پیام های ورود نفتکش های ایرانی به ونزوئلا

 حدود 200 سال قبل، ایالات متحده آمریکا بر اساس دکترین رئیس جمهور وقتش – مونروئه – آمریکای لاتین را به عنوان حیاط خلوت و عمق راهبردی خود قرارداد و به اروپایی های آن زمان اخطار داد که از دخالت در این حوزه پرهیز کنند. از آن زمان تاکنون این سیاست همواره در دولت های مختلف آمریکایی اجرا شده و با جنگ ها و کودتاهای مختلف سعی داشتند تا کشورهای این حوزه را در راستا یا تحت نفوذ  سیاست های  واشنگتن حفظ کنند.این روزها نفتکش های حامل سوخت ایرانی پس از حدود 12 هزار کیلومتر دریانوردی به ونزوئلا رسیده و تاکنون حداقل دو نفتکش ما با اسکورت نیروهای مسلح ونزوئلا پهلو گرفته اند. این ها در حالی است که هم ایران، هم ونزوئلا، هم شرکت نفتکش ایران و هم فراورده های نفتی ایران در تحریم های یک جانبه آمریکا هستند و رساندن بیش از 1.5 میلیون سوخت باکیفیت یورو 4 در این شرایط نکات مهمی در خود نهفته دارد. اول این که تا قبل از تصویب قطعنامه2231 در شورای امنیت (تیر 94) که پس از توافق برجام صورت گرفت، بر اساس قطعنامه 1929 (خرداد 89) کشورمان با محدودیت های شدید و غیرانسانی در حمل و نقل هوایی و دریایی خود روبه رو بود. قطعنامه 1929 شورای امنیت از همه کشورها می خواست تا «همه محموله‌ها به سمت یا از طرف ایران را در خاک کشور خود از جمله بنادر و فرودگاه‌ها بازرسی کنند» و حتی به کشورها این مجوز را داد که «اقلامی را که تامین، فروش، انتقال و صدور آن ها بر اساس قطعنامه 1929 و قبلی ها ممنوع اعلام شده اند توقیف کنند یا از طریق نابود کردن، اوراق کردن یا انبار کردن یا انتقال به کشوری غیر از مبدا و مقصد از دست این اقلام  خلاص شوند». قطعنامه 1929 حتی به یک کشور کوچک مثل جیبوتی این حق را می داد که کشتی های ایرانی را توقیف کند و ما نیز حق اعتراض به کشورها را نداشتیم، حتی آن ها که ظاهرا دوست ما بودند! این قطعنامه ظالمانه که در نوع خود یکی از سخت ترین قطعنامه ها علیه یک کشور در تاریخ شورای امنیت به شمار می‌رفت، براساس  بند 7 قطعنامه 2231 لغو شد تا یک خطر و دشواری بزرگ در حوزه حمل و نقل جمهوری اسلامی ایران از بین برود و هیچ کشوری به خود اجازه توقیف و بازرسی محموله های هوایی یا دریایی ما از جمله همین نفتکش های اخیر را با استناد به این قطعنامه ندهد. اما هنوز مشکل اصلی یعنی آمریکا باقی است. ایالات متحده آمریکا را که ثابت کرده به هیچ توافق و پیمان بین المللی تا زمانی که منافعی در آن داشته باشد، پایبند نیست، چگونه مهار کنیم؟ به ویژه ترامپ که در دومین سال دولتش توافق برجام را زیر پا گذاشت و سخت ترین تحریم های پس از انقلاب را علیه تهران اعمال کرد. برای مهار این تهدید بزرگ، دیگر کار دیپلماسی و قطعنامه اثر چندانی ندارد. آن چه باعث شد این نفتکش ها بدون آزار آمریکا به ونزوئلا برسند، نامه ها و پیام های نظامی و هشدارآمیز مستقیم و غیر مستقیمی بود که تهران قبل و حین حرکت نفتکش ها به سمت ونزوئلا از طریق سفارت سوئیس، دبیرکل سازمان ملل و امیر قطر برای واشنگتن فرستاد و در آن ها به صراحت با اشاره به توان بالای نیروهای مسلح جمهوری اسلامی در خلیج فارس و تنگه هرمز و یادآوری بلایی که بر سر آخرین توقیف کننده نفتکش های ایرانی در سال قبل آمد، اخطار جدی را ارسال کرد. در این میان البته همراهی برخی کشورهای دوست پرقدرت هم موثر بوده است که شاید در زمان مناسب گفته شود. نکته دیگر این که ونزوئلا در سال2008 و در اوج تحریم بنزین علیه ایران محموله های بنزین خود را به ایران فرستاد و حالا ایران در جواب آن محبت و در شرایط بسیار سخت امروز، کاراکاس را تنها نگذاشته تا علاوه بر سوخت و مواد اولیه یک ماه پالایشگاه های این کشور، برخی تجهیزات پالایشگاهی ونزوئلا را نیز که توسط صنعتگران ایرانی حوزه نفت تولید شده، به این کشور بدهد. قرار است در قبال این محموله، کشورمان کالاهای مورد نیاز خود را دریافت کند. ایران یکی از وارد کنندگان آلومینا یا اکسید آلومینیم است که در صنعت استفاده می شود و به راحتی هم به ایران فروخته نمی شود، از آن سو ونزوئلا از تولید کنندگان اصلی این ماده است و این تبادل کالایی سود مهمی برای ایران نیز به همراه خواهد داشت.نکته آخر این که این موفقیت را باید به پای بخش های مختلف نظام نوشت. در واقع یک همکاری مناسب و راهبردی میان دیپلماسی، بخش نظامی و صنعت نفت در بالادست و بخش های مختلف در پایین دست باعث شد تا علاوه بر یک تبادل کالایی مهم در آن سوی جهان که فواید اقتصادی خاص خود را دارد، بتوانیم با شکستن دو حلقه محاصره سنگین علیه ایران و ونزوئلا  ضمن آن که  پیام سیاسی مهمی را به جهان مخابره کردیم که نشان دهنده مولفه دیگری از قدرت کشورمان است، ثابت کنیم که هم سیاست های یک جانبه آمریکا قابل شکست دادن است، هم دیگر نمی تواند با هیمنه سازی از خود، کشورهای دیگر را به پیروی از سیاست های قلدرمآبانه خویش وادار سازد.