گفت‌وگو با «ایران» و در پاسخ به نگرانی‌هایی که درباره عدم بازگشت این 17 هزار لوح وجود دارد می‌گوید: «براساس کنوانسیون‌های جهانی آثار فرهنگی متعلق به یک کشور نمی‌تواند مورد ادعاهای گروه یا کشوری قرار بگیرد و الواح باقی مانده در نهایت به ایران باز می‌گردد.»
نزدیک به 90 سال پیش بود که 30هزار لوح هخامنشی در تخت جمشید کشف شد. آنطور که کارگر می‌گوید آن روزها هنوز ساختاری مثل میراث فرهنگی یا موزه ملی در ایران وجود نداشت. کاوش‌های باستان شناسی تخت جمشید را هم دانشگاه شیکاگو انجام می‌داد. الواح کشف شده به زبان میخی عیلامی بود. زبانی که آن روزها در تخصص متخصصان در دانشگاه شیکاگو بودند. همین مسأله هم دلیلی شد تا الواح ایرانی به امانت و برای مطالعه به امریکا بروند. نخستین محموله الواح هخامنشی آنطور که وزیر تازه دولت روحانی می‌گوید سال 1327 به ایران وارد شد. علی اصغر مونسان تعداد الواح استردادی آن سال را 179 قطعه اعلام می‌کند. سال 1329 هم 37 هزار قطعه به ایران بازگشت. نخستین محموله بعد از انقلاب 300 قطعه بود که دانشگاه شیکاگو برای اعتباربخشی خود در مجامع بین‌المللی بعد از انقلاب به ایران باز گرداند. بازگشت محموله چهارم اما وارد یک بازی سیاسی میشود. در مرحله چهارم قرار بود که تعداد 1783 لوح هخامنشی به ایران باز گردد. الواحی که 14 سال بعد در یک روز پاییزی در سال 1398 به ایران بازگشت.
اولین استرداد تاریخی بعد از 14 سال تلاش حقوقی
17 سال پیش بود که یک گروه، ایران و حماس را متهم به عملیات تروریستی کردند. آنها خواهان توقیف اموال ایران در امریکا شدند و دست روی الواح 2 هزار و 500 ساله هخامنشی گذاشتند. دادگاهی در امریکا حکم داد آثار تاریخی ایران که به صورت امانت در دانشگاه شیکاگو نگهداری می‌شدند، مصادره شوند و غرامت ۷۱ میلیون و ۵۰۰ هزار دلاری قربانیان امریکایی یک انفجار انتحاری در بیت‌المقدس، از فروش این کتیبه‌ها و اشیای تاریخی ایران پرداخت شود.
اینجا بود که به گفته وزیر عمارت آزادی، 14 سال دعوای حقوقی شروع شد و در نهایت رأی دادگاه به نفع ایران و مؤسسه شرق‌شناسی صادر شد.
به گفته مونسان، در تاریخ 27مارس 2014 بود که دادگاه ایالتی درخواست طرح دعوای ایران و مؤسسه شرق‌شناسی را پذیرفت. برخلاف انتظار شاکیان، این دادگاه هیچ دلیلی برای توقیف الواح ایرانی نیافت.
شاکیان به گفته وزیر میراث فرهنگی شکایت را به دادگاه تجدید نظر امریکا بردند. دادگاه عالی ایالت متحده هم دست آنها را خالی گذاشت و اعلام کرد که الواح تخت جمشید نمی‌توانند توقیف شوند. الواحی که به گفته «محمدحسن طالبیان» در دوره برده‌داری در غرب از مساوات و حقوق زنان و کارگران در ایران خبر می‌دادند. آنطور که طالبیان پیش‌تر به «ایران» گفته است: «الواح اداری تخت جمشید حاوی اطلاعات ارزشمندی در مورد مدیریت منابع و راه‌ها، روابط اجتماعی و دستمزدها و اقتصاد جامعه هخامنشی است که پژوهش در باره آنها پاسخگوی بسیاری از پرسش‌ها و ابهامات درباره تمدن ایران است. در واقع این اسناد ارزشمند رمزگشای بخش مهمی از تاریخ مکتوب هخامنشیان در دوره داریوش اول محسوب میشود.»
شتاب بازگشت استرداد‌های تاریخی در دولت روحانی
سال 93 بود 349 شیء سه هزار و 500ساله محوطه باستانی «خوروین» بعد از 50 سال به ایران بازگشت. این اشیاء با یک پرواز چارتر و با برچسب بار سیاسی برگشت. هزینه چارتر آنها 200هزار دلار خرج برد. برچسب بار سیاسی تمهیدی بود که سازمان میراث فرهنگی اندیشیده بود. چون «محمدحسن طالبیان» معاون میراث فرهنگی اعتقاد داشت تنها یک شکایت از شهروندان اروپایی می‌توانست باز هم استرداد این اشیاء را که پس از نیم قرن به ایران بازگشته بود با تأخیر جدیدی روبه‌رو کند اما آنطور که «مسعود سلطانی‌فر» رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفته بود: «پس از ۳۳ سال دعوای حقوقی و دو بار صدور رأی به ضرر ایران، این اشیاء به ایران بازگشت تا تعداد اشیای «خوروین» ساوجبلاغ با توجه به وجود ۲۲۸ شیء از این محوطه تاریخی در موزه ملی به ۵۰۰ شیء ۳هزار تا ۳۵۰۰ ساله برسد.»
دومین محموله ارزشمند تاریخی؛ حاوی ۱۰۸ شیء تاریخی منطقه چغامیش بود که از سوی مؤسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو در سال 94 در فرودگاه امام خمینی(ره) ایران به مسئولان سازمان میراث فرهنگی تحویل داده شد. اشیای تاریخی منطقه چغامیش، ساعت یک بامداد چهارشنبه دوم اردیبهشت ماه آن سال با پرواز لوفت‌هانزا ابتدا به آلمان و از آنجا به ایران بازگردانده شد تا در موزه ملی قرارگیرد. سومین استرداد تاریخی هم همان سال اتفاق افتاد اما این بار از ایتالیا.
مرداد همان سال بود که طالبیان به عنوان نماینده ایران 30 شیء تاریخی و ارزشمند پیش از اسلام و همچنین دوران اسلامی متعلق به کشورمان را از مقام‌های ایتالیایی در شهر رم و در محل موزه هنرهای شرقی این شهر تحویل گرفت. این سومین استرداد تاریخی در دولت یازدهم بود که شهریور همان سال وارد ایران شد.
مهر 97 هم سرباز هخامنشی بعد از 80 سال دوری از وطن به تخت جمشید بازگشت. الواح هخامنشی دومین استرداد تاریخی دولت دوازدهم است. این الواح امروز با حضور وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور در حضور خبرنگاران رونمایی میشود.
سایر اخبار این روزنامه
سیاست، من و لطفی را از هم جدا کرد
کادر فنی زندگی ورزشی‌ام را نابود کرد
اربعین نماد ایثار و آزادگی است
ترافیک نقدینگی در بانک‌ها
گفت وگو درباره صلح هرمز با همسایگان شمالی
امریکا به 1+4 می پیوندد؟
رشد سالمندی 3 برابر رشد جمعیت است
بازگشت هزار و 783 لوح هخامنشی بعد از 14 سال تلاش به ایران
صادرکننده حکم فیلترینگ تلگرام بازداشت شد
گزارش‌های امروز <ایران>
سالمندی و آینده فراروی جامعه ایرانی
اوراسیا فرصتی برای دور زدن تحریم‌ها
سخنی کوتاه با خوانندگان عزیز
سه گام تا تجارت آزاد
