روزنامه آفتاب یزد
1399/02/07
ایران بازار گازی عراق و ترکیه را از دست می‌دهد؟
آفتاب یزد- گروه اقتصادی: دغدغه‌های تازه از یک کنفرانس مطبوعاتی وزیر نفت عراق در حضور مقامات منطقه کردستان کلید خورد که حاکی از تلاشها و تمهیدات تازه این کشور جهت استفاده از گاز طبیعی این منطقه در کاستن از شدت نیازش به گاز طبیعی ایران دارد. به ویژه که عراق پس از تشدید تحریمهایی که دونالد ترامپ مشمول مشتریان نفت و گاز ایران کرد، ناگزیر پس از تمدید چندباره که مهلت آخرین تمدید صورت گرفته نیز رو به پایان است در جستجوی تدارک بستر استقلال از گاز ایران حداقل تا پایان قرارداد 6 ساله‌ای است که 2 سال نخست آن تمام شده و هم اکنون در سال سوم آن هستیم. در این میان اما کیست که به اهمیت تعیین تکلیف این وضعیت در همین زمان واقف نباشد؛ مگر آن که به روال عادت ناپسند رایج، همه اتفاقها را به قضا- قدر و اگر-اما موکول کنیم و همچون بسیاری از تصمیم‌گیری‌ها در دقیقه 90 به فکر چاره باشیم!ثامر غضبان، وزیر نفت عراق اواسط هفته گذشته در یک کنفرانس مطبوعاتی با حضور مقامات منطقه کردستان اعلام کرد این وزارتخانه با مقامات کُرد درباره سرمایه‌گذاران در میادین گازی این منطقه نیمه خودمختار گفت‌و‌گو کرده است. دیداری که دست کم در ظاهر آشکار کرد عراقیها در جستجوی راهی تازه برای خروج از این چالش هستند. اگرچه این کنفرانس مطبوعاتی آن هم در آستانه پایان مهلت معافیت 30روزه ترامپ به عراق برای خرید گاز طبیعی از جمهوری اسلامی ایران، می‌تواند یک ژست نمایشی برای خارج شدن دولت این کشور از زیرفشار فزاینده ایالات متحده آمریکا نیز باشد، اما به هرحال با احتمال بیشتر تمدید دوباره این معافیتها نمی‌توان بطور کامل به چرخه همیشگی و تکراری معافیتها و تمدید آنها نیز دلخوش بود. به ویژه که عراق خود از کشورهای دارای منابع نفت در منطقه است و در صورت فراهم شدن امکان استخراج 2برابری نفت امکان استحصال گاز طبیعی هرماه نفت را به میزان مورد نظرش خواهد داشت. اگرچه این اتفاق در صورت آغاز به اجرا نیز به حداقل 3 تا 4 سال زمان نیاز دارد.
> گزینه جدید عراق برای واردات گاز ایران
عراق در حال حاضر با یک معافیت ۳۰ روزه از سوی آمریکا، به واردات گاز و برق ایران ادامه می‌دهد تا کمبود شدید برق به خصوص در ماههای تابستان را که مصرف برق در این کشور (به ویژه در نیمه جنوبی آن) به اوج می‌رسد، جبران کند. و در این میان کسی نیز فراموش نکرده است که قطعی‌های پیشین برق، به اعتراضات گسترده به خصوص در مناطق جنوبی این کشور که دمای هوا در تابستان به بیش از ۵۰ درجه می‌رسد، منجر شده بود. شاید برای همین هم بود که عراق از سال ۲۰۱۸ میلادی از معافیت تحریمهای آمریکا برای واردات گاز و برق ایران بهره‌مند بوده است.
اما آخرین‌بار آمریکا در مارس 2020 معافیت عراق برای واردات گاز ایران را به مدت ۳۰ روز تمدید کرد که کوتاه‌ترین دوره تمدید معافیت است و این می‌تواند حاوی فشار بیشتر این کشور به عراق جهت تسریع در استقلال این کشور از وابستگی به واردات گاز طبیعی ایران باشد. تمدیدی که هفتمین تمدید معافیت از تحریمهای ضدایرانی آمریکا برای عراق است و پیش از این وزارت خارجه آمریکا پس از آغاز تحریمهای ضدایرانی در نوامبر سال ۲۰۱۸، یک معافیت ۴۵ روزه و سپس دو معافیت ۹۰ روزه، دو معافیت ۱۲۰ روزه در ژوئن و اکتبر و یک معافیت ۴۵ روزه در فوریه برای عراق صادر کرده بود.
> چرا گاز ایران برای عراق حیاتی است؟
حیاتی بودن صادرات گاز ایران به عراق موضوعی است که از همین ناگزیری به معافیت تحریمهای این کشور برای واردات گاز از ایران هویداست. قراردادی که با وجود توافقها در سال ۱۳۹۰ خورشیدی سرانجام در ۳۱ تیرماه سال ۱۳۹۶ (پس از 6 سال وقفه) به امضا رسید؛ اما این کشور را طی 3 سال اخیر مشتری پروپا قرصی نگه داشته که به نظر نمی‌رسد با وجود اعمال فشار از سوی آمریکا تا زمان نرسیدن به امکان خودکفایی کامل دست از گاز ایران بکشد و برنامه‌ای برای قطع واردات آن داشته باشد. اما بر اساس واقعیات موجود، در حال حاضر ۸۰ درصد برق تولیدی در نیروگاههای عراق به گاز وابسته است و این کشور از نظر ذخایر گاز طبیعی بسیار فقیر است. تا جایی که به اذعان کارشناسان اگر عراق بتواند همه گازهای همراه نفت خود را جمع‌آوری کند، فقط می‌تواند ۳۵ میلیون مترمکعب گاز تولید کند. در حالی که عراق به حدود ۱۵ هزار مگاوات برقی نیاز دارد که کمبودهای کنونی خود را برطرف کند و امکان اینکه با ۳۵ میلیون مترمکعب گاز بتوان ۱۵ هزار مگاوات برق تولید کرد، وجود ندارد. البته فشارهای مستقیم پس از تشدید تحریمها، تنها عامل زمزمه‌های عراقیها برای خودکفایی از ایران در تامین گاز نبوده و نیست. چرا که در دوره‌ای که مسائلی بین ایران و عراق پیش آمد و وزارت نیرو، صادرات برق ایران به عراق را برای دریافت طلب کشورمان قطع کرد، عکس‌العمل‌هایی در داخل عراق شکل گرفت که منجر به این شد تا برخی از وزیران عراقی که به گسترش روابط با ایران علاقه نداشتند، خواستار بررسی سایر کشورهای همسایه جهت واردات برق و گاز در هیئت دولت شدند و حتی هیئت‌هایی را در این خصوص به عربستان، کویت و … راهی کردند که البته در عمل دست خالی به کشورشان برگشتند. چراکه گفته شد عربستان تنها برای تاسیس برق خورشیدی، سرمایه‌گذاری می‌کند که اگرچه قیمت آن یک‌چهارم قیمت برق فروشی ایران است، اما طرحی نیست که زود به نتیجه برسد و حتی هنوز به مرحله قرارداد نرسیده است. البته به استثنای اظهارات وزیر نفت عراق در دیدار با مقامات کردستان، بر اساس آنچه خبرگزاری ایسنا روایت کرده:" لوی الخطیب، وزیر برق عراق نیز به اس اند پی گلوبال پلاتس گفته است ما به 3 تا 4 سال زمان برای توسعه پروژه‌های کلیدی وزارت نفت نیاز داریم تا توان گازی افزایش یافته و خوراک مورد نیاز نیروگاههای برق تامین گردد." زمانی که به گفته وی باید بدون اختلال باشد و دولت از اختیار اجرایی کامل برخوردار بوده و هیچ مداخله‌ای از جانب گروههای سیاسی در داخل این کشور صورت نگیرد و فضا برای سرمایه‌گذاری و مشارکت بین‌المللی فراهم شود.
> افزایش ظرفیت استخراج نفت از 4 به 8 میلیون بشکه در روز
دکتر نرسی قربان، متخصص اقتصاد انرژی از دانشگاه لندن در گفت‌و‌گو با خبرنگار روزنامه "آفتاب یزد" در مورد میزان امکان‌پذیر بودن این تلاشهای عراقیها جهت خوداتکایی از گاز ایران می‌گوید: اگر عراقیها بتوانند ظرفیت تولید نفت را از 4 میلیون بشکه در روز کنونی به 8 میلیون بشکه در روز افزایش دهند امکان استحصال میزان گاز طبیعی زیادی نیز همراه این نفت وجود خواهد داشت، اما در خصوص استفاده از ظرفیت‌های منطقه کردستان به دلیل وجود برخی منازعات سیاسی طرفین این امر دست کم با رویکرد سیاسی رایج در منطقه چندان قطعی و مطمئن به نظر نمی‌رسد. کما اینکه نباید فراموش کرد که از قبل و طبق قرارداد گازی ایران و عراق در لوله‌کشی سرمایه‌گذاری قبلی صورت گرفته و روند تقاضای گاز عراق نیز افزایشی است و حتی اگر فشارهای بیرونی مانند تحریمهای آمریکا شرایط را دشوار نگه ندارد، امکان تمدید دوباره آن پس از 3 سال آینده نیز وجود خواهد داشت.
اما وی در کنار ارائه تحلیل خود از چشم انداز وضعیت صادرات گاز ایران به عراق نمی‌تواند از ذکر این تذکر و هشدار دریغ کند که "توجه به قرارداد عراق نباید مسئولان جمهوری اسلامی ایران را از توجه به قرارداد گازی با ترکیه که به پایان خود نزدیک میشود غافل کند! چرا که هر چقدر عراق دست کم با شرایط سرمایه‌گذاری کنونی امکان جبران فوری آن از منابع غیر ایران را ندارد، اما ترکیه مدتی است در تدارک توافقهای بلندمدت و جذاب با روسیه است که در صورت تحقق این مهم دور از انتظار نخواهد بود که رقم قرارداد ما را کاهش دهند.
> اظهارات مقامات عراقی
با هدف خروج از فشار سیاسی آمریکا و اخذ مجوز جدید
دکتر سید حمید حسینی، سخنگوی اتحادیه نفت، گاز و پتروشیمی و عضو اتاق مشترک ایران و عراق نیز در گفتگو با خبرنگار روزنامه "آفتابیزد" در مورد ارزیابی اش از اظهارات و تلاشهای مقامات عراقی جهت استقلال از گاز صادراتی جمهوری اسلامی ایران این دست اظهارات را بیشتر با هدف خروج از فشار سیاسی شدید دولت آمریکا می‌داند و به آنها جهت تلاش جهت خروج از زیر بار شدید آن برای اخذ مجوز تمدیدمعافیت دوباره حق می‌دهد. وی در مورد احتمال قوی توافق دولت مرکزی عراق با مقامات کردستان نیز با بیان اینکه خود کردستان با ترکیه جهت صادرات روزانه 20 تا 25میلیون مترمکعب گاز به آن کشور قرارداد دارد و عمده گاز موجود در عراق گاز مایع است که کاربرد آن در سایر برنامه‌های توسعه این کشور است، می‌افزاید: البته عراقیها دست روی دست نگذاشته‌اند و جهت تامین تمام نیاز گازی خود با شرکت شِل SHELL نیز قراردادی را منعقد کرده‌اند، اما با وجود این اتفاق بازهم تامین‌کننده نیاز 30هزار مگابایتی عراقیها به برق تولیدی از این میزان گاز نخواهد بود و در دوران پیک مصرف برق در این کشور که در تابستان است، مشکلات جدی بروز خواهد کرد. وی با بیان اینکه قرارداد گازی ایران با وزارت برق عراق است، می‌افزاید: هم‌اکنون نیز مذاکراتی با وزارت کشور عراق جهت قرارداد با برخی استانهای این کشور برقرار است و وضعیت کنونی دلیل بر قطعیت قطع صادرات گاز ایران به عراق
نخواهد بود.
> احتمال تغییر شرایط پس از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا
با توجه به اظهارات کارشناسان و مناسبات دوستانه ایران و عراق، اگرچه به نظر می‌رسد اظهارات اخیر مقامات عراقی بیشتر برای خروج از فشار سیاسی دولت آمریکا به ویژه در آستانه پایان مهلت معافیت این کشور از خرید گاز ایران باشد، اما به طور قطع با توجه به اجتناب‌ناپذیر بودن هر احتمالی به ویژه در صورت تمدید ریاست جمهوری ترامپ در انتخابات پاییز امسال و همچنین تحرکات ویژه دولت ترکیه جهت خرید گاز از روسیه، لزوم هوشیاری دولت جمهوری اسلامی ایران پیش از پایان قراردادهای گازی با این 2 کشور اقدامی خارج از منطق و مصلحت نخواهد بود. به ویژه اینکه چه بسا در صورت تمدید ریاست جمهوری ترامپ و تداوم برخی رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی وی، دولت حاکم در عراق حداقل بعد از 3 سال آینده راه چاره تازه‌ای برای خروج از این فشار و خستگی فشارهای سیاسی دولت
آمریکا بیابد.
سایر اخبار این روزنامه
برای کاندیداتوری با ظریف رایزنی شده است؟
زمینه استفاده ملی از فرکانس را فراهم کنید
پیام تسلیت رهبر انقلاب درپی درگذشت آیت‌الله امینی
اگر بیماری اوج بگیرد، ناگزیر به احیاء مجدد محدودیت‌ها هستیم
تاوان ابتذال
مقایسه بحث برانگیز مهران مدیری با راننده تاکسی
برخلاف تلاشهای چند هفته گذشته، تیم دیپلماسی ایران نتوانست در لغو تحریم ها و یا دریافت وام از صندوق بین المللی در دوران کرونا، به توفیقی دست بیابد، این اتفاق در حالی رخ داده که طی روزهای اخیر تنش های ایران با اروپا و آمریکا افزایش یافته است
ایران بازار گازی عراق و ترکیه را از دست می‌دهد؟
علی اکبر رائفی‌پور که سال‌ها با تریبون‌های محافظه کاران به عنوان «استاد» سخنرانی و رشد کرد، با حملات بی‌سابقه از سوی این جریان مواجه شده و گویی تاریخ انقضای او تمام شده، آیا اصولگرایان به دنبال معرفی چهره‌ای جدید به جای او هستند؟
چشم آموزش و پرورش به گوشی‌‌های اضافه مردم!
سقف بازیگران و همکاری های منطقه ای
نگران نباش،دیکته ها تمام می شوند!
در پسا کرونا چه نمره ای به خود می دهی؟
روز معلم را مبارک کنیم
دغدغه های سازندگان تجهیزات صنعت نفت
غرور سلبریتیسم ...
