روزنامه ابتکار
1399/02/01
کرونا؛ تعمیق گسست فراآتلانتیکی
سحر جوادی‌پور*- تغییر رهبران در دو سوی آتلانتیک همواره از عوامل تاثیرگذار بر روند روابط آمریکا و اتحادیه اروپا بوده است. دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ و نگاه نامتعارف و ساختارشکنانه وی به مسائل بین‌المللی هیچ‌گاه همسو با راهبردهای دیرین فراآتلانتیک نبوده است. روند سریع تحولات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای از 2016 تا کنون اثبات می‌کند که اقدامات ترامپ تا چه حدی متحدان اروپایی را از آمریکا دور کرده است.شعار «نخست آمریکا» که ترامپ در دوره انتخابات و ریاست جمهوری خود بر آن اصرار ورزید، منجر به تسلط رویکردهای یکجانبه‌گرایی شده است. سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی و متحدان اروپاییِ آمریکا متاثر از این شعار و تصمیمات بعدی ترامپ بوده‌اند. ترامپ بارها اعلام کرده که آمریکا نباید برای امنیت دیگران هزینه کند و هر کشوری باید سهم خود را از تامین امنیتش بپردازد. با این اظهار نظر، وی نوک پیکان حمله را به سوی اروپا هدف گرفت.
خروج یکجانبه ایالات متحده آمریکا از سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی، بزرگ‌ترین شکاف را از دوران جنگ سرد بین آمریکا و اروپا ایجاد کرده است. اولین گام دولت ترامپ که اختلافات دو سوی اقیانوس اطلس را آشکار ساخت، خروج آمریکا از پیمان «تغییرات آب و هوایی» پاریس بود. این اقدام تا آن حد بهت‌برانگیز بود که ویکتور اوربان (نخست‌وزیر مجارستان که از معدود سیاستمداران اروپایی بود که از پیروزی ترامپ در انتخابات 2016 آمریکا اظهار شادمانی کرده بود)، پس از شنیدن خبر این تصمیم، گفت که شوکه شده است. همچنین کریستیان کرن، صدراعظم اتریش نیز در خصوص این تصمیم گفت: «خروج آمریکا از پیمان پاریس آشکارا حکایت از آن دارد که ترامپ واقعیات کشور خود را درک نکرده است». زنجیره ترک نهادهای بین‌المللی با خروج از یونسکو و شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد ادامه یافت که اعتراضات و مخالفت‌های رهبران اروپا را به دنبال داشت.
ضربه سهمگین بر پیکره اتحاد اروپا و آمریکا زمانی وارد آمد که دونالد ترامپ در می 2018 تصمیم گرفت توافق هسته‌ای 2015 با ایران را ترک کند. این تصمیمِ ترامپ که بدون مشورت با هم‌پیمانانش صورت پذیرفت، آغاز مسیری بود که به اذعان مفسران، گسست فراآتلانتیک را به خوبی نمایان کرد. آمریکا با کنار گذاشتن برجام، با انتقادات شدید اعضای اروپایی توافق هسته‌ای مواجه شد. مقامات اروپایی در دو سال گذشته همواره حمایت و پایبندی خود را از توافق هسته‌ای ابراز کرده‌اند.
در نمونه‌ای هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان در این خصوص گفته بود؛ «فکر می‌کنم اروپا و آمریکا از مصالحه بسیار دور هستند و دو مسیر کاملا متفاوت را دنبال می‌کنند. اروپا در حمایت از برجام بسیار بسیار متحد است». در این صحنه، رویکردهای متفاوت اروپا و آمریکا تا آنجا پیش رفت که دولت ترامپ مجبور شد به کشورهای اروپایی هشدار دهد، در صورتی که به حمایت از این توافق ادامه دهند با تعرفه‌های سنگین تجاری مواجه خواهند شد.
تک‌روی‌های ممتد آمریکا اعتراضات زیادی را در اروپا برانگیخت. کنفرانس امنیتی مونیخ 2020 نمایشگاه شکاف فراآتلانتیکی بود؛ جایی که فرانک والتراشتاین مایر، رئیس‌جمهوری آلمان در سخنرانی افتتاحیه با انتقاد از سیاست خارجی آمریکا، آن را خودخواهانه دانست و خسارات اجرای سیاست‌های آمریکا را تشریح کرد.
آخرین پرده شکاف فراآتلانتیکی در بحران کرونا در حال روی دادن است. آمریکا و اروپا عملکرد مناسبی در مدیریت و کنترل همه‌گیری بیماری کوید-19 نداشته‌اند. رئیس‌جمهوری آمریکا بار دیگر این بحران را به صحنه زورآزمایی، قلدرمآبی و بی‌اخلاقی دولت خود تبدیل کرده است. وی که از ابتدای شروع بحران نسبت به هشدارها بی‌توجه بود، بعد از فراگیری بیماری در کشورش بار دیگر چشم خود را روی روابط و دوستی با اروپایی‌ها بست. در یکی از جنجالی‌ترین اقدامات، با دستور رئیس‌جمهوری آمریکا شرکت 3ام 200 هزار ماسک سفارش برلین را پیش از بارگیری در بانکوک، متوقف کرد و به سوی آمریکا تغییر مسیر داد. مقام‌های برلین این حرکت آمریکا را مصداق «دزدی دریایی مدرن» خواندند. با جلوه‌گر شدن اقدامات غیراخلاقی آمریکا در قبال کشورهای اروپایی، اکنون مقامات اروپا فهم دقیق‌تری از سیاست‌ها و رویکردهای آمریکا دارند. اظهارات اخیر اروپایی‌ها نشان می‌دهد حلقه مخالفت با سیاست‌های آمریکا در حال تکمیل است. در حالی که کاخ سفید فرضیه فاکس‌نیوز یعنی آغاز کرونا از آزمایشگاه تحقیقاتی در ووهان را جدی گرفته، فرانسه با رد این فرض، اعلام کرد هیچ دلیل واقعی در تایید گزارش رسانه‌های آمریکایی وجود ندارد.
قطع بودجه سازمان جهانی بهداشت نیز در روزهای اخیر، محل اختلاف جدی آمریکا و بسیاری از کشورهای جهان بوده است. ترامپ سازمان جهانی بهداشت را به مماشات در برابر چین متهم کرد و در تصمیمی یکجانبه و بدون اینکه به خود زحمت بدهد دیگران را قانع کند، بودجه این نهاد بین‌المللی را تعلیق کرده است. این در حالی است که اروپا با اعلام موضع خود در برابر تصمیم آمریکا ایستاد. جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، پشتیبانی قاطع و کامل اتحادیه را از اقدامات سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده است.
اقدامات دولت ترامپ در چندسال گذشته نه تنها منجر به تعمیق گسست فراآتلانتیکی بوده، بلکه به متحدان آمریکا و سایر کشورهای جهان ثابت کرد که تصمیمات یکجانبه و خودمحور ایالات متحده، مبتنی بر دوپایه ضداخلاقی و غیرقانونی است. به نظر می‌رسد اکنون که اروپا با یکی از شدیدترین بحران‌های تاریخ خود مواجه شده، برای نجات خود ناچار است درک درست‌تری از ضدیت آمریکا با اخلاق و قانون داشته باشد.
* کارشناس روابط بین‌الملل
سایر اخبار این روزنامه
چرا تکرار اخبار در زمان طولانی، افکار عمومی را بی‌تفاوت می‌کند؟
نمی‌شنوم، پس خوبم!
علیرضا صدقی
زیست اجتماعی در ایرانِ پساکرونا
آیا بحران فعلی می‌تواند منجر به نزدیک شدن اروپا و آمریکا شود؟
وضعیت خاکستری در وحدت فراآتلانتیکی
«ابتکار» وضعیت معاملات خودرو در روزهای کرونایی را بررسی کرد
التهاب کارتکس فروشی در بازار به کما رفته خودرو
تحلیل کارشناسان از عاملی مهم جهت کاهش اجاره‌بها
کرونا فتیله بازار اجاره را خاموش می‌کند؟
دلایل عدم موفقیت شورای ائتلاف اصولگرایی در جلوگیری از سهم‌خواهی یازدهمی‌ها بررسی شد
در حالی که ستاد ملی کرونا محدودیت‌‌ها را لغو می‌کند، وزارت بهداشت از رشد بیماران خبر داده است
رئیس‌جمهوری در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا خبر داد
پاسخ ظریف به ترامپ در امور کشور من مداخله نکن!
تشکر فرمانده کل ارتش از سران قوا و مسئولان کشوری و لشکری و مردم
با ارسال نامه به روسای دانشگاه‌های علوم پزشکی تاکید شد
کرونا؛ تعمیق گسست فراآتلانتیکی
