عراق به سمت كودتا و بي‌ثباتي مي رود

آرمان ملي- عليرضا پورحسين: در روزهاي که عراق در حال گذر از روزهاي بحراني و پرتنش است و با انتخاب نخست‌وزيري مستقل که سابقه عضويت در هيچ‌کدام از احزاب سياسي اين کشور را ندارد، به دنبال ايجاد توازن در کشور هستند. توازني که وابسته به علل و عوامل داخلي و خارجي بسياري است به نحوي که بسياري آن را غير‌ممکن مي‌دانند؛ امري که با شروط جديد برخي احزاب عراقي دشوارتر شده است. برخي از احزاب عراقي براي دادن راي اعتماد به کابينه الکاظمي خواستار تضميني هستند که وي در راستاي اخراج نيروهاي آمريکايي قدم بردارد؛ خواسته‌اي که باتوجه به مخالفت ساير احزاب اين کشور و حتي رئيس‌جمهوري اين کشور فدرال امري بعيد به نظر مي‌رسد و نويد روزهاي پر‌تنش ديگري براي عراق مي‌دهد، زيرا احزاب مخالف آمريکا نيز که تعداد قابل‌توجهي دارند از خواسته خود کوتاه نمي‌آيند. در راستاي بررسي اين مساله «آرمان ملي» گفت‌وگويي با علي بيگدلي، کارشناس مسائل بين‌الملل داشته است که در ادامه مي‌خوانيد.
آيا شرطي که برخي از احزاب عراقي براي نخست‌وزير عراق تعيين کرده‌اند، محقق مي‌شود؟
شرطي که اين روزها برخي از احزاب عراق براي دادن راي اعتماد به الکاظمي مطرح مي‌کنند و خواستار اخراج نيروهاي آمريکايي از اين کشور شده‌اند در گذشته نيز مطرح شده است و هيچ‌کدام از مقامات اسبق اين کشور نيز نتوانسته‌اند آن را جامه عمل بپوشانند. اين مساله و خواسته حتي مورد تاييد رئيس‌جمهوري عراق نيز نيست و اين اختلاف بين احزاب و گروه‌هاي مختلف عراق ريشه‌اي و سابقه‌دار است. اين اختلافات به هيچ عنوان براي عراق خوشايند نيست و همواره شاهد هستيم بحران‌هاي حاکم بر اين کشور ريشه در همين اختلافات دارد. در اين برهه زماني عراق بيش از هر مقوله ديگري به وحدت نياز دارد. مقامات اين کشور بايد آگاه باشند که تحرکات نظامي اخير آمريکا در اين کشور صرفا متوجه برخي گروه‌هاي مسلح نيست و احتمال دارد آمريکا در صورتي که سياست‌هاي مد‌نظرش در اين کشور حکمفرما نشود، مقدمات يک کودتا را فراهم کند و اين تحرکات اخير نيز ممکن است در همين راستا رقم خورده باشد. اگر چنين کودتايي در کشور عراق اتفاق افتد، ايران بزرگ‌ترين ضربه را خواهد خورد. به اين علت که احتمال دارد در همسايگي خود شخصي به حکومت برسد که به مراتب از صدام بدتر باشد. بنابراين با توجه به اختلافات ياد شده بعيد به نظر مي‌رسد نه اين نخست‌وزير و نه هر نخست‌وزير ديگري که روي کار آيد، بتواند اين شرط را محقق سازد.
بزرگ‌ترين مانع در راه تحقق اخراج نيروهاي آمريکايي از عراق چيست؟


در سال 2007 پيماني نظامي ميان دولت عراق و آمريکا امضا شده که يک معاهده رسمي است و در زمان نوري المالکي تدوين شده است. طبق اين معاهده عراق به نحوي اعلام رضايت خود با حضور نظامي آمريکا در اين کشور را پذيرفته است و چاره‌اي جز سازش با آن ندارد. اين معاهده در زمان بوش پسر در کاخ سفيد نهايي شد. هر چند شاهد هستيم جريان صدر در ماه‌هاي اخير به مقابله جدي با آمريکا مي‌پردازد و مراودات خوبي با ايران داشته اما اين امر نيز ممکن است موقتي و تا زمان اخراج آمريکايي‌ها باشد. اين سياست نامنظم عراق و عدم انسجام ميان احزاب مختلف مانع ديگري است که سبب مي‌شود اين امر به سرانجام نرسد. روي کار آمدن الکاظمي در اين برهه زماني محصول اختلاف ميان احزابي است که با آمريکا مخالف هستند و اين نشانه بزرگي براي عدم‌تحقق شرطي است که براي الکاظمي وضع کرده‌اند.
با توجه به مطالب فوق، حضور آمريکا در عراق براي ساليان متمادي ادامه خواهد داشت؟
دولت عراق قطعا به دنبال استقلال خود از تمامي طرفين درگير در اين کشور است و بر فرض اينکه اگر به دنبال خروج نظاميان آمريکا از اين کشور باشد، نمي‌توان آن را علتي براي نزديکي به ايران قلمداد کرد و از طرف ديگر اگر تظاهراتي عليه ايران در اين کشور رقم مي‌خورد،‌ نمي‌توان آن را به اين معنا دانست که خواهان نزديک شدن به آمريکا يا ساير کشورهاي غربي هستند. از سوي ديگر بايد توجه داشت که قطعا وجود ادوات گسترده آمريکا و نظاميانش در عراق با موافقت ضمني ارتش اين کشور و رئيس‌جمهوري بوده است و آمريکا با وجود مخالفت همگاني نمي‌تواند در اين کشور باقي بماند. در مورد ميزان زماني که آمريکا در عراق حضور خواهد داشت نيز بايد گفت که تا زماني که بخشي از حاکميت اين کشور خواهان حضور آنها باشند و منافعي براي آمريکا در عراق وجود داشته باشد، نظاميان اين کشور از عراق خارج نمي‌شوند.
کارنامه نخست‌وزير عراق حاکي از نزديکي اين شخصيت به کدام طرف تنش‌هاست؟
آنچه مشخص است، اين شخصيت سياسي و امنيتي مستقيما به هيچ گروه، جناح و کشوري وابسته نيست و بسياري اين ويژگي او را علت موفقيتش مي‌دانند اما احزاب شيعه به اين نتيجه رسيده‌اند که براي تشکيل دولت مجبور هستند امتيازاتي به احزاب سني و کرد بدهند. الکاظمي هم در مقابل وعده داده است تا حشدالشعبي را به رسميت شناخته و مانع فعاليت گروه‌هاي شيعي در اين کشور نشود. نخست‌وزير جديد عراق از نگاه هيچ يک از طرفين گزينه مطلوب نيست و به نحوي هر کدام از جناح‌ها و کشورهاي درگير درعراق تا حدودي از گزينه‌هاي مدنظرشان کوتاه آمده‌اند. برخلاف آنچه تصور مي‌شود، شخصيتي همچون نوري المالکي براي گروه‌هاي شيعي و حشد‌الشعبي زيان‌بار‌تر بود زيرا عملکرد ضعيف نخست‌وزير نيز به پاي اين گروه‌ها نوشته مي‌شد و به نظر مي‌رسد اين احزاب و گروه‌هاي شيعي در زمان نخست‌وزيري الکاظمي بتوانند نقش‌آفريني موثرتر و بهتري در عراق داشته باشند و امروزه گرفتاري‌ها و موانع عراق براي داشتن استقلال ريشه در زمان نخست‌وزيري نوري المالکي و ضعف عملکرد او دارد. بنابراين الکاظمي را مي‌توان يک نخست‌وزير مورد تاييد همه جناح‌ها دانست.