روزنامه ایران
1399/02/20
جشنواره جهانی فیلم فجر نقطه تلاقی کشورهای منطقه است
نیلوفر ساسانی
خبرنگار
ابعاد تأثیر بیماری کرونا از وجوه صرف اجتماعی فراتر رفته و تمامی جهان را در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی و فرهنگی در مواجهه با چالشی بزرگ قرار داده است. ارتباطات بین‌المللی سینما هم از این قاعده مستثنی نیست. نمونه این تأثیر لغو سی و هشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر در نیمه خردادماه امسال و موکول شدن برگزاری مهم‌ترین رویداد بین‌المللی سینمایی کشورمان به سال 1400 است؛ البته دیگر رویدادهایی مهم بین‌المللی جهان در این ایام از جمله جشنواره فیلم کن نیز دچار همین سرنوشت شده و به جز بخش بازار فیلم که به شکل مجازی برگزار میشود بقیه بخش‌ها لغو شده است. لغو جشنواره جهانی فیلم فجر در روزهای گذشته با استقبال فعالان حوزه سینما همراه بود و علاوه بر منتقدان سینمایی دیگر چهره‌ها از جمله دبیر جشنواره فیلم فجر هم از تصمیم محمد مهدی عسگرپور حمایت کردند. ابراهیم داروغه‌زاده در توئیتی نوشت: «باید خدا قوت و دستمریزاد گفت به آقای عسگرپور که با وجود زحمات بسیاری که برای برگزاری شایسته این دوره کشیده بودند این تصمیم درست و سخت را اتخاذ کردند»
تعامل با وزارت خارجه برای ارتباطات بین‌المللی سینما
حدود یک سال و نیم از آغاز فعالیت شورای بین‌الملل سینمای ایران به‌عنوان مرجع سیاستگذاری و هماهنگ‌کننده فعالیت‌های بین‌المللی سینما می‌گذرد. دبیرخانه این شورا به معاونت بین‌الملل فارابی واگذار شده است. رائد فریدزاده، دبیر شورای‌عالی بین‌الملل سازمان سینمایی و معاون بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی، درباره عملکرد شورای بین‌الملل سینمای ایران در اولویت‌گذاری، برنامه‌ریزی و هماهنگی رخدادهای بین‌المللی سینمای ایران و تعامل با وزارت خارجه و سایر دستگاه‌ها توضیح می‌دهد: «در اقدامات نخستین با همکاری وزارت امور خارجه و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، شیوه‌نامه برپایی هفته‌های فیلم ایران در سایر کشورها مورد بحث قرار گرفت و پیش‌نویس آن تدوین و تصویب شد. از سویی این شورا با در نظر گرفتن اولویت‌های کلان سازمان سینمایی درباره چگونگی ایجاد سهم برای صنعت تصویر ایران در بازارهای جهانی فیلم، برنامه‌ها و گام‌های اجرایی را به مؤسسات وابسته همچون بنیاد سینمایی فارابی، مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و انجمن سینمای جوانان ایران اعلام می‌کند. به‌طور کلی این شورا نسبت به اتفاقات عرصه بین‌الملل هم نگاهی نظارتی دارد و هم سیاستگذاری-راهبردی و همواره با برگزاری جلسات متعدد با وزارت امور خارجه و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی توانسته با سفرا و رایزنان فرهنگی در سایر کشورها نسبت به پیشبرد امور سینمایی تعامل کند.» او همچنین با اشاره به نقش سازمان توسعه تجارت (وزارت صنعت)، اتاق بازرگانی و... در توسعه بازار سینمای ایران از انعقاد تفاهمنامه‌ای بین سازمان توسعه تجارت و سازمان سینمایی خبر می‌دهد و در ادامه اظهار امیدواری می‌کند که بزودی شیوه‌نامه این تفاهمنامه مشترک منتشر و گام‌های اجرایی برداشته شود.
وجه خلاقانه و نوآورانه سینمای ایران مانعی در مقابل تحریم‌ها
اما فارغ از بحران کرونا، روابط بین‌الملل سینمای ایران پیش از این هم در سایه تحریم‌های بین‌المللی ایران و جنگ اقتصادی همه جانبه با کشورمان قرار داشت. دبیر شورای عالی بین‌الملل سازمان سینمایی در پاسخ به این سؤال که آیا در چنین شرایطی می‌توان به همکاری‌های منطقه‌ای و جهانی در حوزه‌های مختلف سینما امید داشت می‌گوید: «برخی کشورها به‌دلیل ترس از عواقب شکستن تحریم‌ها، روابط خود را در بسیاری از عرصه‌ها از جمله اقتصاد سینما با ما محدود کرده‌اند؛ با این حال سابقه درخشان سینمای ایران و وجه خلاقانه و نوآورانه‌اش مانع از آن شده تا ارتباطات فرهنگی ما با سایر کشورها بخصوص کشورهای منطقه که ایران را به نوعی قطب سینما می‌دانند قطع شود.» او در این میان به نقش تأثیرگذار جشنواره جهانی فیلم فجر اشاره می‌کند که به‌عنوان نقطه تلاقی بین کشورهای منطقه، تلاش دارد تا مکانی برای دیده شدن آخرین دستاوردهای سینمایی منطقه‌ای و بین‌المللی فراهم کند و با اهدافی همچون کشف استعدادهای جوان ایران و منطقه در فیلمسازی (دارالفنون)، دعوت سرمایه‌گذاران و جذب سرمایه برای تولید فیلم مشترک و در نهایت ایجاد بازار منطقه‌ای فیلم، حضوری مؤثر در قطب فرهنگی منطقه داشته است.
چتر سینما با پرچم ایران
حضور در رویدادهای بین‌المللی از جمله چتر کن و برلین و حضور در بازار آسیایی، فرصتی مهم برای سینمای ایران است که در این سال‌ها صرفاً در قالب چند خبر کوتاه یا انتشار جدول هزینه‌های آن در رسانه‌ها بازتاب دارد. واقعاً در این رویدادها چه می‌گذرد؟ به‌گفته فریدزاده، به جز امکان عرضه محصولات ایرانی توسط فارابی و حدود 7 شرکت فعال خصوصی در زمینه پخش فیلم، مذاکرات فراوانی درباره چگونگی فروش حقوق فیلم‌ها، همکاری با جشنواره‌های بزرگ فیلم درباره تبادل فیلم و داور و استاد کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی، عقد تفاهمنامه جهت انجام پروژه‌های تولید مشترک و... صورت می‌پذیرد. او درباره برخی حواشی پیرامون هزینه‌های این بخش توضیح می‌دهد: «در سال‌های گذشته از لحاظ ارزی بودجه‌ای ثابت را برای حضور در این رویدادها تعریف کرده‌ایم اما دلیل تفاوت مبلغ ریالی، عدم توازن مبادله ارزی است. در این سال‌ها فارابی با حداقل نیرو در این رویدادها شرکت داشته و بیشتر فضا را برای حضور گسترده‌تر بخش خصوصی فراهم کرده است.»
بازار مشترک سینمایی شعار یا باور؟
یک سال و نیم است که بخش ویژه تولید مشترک با تمرکز بر گسترش تولید مشترک فیلم با سایر کشورها تأسیس شده است. در چند سال اخیر فارابی از برخی تولیدات مشترک حمایت کرده است. عایدی سینمای ایران از این تولیدات سؤالی است که فریدزاده درباره آن اینگونه توضیح می‌دهد:«برای انجام دقیق ثبت طرح‌ها، شیوه‌نامه‌ای تنظیم شده که بر اساس آن تمام آثار دریافتی در کارگروهی مشخص بررسی شده و اگر طرحی با کیفیت و همسو با اولویت‌های بنیاد سینمایی فارابی باشد مورد حمایت قرار می‌گیرد. در این دوره فیلم‌هایی با تأکید بر گسترش همکاری‌های منطقه‌ای تولید شده است از جمله تولید مشترک با ارمنستان، آذربایجان و ترکیه که نمونه‌اش «درخت گردو» است. همکاری‌ها با صربستان هم در این زمینه تقویت شده و طرح‌ها و فیلمنامه‌های مختلفی بین دو کشور تبادل شده که در حال بررسی است.» طبق گفته او، تاکنون حدود 16 طرح برای تولید مشترک بررسی شده و در 6 طرح فارابی به نوعی مشارکت دارد.
بازار مشترک منطقه از جمله موضوعاتی است که بارها در نگاه مدیران سینمایی بر آن تأکید شده است اما طبق دیدگاه برخی منتقدان این موقعیت صرفاً یک شعار است. دبیر شورای عالی بین‌الملل سازمان سینمایی درباره نشانه‌های همکاری در این زمینه می‌گوید: «وقتی صحبت از بازار منطقه‌ای فیلم می‌کنیم، مشخصه اصلی تولید مشترک فیلم با سایر کشورهای منطقه است. اگر با کشورهای منطقه بر اساس نقاط تفاهم و اشتراک تولید داشته باشیم، می‌توانیم حرف از ایجاد بازار منطقه‌ای بزنیم.»
او در عین حال درباره همکاری بخش خصوصی سینمای ایران با کشورهایی همچون ترکیه و هند بر این باور است که «اینکه فقط این کشورها را لوکیشن بدانیم و تمام سرمایه تولید فیلم را از ایران تزریق کنیم، تولید مشترک نیست. تولید مشترک زمانی اتفاق می‌افتد که با تبادل سرمایه و مشخص شدن زمینه‌های مشارکت جدی هر کشور در تولید روبه‌رو باشیم و قطعاً این نوع از تولید مشترک زمینه‌ساز ایجاد بازار منطقه‌ای و حضور قدرتمند در بازارهای جهانی فیلم است.»
رائد فریدزاده در بخش پایانی صحبت‌هایش بر عایدی بخش خصوصی و نقش حمایتی بنیاد سازمان سینمایی فارابی از این بخش در تفاهمنامه‌های منعقد شده با کشورهای منطقه تأکید دارد: «فارابی به‌عنوان بازوی اجرایی بخش بین‌الملل سینمای ایران تفاهمنامه‌هایی را تنظیم می‌کند که زمینه‌ساز گسترش همکاری‌ها با سایر کشورهاست و قرار نیست صرفاً این بنیاد سینمایی از آن بهره‌مند شود بلکه سعی دارد چارچوب حمایتی برای تمامی تبادلات و فعالیت‌های سینمایی ایجاد شود تا همکاری‌ها بین بخش‌های خصوصی راحت‌تر اتفاق بیفتد.» تلاش برای تولیدات مشترک با کشورهایی همچون پاکستان، آذربایجان، روسیه و ارمنستان بر اساس اشتراکات فرهنگی، انعقاد تفاهمنامه با کشورهای همسایه همچون عراق و عمان برای گسترش فعالیت‌ها و همچنین تفاهمنامه اوراسیا بین ایران، روسیه و کره‌جنوبی از این دست فعالیت‌هاست. آن‌طور که فریدزاده خبر می‌دهد بر اساس این تفاهمنامه قرار بر تشکیل کارگروهی اجرایی است تا سه جشنواره فیلم کودکان سئول، زیرو پلاس روسیه و جشنواره فیلم کودک و نوجوان اصفهان همزمان با تاریخ برگزاری جشنواره‌ها، فعالیت‌های مشترک سینمایی داشته باشند.
برش
برپایی مجازی جشنواره‌ها جایگزین کامل نیست
«دوستان ما در جشنواره جهانی با بررسی تمامی ابعاد و امکانات و طرح در شورای سیاستگذاری جشنواره به این نتیجه رسیدند که جشنواره را در خردادماه سال آینده برگزار کنند که به‌نظر تصمیمی درست در این مقطع است.» صاحب این عبارات رائد فریدزاده، دبیر شورای بین‌الملل سازمان سینمایی است. او با مثبت ارزیابی کردن کارنامه دوره استقلال جشنواره جهانی فیلم فجر، معتقد است این جشنواره در چند سال اخیر هویت مستقل یافته و توانسته جایگاه خود را در میان جشنواره‌های منطقه تثبیت کند: «وجوه مختلف این جشنواره از محدود شدن صرف بخش جنبی جشنواره به رویداد مهم فرهنگی و بین‌المللی گام مؤثر و مهمی است. در کنار ارائه آثار روز برای مخاطبان، رویدادهای آموزشی و کشف استعداد با نگاهی ویژه به منطقه ما و عرضه درست و بر اساس استاندارد آثار و محصولات ایرانی به مخاطبان خارجی و ایجاد بازار عرضه محصولات به شکل منطقه‌ای و بین‌المللی از دستاوردهای مهم جشنواره جهانی محسوب میشود که نباید نادیده گرفت.» با لغو جشنواره جهانی فیلم فجر، سرنوشت دیگر جشنواره‌های بین‌المللی از جمله جشنواره فیلم کودک و نوجوان هم در هاله‌ای از ابهام است. فریدزاده تصمیم‌گیری درست در این باره را به روزهای آینده و رصد تغییر و تحولات موکول می‌کند و در عین حال می‌افزاید: «آنچه در رویدادهای بین‌المللی اهمیت دارد امکان حضور فعالان و دست اندرکاران این حوزه است. تجربه برپایی مجازی جشنواره‌ها تاکنون جایگزین کامل این رویدادها نبوده و کاملاً نوپاست. همکاران ما در حال بررسی و ارزیابی امکانات و شیوه‌های پیش رو هستند تا نهایتاً تصمیم درست را بر اساس شرایط اتخاذ کنند.» او بر این باور است که استفاده از فناوری نوین در عرصه عرضه و بازاریابی دیجیتال و بررسی بازارهای فیلم و برپایی جشنواره‌ها که برگزاری مجازی را در دست تحقیق و بررسی دارند، از نکات حائز اهمیتی است که باید در باب آن تأمل کرد.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
میلاد باسعادت امام حسن مجتبی کریم اهل بیت(ع) مبارک باد
تشکیل اورژانس سرمایه‌گذاری
مأموریت «الکاظمی» در کرسی نخست وزیری
معادن بزرگ و کوچک را به بورس ببرید
لرزه به جان تهران کرونازده افتاد
فقط زنگ خطر بود
نبض برجام در دست مسکو و پکن
عرضه عمومی سهام یک گام به پیش دولت است
افزایش آزمایشگاه‌ها آمار کرونایی‌ها را بالا برد
مقامات تجاری چین و امریکا به توافق‌رسیدند
شوخی در بحران
اتصال 95 درصد روستاها به شبکه ملی اطلاعات تا پایان سال
جشنواره جهانی فیلم فجر نقطه تلاقی کشورهای منطقه است
بی‌صبرانه منتظر آغاز لیگ هستیم
تحریم؛ سالگرد یک خروج ضد بشری
حادثه زلزله با ریاضی بیان نمی شود
مبادا این «خواسته» به «مطالبه» تبدیل شود
ویروسی برای صلح
