مناطق منافع آزاد نمایندگان!

سرویس اقتصادی جوان آنلاین: لایحه جدید مناطق آزاد و ویژه اقتصادی طی سه مرحله در سال‌های ۹۷ و ۹۸ در مجلس شورای اسلامی مطرح و تصویب شد. با ارسال لوایح به شورای نگهبان، این نهاد قانونی هر سه بارآن را نیز مغایر با اسناد بالادستی دانست و وقتی این اختلاف سر از مجمع تشخیص مصلحت نظام درآورد، مجمع نیز رأی به رد این قوانین داد.
شورای نگهبان بار‌ها لوایح و طرح‌های گسترش این مناطق را مغایر با اصول ۸۵ و ۷۵ قانون اساسی دانست و هیئت عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز بند ۱۱ و ۱۷ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و بند ۱ جزء «د» سیاست‌های کلی آمایش سرزمینی را از جمله دلایل مخالفت با گسترش بی‌حساب این مناطق معرفی کرده است.
کمیسیون اقتصادی بدون توجه به پیگیری تحقق شعار سال و اولویت‌هایی همچون مالیات بر عایدی سرمایه و حمایت از بنگاه‌های تولیدی، سال جدید کاری خود را با مناطق آزاد و اصرار بر نپذیرفتن ایرادات شورای نگهبان آغاز کرده است.
عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان پیش از این درخصوص پیگیری معنادار و نامتعارف مجلس برای تصویب لوایح گسترش مناطق آزاد و ویژه گفته بود: «تاکنون چندین بار شورا بر باقی‌بودن ایرادات این لایحه مناطق آزاد تأکید کرده، اما مجلس بر مواضع خود اصرار می‌ورزد.»


دلیل اصرار چیست؟
محمد حسینی عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات در سؤالی مبنی بر اینکه «مجلس چگونه می‌تواند ایرادات اساسی شورای نگهبان و مجمع تشخیص را مرتفع کند» پاسخ داد: «دقیق نمی‌توانم در این‌باره اظهارنظر کنم، اما بالاخره نمایندگان بعضاً با ترفند‌هایی مانند تغییر ظاهری برخی کلمات، احکام و نیز پافشاری بر موضع خود، سعی در به کرسی نشاندن نظر خود می‌کنند.»
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات خاطر نشان کرد: «به عنوان فردی که سابقه حضور به عنوان حسابرس در مناطق آزاد را در کارنامه خود دارم، معتقدم همین تعداد منطقه آزاد و و ویژه کنونی در دستیابی به اهداف خود ناموفق عمل کرده‌اند. وی ادامه داد: «این مناطق قرار بود در طول این سال‌ها محلی برای رونق تولید و صادرات بشود، اما در نهایت به محلی برای واردات بی‌رویه مبدل شد و همچنین در جذب سرمایه خارجی عملکرد ناموفقی را از خود نشان داد.»
اتهام‌زنی نمایندگان موافق
محمد حسینی عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات در گفتگو با تسنیم با بیان اینکه نمایندگان مخالف گسترش نجومی مناطق آزاد و ویژه در اقلیت مجلس هستند، خاطرنشان کرد: «جالب است بدانید در نگاه موافقان گسترش مناطق آزاد، نمایندگانی به مخالفت با این مناطق می‌پردازند که در حوزه انتخابیه‌شان منطقه آزاد و ویژه نیست و در حقیقت به مخالفان اتهام منفعت نداشتن در این مناطق زده می‌شود.»
حسینی با بیان اینکه نمایندگان از سمت خودشان تعداد سرسام‌آوری منطقه ویژه به لایحه دولت افزوده‌اند، گفت: «اگر با تأسیس همه این مناطق موافقت شود، تعداد کل مناطق آزاد و ویژه ما حدوداً معادل تعداد کل نمایندگان مجلس خواهد شد.» وی ادامه داد: «این افزایش افسارگسیخته نشان‌دهنده جایگزین شدن منافع حوزه انتخابیه نمایندگان بر منافع ملی است.» عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات با اشاره به اینکه رفت‌و‌آمد‌های زیادی بین مجلس و شورای نگهبان برای تصویب لایحه مناطق آزاد وجود داشته است، گفت: «گسترش مناطق آزاد با سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، قانون اساسی و تعدادی از احکام قانون برنامه ششم توسعه متعارض است و به همین دلیل تصویب آن تاکنون از سمت شورای نگهبان و هیئت عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام با مقاومت مواجه شده است.»
اشکال کار کجاست؟
احمد توکلی رئیس سازمان دیده‌بان و شفافیت در این‌باره گفت: «مجلس جدید باید یک تیم کارشناسی مستقل تعیین کند. اول ببیند مناطق آزادی که کار می‌کنند، چگونه است؟ اگر معلوم شد که گِل به سر مردم زدند و نه گُل. اول مناطق موجود را اصلاح کنند که چنین اتفاقاتی رخ ندهد و منطقه آزاد جدید پیشکش‌شان باشد. قانون موجود معمولاً مباحث خوبی دارد، اشکال در اجراست و نظارت وجود ندارد. به آقای لاریجانی گفتم این لایحه‌ای که رد شده چرا به کمیسیون بازگرداندید؟ باید کنار گذاشته می‌شد. این اختیار را آقای لاریجانی برای خودش درست کرد که اگر لایحه رد شد به کمیسیون بازگرداند یا خیر. آن موقع لاریجانی گفت نزدیک انتخابات است و نمایندگان می‌خواهند برای مردمشان کاری بکنند! این استدلال آیا درست است؟! منافع زودگذر انتخاباتی عامل تصمیم‌گیری برخی نمایندگان مجلس برای قانون‌گذاری می‌شود.»
وی ادامه داد: «در کشور ما برعکس عمل می‌شود. در دنیا وقتی مناطق آزاد را می‌خواهند بسازند، اول زیربنا‌ها را می‌سازند و تسهیلات و امکانات را فراهم می‌کنند و بعد به سرمایه‌گذار می‌گویند، بیاید. من شهر شینگن کشور چین رفتم. یک شهر آباد است که همه چیز دارد. آنجا کارخانه و ساختمان ساخته می‌شد، چون زمین کم است روی تراکم کار می‌کنند و اقدامات خوبی که جزو اهداف مناطق بود، صورت می‌گرفت؛ اما در ایران ایجاد مناطق آزاد اینطور نیست. منطقه آزاد را تعیین و دور آن را محصور می‌کنند، اما پول ندارند و می‌گویند شما واردات کنید و از محل عوارض واردات، منطقه را بسازید. همین که واردات کنید منطقه بارانداز واردات می‌شود. اشکال فنی و عقلانی همین جاست که باعث می‌شود به اهداف نرسند و در خط واردات قرار بگیرند.»
مرکز قاچاق
گفتنی است که کارشناسان اقتصادی اظهارات تندی مبنی بر وجود معضلات «تسهیل قاچاق کالا و ارز»، «رشد تصاعدی شرکت‏های صوری و افزایش فرار مالیاتی»، «تخلفات گسترده در واگذاری منابع و اراضی» و «شکاف طبقاتی» در مناطق آزاد داشته‌اند. حجت‌الاسلام و المسلمین منتظری دادستان کل کشور در آبان سال‌گذشته در این‌باره گفته بود: «مناطق آزاد به مرکزی برای قاچاق کالا تبدیل شده است. فلسفه تشکیل مناطق آزاد برای آن بود که صادرات کشور رونق پیدا کند، ولی متأسفانه به محل واردات تبدیل شده است.»