بازگشت آمریکا به برجام شدنی نیست!

آفتاب یزد-گروه سیاسی: پس لرزه‌های طرح عجیب پومپئو برای استدلال اینکه آمریکا هنوز در برجام حضور دارد تا از طریق آن مکانیسم ماشه را راه بیاندازد و تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل را تمدید کند هنوز ادامه دارد. از مقامات کشورهای مختلف تا اساتید دانشگاهی به این طرح واکنش نشان داده اند. دیروز وزرای امور خارجه ایران و روسیه طرح تازه آمریکا در خصوص برجام را مردود و غیر عملی دانستند. به گزارش ایسنا، محمد جواد ظریف و سرگئی لاوروف وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در گفت‌وگویی تلفنی در خصوص آخرین تحولات سیاسی در افغانستان و تلاش‌ها برای آشتی و تفاهم سیاسی در این کشور گفت‌وگو و تبادل نظر کردند. طرفین همچنین در خصوص طرح تازه آمریکا در خصوص برجام رایزنی و آنرا مردود و غیرعملی ارزیابی کردند. ظریف پیش از این نیز در توئیت‌هایی طرح پومپئو را غیرقابل قبول خوانده بود. از سوی دیگر دیپلمات‌های سازمان ملل اعلام کردند، اگر آمریکا تهدیدی برای بازگشت همه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران محسوب شود و از آن به عنوان اهرم فشار برای وادار کردن ۱۵ عضو شورای امنیت به تحریم تسلیحاتی ایران استفاده کند، ایالات متحده با یک جنگ سخت و نابسامان روبرو خواهد شد.» خبرگزاری رویترز در ادامه بخشی از گزارشی که خواندید، آورده است: براساس توافق‌نامه‌ موجود تحریم تسلیحاتی ایران در ماه اکتبر به پایان می‌رسد. یک مقام آمریکایی تایید کرده است که پیش‌نویس قطعنامه‌ی تمدید تحریم‌های آمریکا به انگلیس، فرانسه و آلمان ارائه شده است، اما دیپلمات‌های آمریکا اظهار می‌کنند که آن را به ۱۱عضو دیگر شورای امنیت از جمله روسیه و چین ارائه نکرده‌اند. این قطعنامه در صورت دارا‌بودن ۹ رای موافق و وتو نشدن از طرف کشورهای روسیه، چین، ایالات متحده، انگلیس یا فرانسه به تصویب خواهد رسید. دیپلمات‌ها اظهار کرده‌اند
که ایالات متحده احتمالاً برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران، می‌بایست روسیه و چین را مجبور به این کار کند. هیئت‌های اعزامی روسیه و چین به سازمان ملل بلافاصله به این اظهارات پاسخی نداده‌اند. کشورهای روسیه و چین نیز طرفین توافق هسته‌ای ایران هستند. اگر شورا امنیت تحریم تسلیحاتی ایران را تمدید نکند، طرح بعدی ایالات متحده تلاش برای اعمال به اصطلاح فوری همه تحریم‌ها علیه ایران خواهد بود. دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ خارج شد و این توافقنامه در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما را «بدترین توافق» توصیف کرد. یک مقام اروپایی به شرط ناشناس بودن اظهار کرد که این مسئله از منظر شورای امنیت باعث بروز هرج و مرج و نابسامانی خواهد شد؛ زیرا صرف نظر از آنچه انگلیس، آلمان و فرانسه فکر می‌کنند، روسیه و چین قرار نیست در این توافقنامه (تمدید تحریم‌های تسلیحاتی) مشارکت کنند.
> انتقاد تند روسیه
اما یکی از اصلی ترین منتقدین این طرح را باید روسیه دانست چه بسا علت اصلی این مخالفت از سوی روس‌ها این موضوع باشد که با برداشته‌شدن تحریم تسلیحاتی ایران، روسیه نفع بسیاری از فروش تسلیحات به ایران خواهد برد. نماینده روسیه در سازمان‌های بین المللی با انتقاد از سیاست فشار حداکثری آمریکا علیه ایران تاکید کرد: تصمیمات غیر سازنده واشنگتن بر رژیم عدم اشاعه در جهان و امنیت منطقه تاثیر منفی داشته است. به گزارش ایسنا، میخائیل اولیانوف نماینده دائم روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: نتیجه اصلی سیاست فشار حداکثری آمریکا (درخصوص ایران) چه بوده است؟ کاهش اجباری تعهدات ایران ذیل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام). وی در ادامه نوشت: آیا اکنون زمان آن نرسیده است که آمریکا در تصمیمات واقعا غیرسازنده خود که بر رژیم عدم اشاعه در سطح جهانی و امنیت منطقه‌ای تاثیر منفی گذاشته است، تجدید نظر کند؟ اولیانوف در توئیتی دیگر در پاسخ به یک کارشناس آمریکایی که گفته بود "تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران باید بازگردانده شود" خاطرنشان کرد: تکرار یک داستان قدیمی که نتیجه‌ای هم نداشته است. سیاست فشار حداکثری وضعیت را برای تمام طرف ها، از جمله آمریکا سخت‌تر و سخت‌تر می‌کند. این دیپلمات روس افزود: برخی افراد به جای درس گرفتن، خواستار تقویت آن چیزی هستند که قبلاً ثابت شده که یک اشتباه استراتژیک بزرگ است.


> واکنش استاد شناخته شده آمریکا
محافل آکادمی آمریکا نیز به طرح پومپئو واکنش نشان داده‌اند. یک استاد دانشگاه آمریکا از تلاش اخیر وزیر امور خارجه این کشور برای اعمال فشار بر شورای امنیت در راستای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران با ارائه طرحی حقوقی که نشان دهد آمریکا هنوز عضوی از برجام است و می‌تواند از مقررات مکانیسم ماشه در این توافق استفاده کند، انتقاد کرد. به گزارش ایسنا، استفن والت استاد امور بین‌الملل دانشگاه هاروارد تلاش اخیر مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا را برای ارائه طرحی حقوقی که نشان دهد این کشور هنوز عضوی از توافق هسته‌ای است تا بدین طریق در راستای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران بر شورای امنیت سازمان ملل اعمال فشار کند، در صفحه توییترش مورد انتقاد قرار داده و نوشت: تلاش پومپئو برای فعال کردن مقررات اعمال دوباره[مکانیسم ماشه] در برجام[توافق هسته‌ای] پس از آن که آمریکا از آن خارج شده و آن را دور انداخت، مانند این است که مردی با طلاق همسرش را ترک کند و آن وقت بگوید باید درباره این که زن سابقش با چه کسی قرار می‌گذارد خودش تصمیم بگیرد. علاوه براین یک مقام دولت پیشین آمریکا تلاش وزیر امور خارجه این کشور برای ارائه طرحی حقوقی که نشان دهد آمریکا هنوز عضوی از برجام است تا از آن برای اعمال فشار برای تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران استفاده کند را در راستای سیاست خارجی «دغل‌کارانه» ترامپ دانست. کالین کال محقق دانشگاه استنفورد و مشاور امنیت ملی جوبایدن در پیامی توییتری درباره برخی اخبار مبنی بر اینکه مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا به دنبال طرحی حقوقی است که نشان دهد آمریکا هنوز عضوی از توافق هسته‌ای می‌باشد تا از آن برای اعمال فشار بر شورای امنیت سازمان ملل در راستای تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران استفاده کند، نوشت: اینکه [دولت ترامپ] از توافقی در زمان دولت اوباما خارج شد که به طور قابل تصدیقی کارآمد بود و سپس زمانی که این سیاست شکست می‌خورد، از مکانیسمی در آن توافق برای تهدید جهان، بیگانه کردن متحدانمان و کارشکنی در هم‌بستگی بین‌المللی استفاده شود، نشان‌دهنده سیاست خارجی دغل‌کارانه ترامپ است. همچنین یک مقام پیشین وزارت خارجه آمریکا گفت که تلاش دولت ترامپ برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی، ایالات متحده را منزوی خواهد کرد. ریچارد هاس، رئیس اندیشکده "شورای روابط خارجی" و مدیر پیشین دفتر برنامه‌ریزی‌های سیاسی در وزارت خارجه روز دوشنبه در توییتی با اشاره به اینکه طرح فعلی آمریکا برای تحریم تسلیحاتی علیه ایران جواب نخواهد داد، نوشت: دولت ترامپ با خروج یکجانبه از برجام عجولانه عمل کرد. حال با پیشبرد این طرح خودمان را بیشتر از ایران منزوی می‌کنیم آن هم درست در زمانی که باید تمرکزمان را بر روی فعالیت‌های هسته‌ای ایران بگذاریم. دکتر نوذر شفیعی کارشناس روابط بین‌الملل در این زمینه با اشاره به اینکه استدلال و طرح پومپئو مبهم است و هنوز جزئیات آن معلوم نشده، اساس چنین ادعایی را غیر منطقی و غیر قابل پذیرش خواند و گفت: آنچه روشن است ترامپ رئیس جمهور آمریکا در یک بیانیه رسمی و در مقابل دوربین‌های خبری و دیدگان جهانیان خروج رسمی آمریکا از برجام را اعلام کرد و این به عنوان یک سند در سازمان ملل و شورای امنیت به عنوان متضمن برجام ثبت شده است و وجود دارد. عضو سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس خاطرنشان کرد: دومین سند به اذعان و تاکید صریح سیاستمداران و دیپلماتهای کشورهای عضو برجام اینست که آمریکا در این مدت حاضر به بازگشت به برجام و همکاری برای حفظ این توافق نشده است و همواره نیز منتقد کشورهای اروپایی باقی مانده در این توافق بوده است. نوذر شفیعی با یادآوری اینکه تشدید تحریم‌های ایران محصول خروج آمریکا از برجام است، سومین دلیل بر غیر قابل پذیرش بودن استدلال به ظاهر حقوقی وزیر خارجه آمریکا را مغایرت خواسته و هدف آمریکا از بازگشت به برجام با نص صریح قطعنامه ۲۲۳۱ و توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ خواند و گفت: ترامپ بارها به صراحت گفته برجام بدترین توافق بوده و به همین دلیل آمریکا از آن خارج شده است. وی با یادآوری اینکه در برجام هیچ کجا واژه مکانیزم ماشه بکار نرفته و کشورها مجاز به اقدام متقابل در صورت نقض تعهدات هستند، خاطرنشان کرد: ایران با وجود آنکه می‌توانست در مقابل خروج آمریکا از برجام اقدام متناظر انجام دهد اما به این توافق پایبند ماند و ۱+۵ در ادبیات حقوقی و سیاسی نیز تبدیل به ۱+۴ شد که سند دیگری بر بیرون رفتن آمریکا از این ترکیب حقوقی سیاسی است. این استاد روابط بین الملل اظهار داشت: دلیل حقوقی پنجم در رد این ادعا نیز اینست که روند کاهش تعهدات ایران در ۵ گام نیز در مقابل عدم اجرای تعهدات اروپایی‌ها در حفظ این توافق بوده است، نه در برابر خروج آمریکا از برجام بنابراین نمی‌توان ادله سیاسی یا حقوقی در چنته آمریکایی‌ها باشد که بتوانند آن را رو کنند.