روزنامه فرهیختگان
1398/07/11
۵ سرای منحصر به‌فرد فناوری دانشگاه آزاد
ماه‌های آغازین پاییز سال گذشته بود که دکتر محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی از راه‌اندازی 40 سرای تخصصی نوآوری در واحدهای مختلف این دانشگاه در کل کشور خبر داد؛ اتفاقی که قرار است بخشی از فضای واحدهای دانشگاهی را به محیطی جدید و تخصصی برای برقراری ارتباط بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان تبدیل کند، حلقه مفقوده‌ای که دیگر به یکی از آفت‌های آموزش‌عالی کشور طی سال‌های اخیر تبدیل شده بود و حالا مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی تصمیم به درمان این آفت گرفته‌اند، هرچند طبیعتا اثربخشی این اقدام زمانبر است، اما سرعت اجرای این وعده در بازه زمانی یک‌ساله اخیر باعث شده امیدها برای به‌ثمر نشستن نتایج راه‌اندازی این سراها در جامعه دانشگاهی کشور زنده شود. از این‌رو سراغ ۵ واحد دانشگاهی رفتیم که اقدام به راه‌اندازی این سراها کرده و هرکدام فعالیت‌های تخصصی ای را در یک حوزه دنبال می‌کنند. بزرگ‌ترین سرای نوآوری کشور در واحد اراک دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک، یکی از واحدهای دانشگاهی به شمار می‌رود که قرار است بزرگ‌ترین سرای نوآوری در آنجا راه‌اندازی شود؛ سرایی که حتی پای معاونت علمی ریاست‌جمهوری را نیز به خود باز کرده و حمایت 15میلیارد تومانی این معاونت را در پی داشته است. عباسعلی حیدری، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک شهریورماه امسال در گفت‌وگو با «فرهیختگان»، با بیان اینکه در این واحد مرکز رشد بیوسیستم مستقر است، می‌گوید: «قرار است مرکز رشد بیوسیستم فعلی را در این مجتمع گسترش دهیم و همچنین استقرار مرکز رشد سلامت و فناوری اطلاعات و حمایت از هسته‌های مرتبط را در برنامه داریم؛ البته قرار به استقرار مراکز شتابدهی بیوسیستم و فناوری اطلاعات نیز خواهد بود.» به گفته او، امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری بسیاری در این واحد به‌منظور ایجاد این سرا وجود دارد، ولی در گام اول برای تجهیز این سرا به حمایت‌های مالی نیاز بود که بعد از اعلام حمایت معاونت علمی ریاست‌جمهوری دیگر مشکلی از این بابت وجود ندارد و به‌زودی بزرگ‌ترین سرای کشور در این واحد افتتاح خواهد شد. حیدری درباره نحوه فعالیت این سرا این‌طور توضیح می‌دهد: «درحال تنظیم آیین‌نامه‌ای هستیم که نحوه فعالیت سراها و توزیع محل را در سرای نوآوری واحد اراک داشته باشد و این فضا اختصاصا برای هیات‌علمی و دانشجو نیست و حتی اگر از بخش خصوصی نیز ایده‌ای داشته باشیم، قطعا می‌تواند در این سرای نوآوری فعالیت کند و این‌گونه نیست که بگوییم این سراها تنها مختص جامعه دانشگاهی خواهد بود و افراد غیر از دانشگاه در آن جایی نخواهند داشت.» رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک تصریح می‌کند: «مدرسه کسب‌وکار، مدرسه‌عالی مهارتی ورزش، فناوری‌های هوشمند و... نیز از دیگر برنامه‌های ما برای این مجتمع است. پردیس پارک علم و فناوری هم از دیگر برنامه‌های ما به شمار می‌رود؛ البته یک‌سری مراکز تحقیقاتی نیز داریم که برای تعدادی از آنها مجوز گرفته‌ایم و مابقی را هم در دستور کار داریم. به‌طور مثال مجوز مرکز تحقیقاتی علوم گیاهی کاربردی را از سازمان مرکزی گرفته‌ایم که قرار است در همان مجتمع مستقر شود.» اصلاح نژاد اسب ترکمن در سرای نوآوری واحد علی‌آباد کتول حیطه فعالیت سراهای نوآوری به حدی گسترده است که میشود گفت می‌توان برای تک‌تک رشته‌های دانشگاهی یک سرا راه‌اندازی کرد. شاید یکی از جالب‌ترین سراهایی که تا امروز در دانشگاه آزاد اسلامی راه‌اندازی شده، سرای نوآوری عملکرد اسب اصیل ترکمن با بودجه یک میلیارد تومانی در واحد علی‌آباد کتول است؛ واحدی که تا الان دو سرای نوآوری در آن راه‌اندازی شده و سرای دوم نیز در حوزه گیاهان صنعتی است که در مراحل پایانی افتتاح قرار دارد. این سرا بیش از 60 اسب ترکمن دارد و جزء چهار سرای ابتدایی دانشگاه آزاد اسلامی به شمار می‌رود. این سرا با حضور دامپزشکان، اساتید ژنتیک و متخصصان اسب به فعالیت می‌پردازد و هدف اصلی آن اصلاح نژاد اسب ترکمن است؛ هدفی که می‌خواهد نسلی از اسب‌ها را پرورش دهد که جزء اسب‌های دونده معروف دنیا شوند. البته مسئولان این واحد دانشگاهی در نظر دارند در گام دوم فعالیت‌های این سرا، بیمارستان تخصصی طب اسب را نیز ایجاد کنند تا بانک ژن اسب ترکمن را برای نسل‌های آتی حفظ کنند. روح‌الله دهقانی فیروزآبادی، معاون فناوری دانشگاه آزاد اسلامی در مراسم افتتاحیه این سرا که شهریورماه 98 برگزار شد، این‌طور گفته بود: «در سیاست جدید حوزه معاونت فناوری دانشگاه آزاد اسلامی، ابتدا ویژگی‌های شاخص هر منطقه شناسایی و برمبنای توانمندی‌های علمی و پژوهشی موجود در آن منطقه، حوزه فناوری و کارآفرینی در آن توسعه می‌یابد که این خود عامل اصلی توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در آن منطقه خواهد بود.» اختصاص سرای نوآوری یزد به مقوله پوشاک و نساجی پوشاک و نساجی نه‌تنها در دنیای امروز، بلکه در همه ادوار زندگی بشری دارای اهمیت بوده و هست؛ حوزه‌ای که هیچ‌گاه از چرخه زندگی حذف‌شدنی نیست و همین مولفه باعث ضرورت ورود جامعه دانشگاهی کشور به مقوله پوشاک و نساجی شده است؛ ورودی که نه‌تنها باعث رفع مشکلات این حوزه خواهد شد، بلکه با انجام کارهای تحقیقاتی زمینه‌های رشد فناوری و تکنولوژی این بخش را نیز فراهم می‌کند. این مهم باعث شد دو مرکز نوآوری در واحدهای مختلف دانشگاه آزاد اسلامی استان یزد که قطب نساجی و پوشاک کشور محسوب میشود، راه‌اندازی شود. معصومه طباطبایی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان و واحد یزد تیرماه امسال در گفت‌وگو با «فرهیختگان» در این‌باره می‌گوید: «کارهای مربوط به راه‌اندازی مرکز نوآوری پوشاک به مراحل پایانی رسیده است. همچنین جلسات راه‌اندازی مرکز نوآوری کاشی و سرامیک با حضور رئیس دانشگاه آزاد اسلامی و انجمن کاشی و سرامیک در حال برگزاری است.» او تصریح می‌کند: «این دو مرکز در دو واحد دانشگاهی ما برپا میشود؛ یعنی واحد یزد که قطب نساجی و پوشاک است، دارای مرکز نوآوری مرتبط با این حوزه و واحد میبد نیز دارای مرکز نوآوری کاشی و سرامیک خواهد شد.» طباطبایی تصریح کرد: «یکی از اقدامات ما برای راه‌اندازی این دو مرکز رایزنی با صندوق شکوفایی و نوآوری است و مقرر شده این صندوق بودجه‌ای را برای ایجاد دو مرکز اختصاص دهد.» به‌گفته طباطبایی، یکی از نکات مهم درباره مراکز نوآوری این است که تصور از آنها تنها مساله سودآوری است، اما آنها دراصل بسترهایی برای ایجاد R&D شرکت‌های مختلف، برپایی استارتاپ‌ها و... هستند و بیشتر جنبه تحقیقاتی و دانشجویی خواهند داشت. البته نمی‌توان نقش آنها را درزمینه صنعت و اشتغالزایی برای فارغ‌التحصیلان نادیده گرفت، چراکه به‌هرحال پلی برای ایجاد ارتباط بین صنعت و دانشگاه محسوب می‌شوند. پای سرای نوآوری به گیاهان زینتی باز شد چند سالی میشود که استقبال زیادی از خرید و بالطبع پرورش گیاهان زینتی از سوی مردم صورت می‌گیرد؛ موضوعی که باعث شده پای فضای آکادمیک کشور نیز به آن باز شود و حالا اولین سرای کشت و تجاری‌سازی این گیاهان در واحد گرگان ایجاد شده است؛ سرایی که احمدی گل‌سفیدی، معاون پژوهش و فناوری این واحد دانشگاهی درباره چگونگی راه‌اندازی‌اش به «آنا» این‌طور می‌گوید: «واحد گرگان از سال‌ها پیش در حدود پنج هکتار زمین، شهرکی گلخانه‌ای را با تمرکز بر علوم دانش‌بنیان در حوزه گیاهان زینتی راه‌اندازی و خروجی‌های خوبی از نظر علمی و تجاری‌سازی داشته و درنتیجه درآمد و گردش مالی خوبی برای این دانشگاه ایجاد شده است.» به گفته او، بعد از بازدید مسئولان دانشگاه از این شهرک برای اینکه از همه ظرفیت‌ها استفاده شود و حالت بروکراسی و قوانین دست‌وپاگیر دانشگاه بر آن حکم فرما نشود، پیشنهاد تشکیل سرا را دادند و درنهایت ۱۲ شهریورماه امسال این سرا با حضور دهقانی فیروزآبادی، معاون فناوری دانشگاه آزاد اسلامی در استان گلستان افتتاح شد. احمدی هدف از ایجاد این سرا را این‌طور توضیح می‌دهد: «هدف اصلی سرا به‌نوعی شتاب‌دهندگی دانشگاه آزاد اسلامی برای خروج از دانشگاه‌های نسل اول و دوم به دانشگاه‌های نسل سوم و چهارم است؛ یعنی قرار است این دانشگاه از حالت آموزشی و پژوهشی خارج‌شده و به سمت خلاقیت و کارآفرینی پیش برود و با این تغییر و تحولات، دانشجویان، رغبت بیشتری برای ادامه تحصیل پیدا کنند؛ البته مهم‌ترین هدفی که در این سرا دنبال میشود این است که دانشجویان بعد از پایان تحصیلات به‌دنبال کار نباشند، بلکه خود کارآفرین باشند. در‌واقع دانشگاه از حالت آموزشی و پژوهشی به سمت خلاقیت و کارآفرینی حرکت می‌کند.» تبدیل دانشکده فنی و مهندسی واحد رفسنجان به سرای نوآوری واحد رفسنجان اولین واحدی است که دانشکده فنی و مهندسی آن به‌طور کامل به سرای نوآوری و فناوری تبدیل شده و در گام بعد کل واحد به دانشگاه فناور درخواهد آمد. علیمرادی، رئیس این واحد دانشگاهی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره این سرا این‌طور توضیح می‌دهد: «در نظر داریم بعد از تکمیل سرای نوآوری بحث تولید پایه‌های درختان میوه‌ای مانند آلو، گیلاس، گلابی و... را در مرکز کشت بافت واحد دنبال کنیم و از آنجاکه استان کرمان، جزء مناطق گرم و خشک محسوب میشود، یکی از اصلی‌ترین برنامه‌هایمان در مرکز تحقیقاتی تکثیر پایه‌های درخت خرما و همچنین تکثیر ژنوتیپ‌های مقاوم به شوری و خشکی پسته است.» به گفته او، بخش سخت‌افزاری گلخانه مانند ساختمان و همچنین نصب تجهیزات آن مراحل پایانی را طی می‌کند و در آینده بسیار نزدیک کار کشت در آن را شروع خواهیم کرد. قطعا با قرار گرفتن این بخش دانشگاه در مدار تولید، درآمدهای غیرشهریه‌ای دانشگاه نیز افزایش پیدا می‌کند. از سوی دیگر قطعا ایجاد آزمایشگاه کشت و بافت یا راه‌اندازی گلخانه برای دانشجویانی که قرار است در آن به فعالیت بپردازند، جزء جاذبه محسوب خواهد شد، چراکه با این کار آنها دیگر صرفا به گرفتن یک مدرک دانشگاهی اکتفا نمی‌کنند و می‌توانند در کنار دروس تئوری، کار عملی را نیز انجام دهند؛ مساله‌ای که تا امروز جزء حلقه‌های مفقوده مراکز دانشگاهی کشور محسوب می‌شد، اما امروزه به این سمت در حال حرکت هستیم.» علیمرادی می‌گوید: «در این واحد دانشگاهی تلاش می‌کنیم به این سمت حرکت کنیم که دانشجویان و فارغ‌التحصیلان تمام رشته‌های تحصیلی‌مان بتوانند راه‌های عملی برای حل مشکلات حوزه خود ارائه دهند. البته پایان‌نامه‌های دانشجویی را نیز به‌سمت ارائه راهکارها در حوزه‌های مختلف سوق داده‌ایم، با این‌حال قطعا نتیجه چنین کارهایی زمانبر است و نمی‌توان انتظار داشت به‌زودی نتایج آن را در جامعه شاهد باشیم.»