روزنامه آفتاب یزد
1399/02/15
گزارش تحلیلی آفتاب یزد از زمینه‌سازی برخی نمایندگان دوره جدید مجلس برای استیضاح وزیر نفت
بازی با آتش!آفتاب یزد- گروه اقتصادی: شاید وقتی حسن روحانی، رئیس جمهوری در مرداد 92 و در جلسه دفاع از کابینه دولت دوازدهم در صحن مجلس شورای اسلامی از نام مهندس بیژن زنگنه به عنوان یک «برند» برای جذب سرمایه خارجی نام برد؛ مخالف‌ترین جریان مقابل روحانی هم نمی‌توانست مُنکر این ویژگی وزیر دولت تدبیر و امید شود اگرچه به رسم قرار نانوشته بازی‌های ناشیانه سیاسی و منافع رانتی بود و نبود یک وزیر برای جریان خارج از قدرت، بهانه تراشی و دستاویزکردن دلایلی سطحی هم اجتناب‌ناپذیر باشد. چرا که وقتی روحانی بیژن زنگنه را به عنوان یکی از مهمترین وزیران کابینه معرفی کرد، به طور قطع توصیف او به یک برند جذاب برای سرمایه خارجی در صنعت نفت حساب شده بود. چرا که استقرار یک وزیر مسلط به دیپلماسی نفتی در کنار یک تیم دیپلماسی سیاست خارجی به فرماندهی جواد ظریف، قرار بود اتفاق‌های بزرگی در این خصوص را رقم زنند که تا زمان عدم پیروزی دونالد ترامپ و تغییر وضعیت برجام که بدخواهان این توافق تاریخی در ایران و آمریکا برای به هم زدن این دستاورد سیاست خارجی هر آنچه داشتند رو کردند، در حال پیشبرد پروژه‌های بزرگ نفت و گاز بودند که اگر از قید برخی نقدهای طبیعی وارده به حوزه‌های فنی چشم‌پوشی گردد، اما با ملاحظه شرایط زمانی و مکانی بهترین فرصت تاریخی برای توسعه صنعت نفت و گاز ایران کلید خورده بود. اتفاقی که پس از خروج ترامپ از برجام و تشدید بی‌سابقه تحریم‌های نفتی علیه جمهوری اسلامی ایران، تمام برنامه‌ریزی‌های وزارت نفت را نیز دستخوش دگردیسی کرد. اتفاقی که مخالفان و منتقدان کاستی‌ها و ایرادات رخ داده به برخی پروژه‌های نفتی کشور خواسته و تعمدی از کنار آن راحت می‌گذرند. در واقع در همین‌جاست که حامیان تداوم حضور بیژن زنگنه در وزارت نفت (حتی اگر از جریان سیاسی خارج از باورهای وزیر کنونی نفت باشند)، به دلیل ایمان به توانمندی‌های مدیریتی وی ایمان دارند و و نبود یک آلترناتیو قوی از بین جریانات سیاسی فعال در کشور، آنها را در درک شرایط دشوار کنونی و لزوم تداوم حضور مدیرانی در قامت وزیر کنونی پای کار نگه داشته است.
> اخذ رای اعتماد بالای مجلس به شیخ الوزرا
وقتی شمارش آرای اعتماد به زنگنه برای وزارت نفت به پایان رسید، آنچه از گلدان‌ها خارج شد نشان دهنده این بود که از مجموع ۲۸۸ رای اخذ شده با کسب ۲۳۰ رای موافق در مقابل ۳۵ رای مخالف و ۲۳ رای ممتنع، او حائز اکثریت آرای اعتماد خیلی خوب از نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای تصدی وزارت نفت آن هم برای دهمین بار شده است. توفیقی که دست "شیخ‌الوزرا" با تجربه 26 ساله در آن روز (در 3 وزارتخانه کلیدی نفت، نیرو و جهادسازندگی) را برای زدن اجرای پروژه‌های بزرگ و مهم از جمله پارس جنوبی باز کرد و با تحقق برجام یکی از وعده‌های مهم رئیس‌جمهوری به وفای به عهد نزدیک شد.
> عقب افتادن ایران از قطر
پیش از اینکه اتفاق‌های تازه در وزارت نفت رقم بخورد بررسی روند تاریخی رشد و پیشرفت برداشت گاز از سوی ایران در پارس جنوبی، فراز و نشیب‌های زیادی را نشان می‌دهد. کما اینکه تا همین چند سال قبل، هنوز از تحریم‌های سخت بر صنعت نفت ایران خبری نبود و فاز یک این میدان را شرکت توتال توسعه داد. برداشت گاز ایران از میدان گازی پارس جنوبی در سال ۱۳۸۱ خورشیدی (۲۰۰۳ میلادی) با بهره‌برداری از فازهای ۲ و ۳ به ۵۶میلیون مترمکعب در روز رسید.
اما با روی کارآمدن دولت احمدی‌نژاد و مواضع حیرت‌انگیز این دولت در فضای بین‌المللی، کم‌کم سر و کله تحریم‌های نفتی نیز پیدا شد. ابتدا شرکت‌های نفتی یکی یکی از ایران رفتند. در این میان برخی شرکت‌های ایرانی که با توتال همکاری کرده بودند توانستند تا حدودی جای خالی شرکت‌های بزرگ نفتی را پر کنند اما از آنجا که تجربه کافی نداشتند، سرعت کار پایین آمد و کم کم قطر از ایران در برداشت گاز جلو افتاد.
اتفاق بد دوران احمدی‌نژاد خروج شرکت‌های بین‌المللی از ایران بود تا جایی که در این دولت تنها فازهای ۶،۷ و ۸ و همچنین ۹و ۱۰ افتتاح شد و همین تعلل نیز در روند توسعه پیشین باعث شد تا قطر بتواند در برداشت منابع گازی یکه تازی کند و به یکی از قدرت‌های مهم جهان در تولید ال ان جی یا همان گاز مایع تبدیل شود.
جاماندن ایران از طرف قطری آنجا سرعت بیشری گرفت که تحریم‌ها به فروش تجهیزات صنعت نفت رسید و عملا توسعه فازهای پارس جنوبی با کندی همراه شد.
از همین رو اگر چه تولید گاز ایران از پارس جنوبی تا سال ۱۳۸۸ خورشیدی به ۲۸۵ میلیون مترمکعب در روز رسیده بود، اما در مقطع زمانی سال‌های ۸۸ تا ۹۳ همان قدر که ایران به همان تولید ۲۸۵ میلیون متر مکعبی رضایت داد، قطر تولید خود را به بالای ۵۷۰ میلیون متر مکعب رساند! اتفاقی که علت اصلی آن را باید در قرارداد فازهای ١٣، ١۴، فاز ١٩، ٢٠ و ٢١ و ٢٢، ٢٣ و ٢۴ معروف به فازهای ۳۵ ماهه جستجو کرد که باعث شد توسعه پارس جنوبی متوقف شود.
> سال 96 سکوی جهش تولید نفت و گاز و سبقت ایران از قطر
اما در سال 96 و پیش از آن که سال 99 برسد و نام سال "جهش تولید" شعار رسمی سال لقب بگیرد، ایران تا سال 95 به دلیل عقب‌ماندن در برداشت گاز در تولید تجمعی گاز از پارس جنوبی از قطر عقب‌تر بود؛ اما با سرعت توسعه در پارس جنوبی و بهره‌برداری همزمان از فازهای ۱۷ و ۱۸، ۱۹ و ۲۰ و ۲۱ در بهار سال ۹۶ رکورد تولید ۵۷۰ میلیون مترمکعب در روز و با بهره‌برداری از سکوهای A و C فاز ۱۴ در سال ۹۷ ظرفیت تولید ۶۱۰ میلیون مترمکعب در روز از این میدان رسید. اتفاقی که سبب شد تا چراغی که در ابتدا در طرف ایران کم نور بود و فقط سوسو می‌زد با تندتر شدن روند توسعه این میدان مشترک، نور آن نیز پررنگ‌تر شده و در ادامه مسیر، تلالو آن از قطر نیز پیشی بگیرد.
این سبقت تاریخی ایران از قطر اما در حالی در سال ۹۶ آغاز شد که تا پیش از آن همواره قطر برداشت بیشتری از منابع میدان داشته و حتی در سال‌های ۸۷ تا ۸۹، قطر این اختلاف را تا ۲۵۰میلیون متر مکعب در روز نیز رسانده بود.
نگاهی به روند تولید گاز از میدان مشترک پارس جنوبی حاکی از آن است که با آغاز توسعه این میدان، در سال‌های ابتدایی اگرچه قطر با کمک شرکت‌های بزرگ بین‌المللی حدود ۴۰میلیون متر مکعب گاز بیشتری از ایران تولید می‌کرده اما استمرار توسعه از سوی ایران باعث شده بود تا سال ۸۶ این فاصله ثابت بماند. ما این پایان کار نبود. ادامه توسعه در این میدان در سال ۹۷ و ۹۸ با بهره‌برداری از بخش‌هایی از فازهای ۱۳، ۱۴، ۲۲ تا ۲۴ محقق شد.
در واقع از سال ۹۲ تا کنون معادل ۱۲ فاز استاندارد در پارس جنوبی به تولید رسیده است که به معنای افزایش سالانه متوسط ۱۷ درصد تولید گاز و افزایش 2 برابری تولید از سال ۹۲ است. با توجه به این آمار، بیش از ۱۵۰۰ میلیارد متر مکعب گاز غنی به ارزش ۲۷۰ میلیارد دلار تولید شده است که در نوع خود و با وجود دست انداز بزرگ پس از به هم ریختن تمام معادلات سیاسی خارج از اختیار وزیر نفت ستودنی است و به هم ریختن برخی مسائل فنی آن بعد از این دوران
غیرقابل اجتناب.
> نادیده‌گرفتن تعمدی واقعیت‌های سیاسی و فنی
در حالی این روزها در رسانه‌ها درباره فاز 11 میدان گازی پارس جنوبی بسیار قلم‌فرسایی میشود که در کنار بارگیری جکت فاز 11 از قشم و اجرای پروژه فاز 11 انتقاد برخی رسانه‌های منسوب به جریان غیرمستقل و در عین‌حال مقابل دولت کنونی به وزیر نفت به دلیل تاخیر در اجرای این پروژه قابل تامل به نظر می‌رسد! چراکه تاخیر در اجرایی‌شدن این پروژه‌ها به طور قطع اتفاق نامبارکی برای خود وزیر مشتاق به سرعت عمل هم هست، اما با نگاهی به وضعیت سیاسی منطقه و حتی جهان و بدتر از آن اتفاق‌های پس از شیوع کروناویروس جدید (کووید -19)؛ گویا این بار نادیده‌گرفتن تعمدی واقعیت‌های سیاسی منطقه و جهان و همچنین توانایی فنی ایران و انحراف در افکار عمومی جهت فراموش‌کردن افتخارات بزرگ 6 سال اخیر رمز تخریب وزیری شده است که در آستانه شکل‌گیری مجلس جدید باید عزم خود را برای توجیه سیاسی و فنی نمایندگان تازه به میدان آمده‌ای صرف کند که با کاهش تاریخی قیمت نفت و همچنین حجم بسیار ناچیز صادرات، فرصت را برای نشاندن وزیری نه چندان قوی تا پایان مدتِ کوتاه باقی‌مانده از دولت دوم روحانی غنیمت می‌دانند.
> برخی انتقادات سیاسی و بدون ملاحظات زمانی و مکانی است
دکتر نرسی قربان، کارشناس اقتصاد انرژی در گفت‌و‌گو با روزنامه "آفتاب‌یزد" در خصوص وضعیت پروژه‌های نفتی در حال اجرا و برخی جوسازی‌های مسموم علیه وزارت نفت در تاخیر برای اجرای پروژه‌ها می‌گوید: اگرچه هیچ پروژه‌ای بدون ایراد و اشکال نیست، اما نباید این را نادیده گرفت که واقعیت‌های زمان و مکان و تغییر شرایط و مناسبات سیاسی و اقتصادی جهان طی دوره 8سال دچار تغییرات محسوسی شده که از اختیارات و حتی تصور بسیاری از برجسته‌ترین صاحبنظران حوزه اقتصادی و سیاسی جهان خارج است.
وی می‌افزاید: وقتی فقط 3 ماه پیش برنامه‌های اشتغال و بودجه بدون شیوع کرونا و با نفت 50 دلاری با صادرات حدود یک‌میلیون بشکه‌ای طراحی شده بود، چگونه انتظار می‌رود همه چیز با همان سرعتی پیش رود که قبل از برخی برنامه‌ریزی‌ها پیش‌بینی
شده بود.
این کارشناس برجسته انرژی در مورد برخی نقدهایی که به تاخیر در اجرای برخی پروژه‌های گازی به ویژه در آستانه آغاز به کار مجلس دوره جدید و زمینه‌سازی با هدف استیضاح وزیر منتسب میشود و در این مورد بیژن زنگنه در سیبل نمایندگان قرار می‌گیرد، اظهار می‌دارد این نوع نقدها بیش از اینکه از منظر کارشناسی باشد، از موضع سیاسی است. کما اینکه اگر ایرادات کارشناسی هم به برخی پروژه‌ها وارد باشد، باید کارشناسان درخصوص جزییات فنی آن و در عین حال ملاحظه شرایط زمانی و مکانی رخداد آن به بحث و گفتگو بپردازند.
> ماجراجویی خطرناک علیه منافع نفتی ایران
با توجه به موارد پیش گفته به نظر می‌رسد اهداف سیاسی و جلب توجه افکار عمومی و چند هدف اقتصادی دیگر، از جمله عواملی است که نمایندگان دوره جدید را پیش از نشستن بر کرسی‌های بهارستان به تحرک واداشته است تا با همکاری جریان رسانه‌های همسو با خود، به دنبال ماجراجویی خطرناک علیه منافع نفتی ایران باشند؛ نمایندگانی که به گفته مرتضی آقاتهرانی نماینده تهران در مجلس یازدهم "بیشترشان نمی‌دانند فراکسیون، طرح و لایحه چیست و هر شب از طریق برنامه skyroom آموزش می‌بینند". در واقع به نظر می‌رسد نمایندگانی که از استیضاح و ارزشهای این اهرم نیز به چیزی غیر از آنچه در این حق قانونی هست می‌اندیشند؛ قصد بازی با آتش را در سالی کرده اند که تمرکز و هم افزایی تمام نیروها باید معطوف به چند کارزار دشوار اقتصادی در کنار مخاطرات کرونا باشد.
سایر اخبار این روزنامه
«امیرعلی ابوالفتح»، کارشناس مسائل آمریکا در گفت و گو با آفتاب یزد:
هشدر در باره شیوع همزمان کرونا و آنفلوآنزا
گزارش‌های آماری از نقاط مختلف کشور حاکی از کاهش ابتلا به کرونا در ایران است، مهمترین عامل در مدیریت این ویروس چیست؟ تجربه مهار کرونا چه نکته‌ای را به ما یادآوری می‌کند؟
برخی نمایندگان مجلس جدید می‌خواهند پاستور2 ایجاد کنند
وضعیت ترافیک پایتخت نگران‌کننده است
چرا صدا و سیما اجازه داد این مطلب پخش شود!؟
عذرخواهی مرعشی بابت اظهارات جنجالی کرباسچی
اصلاح قانون انتخابات از نحوه نظارت استصوابی تا موضوع عدم التزام به اسلام در نهاد قانونگذاری به تصویب رسید
مدیریت بحران با طعم همکاری
منتقدانی که نیمی‌از واقعیت را نشان می‌دهند
نیازی به اتلاف وقت نیست
آفت سلبریتیزم
اضطراب کرونا و چند راهکار برای مقابله با آن
گزارش تحلیلی آفتاب یزد از زمینه‌سازی برخی نمایندگان دوره جدید مجلس برای استیضاح وزیر نفت
