روزنامه آفتاب یزد
1399/02/09
وقفه در فرزند آوری
آفتاب یزد- گروه اجتماعی: همه چیز از هشدار‌های معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان شروع شد؛ این مقام مسئول چندی پیش گفته بود:« در 6 ماه نخست امسال فرزندانی متولد می‌شوند که قبل از کرونا شکل گرفته‌اند و در این شرایط سخت متولد می‌شوند. بنابراین در 6 ماه نخست سال کاهش زیادی در موالید رقم نمی‌خورد. این نگرانی مربوط به پس از شهریورماه است که قطعا آمار تولد به‌صورت چشمگیری کاهش می‌یابد.» پس از آن هم نگرانی کارشناسان در خصوص این موضوع پر رنگ تر شد و طی چند روز گذشته شاهد هشدار‌های زیادی در خصوص کاهش فرزند آوریدر نیمه دوم سال بودیم؛ کارشناسان بر این باورند که این موضوع علل بسیاری از جمله کاهش ازدواج و کاهش باروری را شامل میشود و در آینده تبعات جبران ناپذیر را برای هرم سنی در کشور رقم
خواهد زد، اما سوال اینجاست که آیا بحران کاهش فرزند آوری تنها مربوط به زمان شیوع کرونا است؟ چطور می‌توان از تبعات این امر جلوگیری کرد؟
> خطر شوک جمعیتی در کمین کشور
محمدمهدی تندگویان با اشاره به احتمال وجود شوک جمعیتی به کشور گفته بود:« شیوع کرونا خللی برای گروهی از جمعیت ایران ایجاد می‌کند که تا 50 سال با آن دست به گریبان خواهیم بود. آسیب‌های اجتماعی کرونا جنبه‌های مختلفی دارد. آنچه که به نظر می‌رسد باید در مورد آن هشدار جدی داد، مسئله تشکیل خانواده و فرزندآوری است. کرونا بر هرم سنی کشور تاثیر خواهد گذاشت و شاید این آسیب تا 16 سال آینده درک نشود اما به ناگاه در آینده که ترکیب هرم سنی کشور ناهمگون شود، آن زمان متوجه این آسیب به صورت جدی می‌شویم.» او در بخش دیگری از سخنانش گفته بود:« کرونا خللی برای گروهی از جمعیت ایران ایجاد می‌کند که تا 50 سال با آن دست به گریبان خواهیم بود. در 6 ماه نخست امسال فرزندانی متولد می‌شوند که قبل از کرونا شکل گرفته‌اند و در این شرایط سخت متولد می‌شوند. بنابراین در 6 ماه نخست سال کاهش زیادی در موالید رقم نمی‌خورد. این نگرانی مربوط به پس از شهریورماه است که قطعا آمار تولد به‌صورت چشمگیری کاهش می‌یابد. اگر در این برهه زمانی چاره‌ای برای آن اندیشیده نشود شاید آمار تولدها به یک سوم نیز در مقاطعی کاهش یابد. این امر مقوله‌ای به مراتب خطرناک‌تر از کاهش شیب افزایش یا کاهش جمعیت است زیرا کشور را با یک شوک جمعیتی مواجه می‌کند. میزان خدمات در کشور باید همواره متناسب با جمعیت باشد. بواسطه شیوع کرونا در یک مقطع زمانی دچار شوک جمعیتی شده و این امر سبب میشود تا در
برهه‌ای از زمان خدمات وجود داشته باشد اما
مصرف کننده‌ای برای این موارد یافت نشود. این معضلی است که تمام کشورهای جهان را با خود درگیر خواهد کرد اما به علت مسائل فرهنگی کشور ما بیشتر با آن دست و پنجه نرم خواهد کرد.»
> خطر فرو رفتن هرم جمعیت جدی است
پس از آن هشدار جامعه شناسان در این خصوص رنگ و بوی دیگری به خود گرفت، تا جائیکه شهلا کاظمی‌پور، جمعیت شناس و عضو هیات علمی‌دانشگاه تهران در این خصوص گفت: « در این برهه از زمان به واسطه ترس از مراجعه به مراکز درمانی پیشگیری از بارداری افزایش یافته بنابراین به احتمال زیاد در پائیز 99 کاهش آمار فرزندآوری خود را بیشتر نشان دهد. در طول سال حدود 300 هزار فقره سقط جنین انجام میشود،از یک سو برخی اقدام به سقط جنین می‌کنند تا کودک خود را در این وضعیت بدنیا نیاورند و از سوی دیگر برخی که با مراجعه به مراکز درمانی اقدام به سقط می‌کرده‌اند نیز ممکن است کودک خود را نگه دارند. به‌صورت کلی هرم سنی جمعیت ایران در وضعیت جوانی قرار دارد و فقط 10 درصد از جمعیت ایران کهنسال هستند. به علت شیوع کرونا در میان کهنسالان این درصد تغییر آنچنانی نخواهد کرد و خللی که در این برهه زمانی در فرزندآوری بوجود می‌آید با وجود اینکه تبعات زیادی در بلند مدت دارد اما در هرم سنی فعلی تغییر آنچنانی ایجاد نمی‌کند.» او در بخش دیگری از سخنانش نیز با تاکید بر این موضوع که خطر فرورفتگی جمعیت در کمین است گفته بود:« امید است این مورد به صورت مقطعی رقم خورد. می‌توان امید داشت این کمبود بواسطه مشوق‌هایی که توسط مسئولین وضع میشود پس از فروکش کردن کرونا جبران شود اما این فرورفتگی قطعا جبران نخواهد شد و هر چه بیماری کرونا بیشتر به طول انجامد این فرورفتگی بیشتر خواهد بود و اثرات آن نیز بیشتر میشود که یکی از پیامدهای آن پیری جمعیت در آینده و عدم تناسب در مقطعی از زمان در جمعیت ایران است.» او با اشاره به تبعات بلند مدت عدم فرزندآوری در سال جاری گفت:« در مرحله بعد کودکانی که امروز به دنیا می‌آیند نیز در سالهای آینده و در زمان باروری
یک خلل دیگر در هرم سنی ایجاد می‌کنند و این امر باید با برنامه‌ریزی پوشش داده شود. در غیر این صورت
هرم سنی ایران تناسب خود را از دست می‌دهد و ناهمگون میشود.»
> هرم جمعیتی ایران از گذشته در تهدید بود
با این حال روز گذشته رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران نیز از کاهش فرزند آوری در کشور ابراز نگرانی کرد و گفت:« نخستین اثری که کرونا بر جمعیت کشور می‌گذارد، اختلال در فرزندآوری است اما باید توجه کرد که این معضل معطوف به ایام کرونا نیست و پیش از آن نیز این مسئله هرم جمعیتی کشور را تهدید می‌کرده است.»
سیدحسن موسوی چلک افزود:« به نحوی این مسئله از گذشته در کشور باقی مانده و بواسطه کرونا تشدید شده است. این تحلیل وجود دارد که پس از پایان کرونا، آمار فرزندآوری کاهش پیدا می‌کند اما صرفا بخاطر شیوع کرونا نیست و این امر از دو دهه گذشته شایع شده و مردم تمایل خود به فرزندآوری را از دست داده‌اند. به همین دلیل سیاست‌های افزایش جمعیت در قالب سیاست‌های کلی نظام سلامت مطرح شد. کم کاری مسئولین اجتماعی و جمعیتی محدود به این برهه زمانی نیست و از گذشته وجود داشته است اما کرونا تلنگری شد تا به این عرصه توجه بیشتری شود. هراس از کاهش آمار ازدواج و در پی آن کاهش فرزندآوری سبب شد تا در این عرصه شاهد تکاپو باشیم در ورای این مشکلات در بلند مدت نیز شاهد سالخوردگی جمعیت خواهیم بود.»
> مسئولان نوک بینی خود را می‌بینند
اما موضوع حائز اهمیت در این بین این است که شوک جمعیتی چه تبعاتی را در پی خواهد داشت؟ چرا هرم سنی تا این اندازه حائز اهمیت است و برای جلوگیری از تبعات ناشی از کاهش فرزندآوری، مسئولان باید چه اقداماتی را انجام دهند؟ و موضوع مهمتر اینکه آیا کاهش فرزند آوری تنها مربوط به پیک شیوع کرونا در کشور است؟ امیر محمود حریرچی، جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی در خصوص این موضوع به آفتاب یزد گفت:« واقعیت این است که همسئله کاهش فرزند آوری یک مشکل عمومی‌در کشور ما است و اصلا مربوط به دوران کرونا نمی‌شود. ما در نرخ افزایش جمعیت به صورت طبیعی با کاهش مواجه هستیم و این روند سالیان سال است که صورت گرفته و نگرانی‌های زیادی هم در این خصوص وجود دارد. حتی در سال 92 قانون را تغییر دادند و فکر کردند که با این موضوع می‌توانند مشکل را بر طرف سازند در صورتی که این طور نشد چون مسئولان ما حاضر نیستند واقعیت‌ها را در این خصوص بپذیرند. مسئولان هیچگاه در خصوص کاهش فرزند آوری به ریشه‌ها نپرداخته اند و همین موضوع سبب شده تا این مشکل آینده نا مطلوبی را رقم بزند. حالا هم فکر می‌کنند که می‌توانند مشکلات را بر گردن کرونا بیاندازند در صورتی که این طور نیست، از حالا نمی‌توان پیش بینی کرد که در شرایط کرونا باروری کاهش پیدا کرده است یا خیر! باید چند ماه
بگذرد تا ببینیم چنین موضوعی صحت دارد
یا نه! وقتی از مشکل کاهش جمعیت در سالهای اخیر صحبت می‌کنیم این موضوع را بر اساس آمار ارائه شده مطرح می‌کنیم و همه این مسائل پایه‌های پژوهشی و علمی‌دارد اما در خصوص کاهش
فرزند آوری در زمان کرونا هیچ پایه و اساس علمی‌وجود ندارد و باید با گذشت زمان به این موضوع پی برد. مشکلی که مسئولان از آن به عنوان کاهش فرزند آوری در زمان کرونا یاد می‌کنند مربوط به امروز
نیست و اگر حتی این موضوع را به کاهش نرخ ازدواج
در ماه‌های اخیر مربوط بدانند هم باید بگویم
کاهش نرخ ازدواج هم مربوط به حالا نیست و ما
حد اقل دو دهه است که با این مشکل رو به رو هستیم! اما این موضوع را نمی‌توان نا دیده گرفت که شوک جمعیتی و کاهش فرزند آوری مشکلات زیادی را در آینده برای کشورمان رقم خواهد زد.»
او در ادامه تاکید کرد:« هرم سنی برای هر کشور از اهمیت بالایی برخوردار است، با چنین روندی پیش بینی
میشود که نرخ سالمندی در آینده در کشور ما
افزایش پیدا خواهد کرد و هرم سنی رو به سالمندی خواهد رفت، این موضوع تبعات بدی را در کشور پدید می‌آورد چرا که سالمندان که در سطح جهانی رده سنی بالای 65 سال را تشکیل می‌دهند، خدمات بسیار ویژه ای را طلب می‌کنند که کشوری مثل ما اصلا توان پرداختن به آن را ندارد. در کشورهای توسعه یافته خدمات زیادی برای سالمندان در نظر گرفته میشود که کوچکترین آن خدمات پزشکی کاملا رایگان است اما ما توان این را نداریم که چنین خدماتی به سالمندان ارائه بدهیم، از طرف دیگر پیری جمعیت کشور سبب میشود تا نیروی کار کاهش پیدا کند، نیروی جوانی که 30 سال به بالا محسوب می‌شوند وقتی کاهش پیدا کنند چرخه تولید و اقتصاد کشور با مشکل رو به رو خواهد بود و از آن جایی که ما جاذبه لازم برای مهاجر پذیری هم نداریم بنابر این نمی‌توانیم نیروی کار حرفه ای و لازم را از این طریق جذب کنیم و مسلما چرخه اقتصادی کشور با مشکل رو به رو خواهد شد.»
این آسیب شناس اجتماعی توضیح داد:« ما برای اینکه بتوانیم از تبعات این مشکل در آینده بکاهیم باید از همین الان شروع کنیم و اقداماتی که
کشورهای توسعه یافته برای تشویق جوانان به فرزند آوری
و ازدواج انجام داده اند را در دستور کار قرار
بدهیم؛ جوانان در کشور ما حداقل‌های لازم را برای فراهم کردن یک زندگی و ازدواج ندارند و همین موضوع هم سبب شده است تا سن ازدواج افزایش یابد، از طرف دیگر مسئولان ما هنوز دلایل مربوط به افزایش نرخ طلاق را نمی‌دانند، در حالی که باید این مسائل تحت بررسی کارشناسانه قرار بگیرد تا اقدامات پیشگیرانه در این خصوص لحاظ شود. از همه مهمتر باید حقوق شهروندی در کشور ما محترم شناخته شود، فراهم کردن حداقل‌های یک زندگی جزو حقوق شهروندی افراد یک جامعه است که در کشور ما برای جوانان تبدیل به آرزو شده است، چطور می‌توان در چنین شرایطی انتظار افزایش نرخ فرزند آوری داشت؟ در کشورهای توسعه یافته خدمات زیادی به خانواده‌ها داده میشود تا فرزند داشته باشند، در کشور ما حتی مرخصی‌های زایمان هم با مشکل رو به رو است. کاهش فرزند آوری کمترین ربط را به کرونا پیدا می‌کند و مسئولین به جای اینکه تقصیر را بر گردن کرونا بیاندازند بهتر است تنها نوک بینی خود را نبینند، مشکلات این حوزه را به صورت ریشه ای دنبال کنند و برای آن راهکار‌های مناسب ارائه دهند.»
این طور که مشخص است کاهش فرزند آوری کمترین ربط را به کرونا پیدا می‌کند و بنابر این نمی‌توان کرونا را مسبب مشکلات پیش رو دانست؛ آیا زمان آن نرسیده است که در خصوص افزایش فرزند آوری در کشور اقدامات ویژه ای
صورت گیرد؟
سایر اخبار این روزنامه
هجوم مردم در روزهای اخیر به طلا فروشی‌ها،
هیاهو و حاشیهسازی مانع رسیدگی عادلانه به پرونده تخلفات ارزی نشود
بازار مسکن در محاصره آگهی‌های نجومی
وقفه در فرزند آوری
رکورد بی‌سابقه در تاریخ بورس تهران
استعفای موسوی لاری مسبوق به سابقه و به دلایلی شخصی از جمله بیماری است!
سهام عدالت؛ فرشته نجات خانوارها در دوران کرونا
5300 میلیارد تومان، خسارت گردشگری ایران در 2 ماه
نیویورک تایمز می‌گوید وزیر خارجه آمریکا به دنبال طرحی پیچیده است تا ثابت کند این کشور عضو برجام است تا با مکانیسم ماشه تحریم‌های تسلیحاتی ایران را تمدید کند
رضایی میرقائد 1400؟
گاف وایتکسی ترامپ را ساقط می‌کند؟
نشانه های قدرت چین در پسا کرونا
فیفا رسما باشگاه استقلال را تهدید کرد
کمک های مومنانه وعزت نفس نیازمندان
سکوتِ معنادار عقلای اصولگرا
گزینه های آمریکا
