روزنامه شرق
1399/03/12
معلق میان شهردار- رئیس‌جمهور رئیس مجلس
بررسی مشکلات شهری تهران در 17 سال گذشته معلق میان شهردار- رئیس‌جمهور رئیس مجلس معصومه اصغری: چه آن زمان که محمود احمدی‌نژاد شهردار تهران و سیدمحمد خاتمی رئیس‌جمهور بود، چه آن زمان که محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور و محمدباقر قالیباف شهردار بود، چه آن زمان که محمدباقر قالیباف شهردار و حسن روحانی رئیس‌جمهور بود، چه حالا که پیروز حناچی شهردار تهران و حسن روحانی رئیس‌جمهور و محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی شده است! در همه این سال‌ها، اختلاف‌های سیاسی و گاه شخصی میان این چهره‌ها بخش مهمی از خروجی و هویت عملکردی آنان بود؛ اختلافاتی که دود آن به شکل حل‌نشدن مشکلات شهری پایتخت، در بازه زمانی 17ساله، به چشم ساکنان این کلان‌شهر 10میلیونی رفت. موضوعات و مشکلات زیرساختی مثل توسعه خطوط مترو، افزایش تعداد اتوبوس‌های شهری، حل‌شدن مشکل فاضلاب، بدهی‌های شهر و شهرداری، بافت فرسوده و... از سال 82 تاکنون به شکل اختلافات سیاسی میان مجلس و دولت با شورا و شهرداری خود را نشان داده است. در جدیدترین اتفاق از این دست حالا شهردار سابق و پرسابقه تهران رئیس قوه مقننه شده و البته رئیس شورای شهر پنجم، ابراز امیدواری کرده این مشکلات با همکاری او حل شود.در این گزارش ما سابقه همه این اختلافات سیاسی را بررسی کرده‌ایم. سیاسی‌شدن یک منصب غیرسیاسی یا دست‌کم تا حدی سیاسی اتفاقی بود که از ابتدای دهه 80 و با ظهور احمدی‌نژاد شروع شد. محمود احمدی‌نژاد با برنامه‌ریزی جریان راست جدید و انشعاب‌های جمعیت‌گونه، راه بهشت را به پاستور با خط ویژه‌‌ای که همیشه منتقد آن بود، باز کرد. فهرست ۱۶ منتخب جمعیت آبادگران ایران اسلامی که انتخابات دوره دوم را از آنِ خود کرده بود، در اردیبهشت ۱۳۸۲ احمدی‌نژاد را شهردار تهران کرد و شهردار نوظهور شهر تهران در فاصله‌‌ای کوتاه محبوبیتی یکباره و متفاوت را برای خود رقم زد. قرار بود بسیاری از تعاملات افزایش یافته و خواسته‌های شهرداری تهران با حضور این شهردار متفاوت دنبال شود؛ اما آن زمان می‌گفتند شهرداری با دولت وقت سیدمحمد خاتمی ارتباط ندارد و این اختلاف عامل اجرائی‌نشدن امور است. 19 اسفند 81 در دیدار منتخبان شورای دوم با مقام معظم رهبری «ايشان اولويت‌بندي مشكلات تهران را بر مبناي «فوريت آنها و تأثیر بر حل مشكلات ديگر» ضروري خواندند و با اشاره به لزوم همكاري همه دستگاه‌ها براي حل مشكلات شهر تهران افزودند: لازم است با استفاده از نظريات كارشناسانه متخصصان و حل منطقي و تدريجي مشكلات موجود، تهران را به الگويي عملي از مديريت و اداره يك شهر بزرگ تبديل كرد». اما اختلافات دولت و شهرداری ادامه داشت تا اینکه دو سال بعد که این مهندس علم‌و‌صنعتی از شهرداری تهران به ریاست‌جمهوری رسید، همه چشم‌ها به سوی او بود تا به‌عنوان شهرداری که از مشکلات پایتخت خبر دارد و دستش به حل بسیاری از امور می‌رود، راهی برای این ارتباط باز کند. این البته همان نگاه اصولگرایانی بود که برای احمدی‌نژاد و شهردار بعدی برنامه ریخته بودند. تصور بر این بود که این دو مهره انتخاب‌شده برای دو موقعیت مهم در مقابل دولت اصلاح‌طلب وقت با هم همراهی می‌کنند و وقتی روی صندلی قدرت قرار می‌گیرند، طبق برنامه پیش می‌روند؛ اما همه چیز این‌طور پیش نرفت. محمود احمدی‌نژاد چهارم مرداد 84 با همان کت و شلوار و همراهان همیشگی و لبخندی که حاکی از رضایت و شاید کنایه برای برخی بود، در کسوت رئیس‌جمهور میهمان شورای دوم شهر تهران شد. او دومين شوراي شهر تهران را لطف ويژه الهي و هديه به مردم و نيز عناصر آن را افرادي مؤمن و انقلابي، متخصص، دلسوز و پاك توصيف و تصريح كرد: اين شورا موجب تغيير ادبيات و فرهنگ مديريت كشور شد. احمدي‌نژاد از اعضاي شوراي شهر و حسن اعتماد آنها به خود سپاسگزاري كرد و خاطرنشان كرد: دو سال قبل و زماني كه مي‌خواستند شهردار را انتخاب كنند، فشار سنگيني به شورا وارد شد؛ فشارهايي كه عمدتا سياسي و ناشي از دسته‌بندي‌هاي بي‌ريشه و كاذب بود. با‌وجود‌این شوراي شهر مقاومت كرد. احمدي‌نژاد گفت: همه بايد خدمتگزار مردم باشيم و در اين دوره دولت پشتيبان قطعي همه شوراها به‌ويژه شوراي شهر تهران براي خدمتگزاري به مردم است. در آن زمان برای حل مشکلات شهر تهران و حتی اجرای برخی پروژه‌های مهم شهری نیمه‌کاره شهردار رئیس‌جمهور‌شده؛ یعنی همان «مونوریل» هم در خارج از شهرداری تلاش‌هایی شروع شد؛ اما درِ شهردار منتخب و جدید شورای شهر تهران بر همان پاشنه‌‌ای که شورا و اصولگرایان یا راست‌های جدید می‌خواستند، نچرخید. محمدباقر قالیباف از همان ابتدای مسئولیت خود در شهرداری تهران به شهردار قبلی و رئیس‌جمهور جدید به چشم رقیب خود نگاه کرد و اختلاف از همان زمان شروع شد. تلاش‌هایی که قالیباف و تیم مدیریتی شهرداری تهران و اعضای همراه او در شورا برای حذف همان پایه‌های مونوریل از گوشه میدان صادقیه تهران داشتند، مدتی خبرساز بود؛ اما تنها این موضوع آشکار نشان اختلاف نبود و شهردار تهران و رئیس‌جمهور وقت در فاصله سال‌های 84 تا 92 هیچ‌گاه نتوانستند حول محور موضوعات مدیریت شهری تهران و الزامات زیرساختی، اعتبارات مورد نیاز و حتی اتفاقاتی پیش‌بینی‌نشده مانند خسارات سیل با هم به نتیجه برسند و آنچه در این میان از بین می‌رفت، حق مردم بر شهر و حمل‌ونقل و بسیاری از زیرساخت‌های مهم بود. البته ناگفته نماند که مهدی چمران، ریش‌سفید اصولگرایان و رئیس سه دوره دوم، سوم و چهارم شورای شهر تهران و از عاملان اصلی انتخاب احمدی‌نژاد، پس از رئیس‌جمهور‌شدن او بارها تلاش کرد تا زمینه اختلافات را با میانجیگری خود حل کند؛ اما بی‌حاصل بود. همه این موارد هم در حالی بود که مقام معظم رهبری در شروع هر دو دوره سوم و چهارم شورای شهر تهران باز هم تأکید کرده بودند که شورایی‌ها و شهردار از اقدام سیاسی دور باشند. ایشان چهارم تیر 86 خطاب به دست‌اندركاران شهرداري‌ها گفتند: «با يكديگر و با مجموعه دولت هماهنگ باشيد و اختلاف‌نظرهاي سياسي در خدمت به مردم تأثیر نگذارد. حضرت آيت‌الله خامنه‌اي در ديدار اعضاي شوراي اسلامي، شهردار، معاونان و شهرداران مناطق مختلف تهران خاطرنشان کردند: مجموعه شوراي شهر و شهرداري تهران بايد با تعامل مناسب و دوستانه، انسجام و هماهنگي با يکديگر و با مجموعه دولت و دستگاه‌هاي دولتي، در جهت حل مشکلات اصلي کلان‌شهر تهران گام بردارند. ايشان ضمن قدرداني از زحمات و تلاش‌هاي دوره دوم شوراي اسلامي شهر تهران و همچنين شهردار تهران، مسائل بافت‌هاي فرسوده، محدوده شهر، حمل‌ونقل عمومي، محيط زيست، مسکن و نظارت بر ساخت‌وسازها و استحکام آنها را از مهم‌ترين مشکلات کلان‌شهر تهران برشمردند و افزودند: توقع اين است که با همت و تلاش و با عزم جدي براي برطرف‌کردن ناهماهنگي‌هاي احتمالي ميان دستگاه‌ها و سازمان‌هاي مربوطه، گره اين مشکلات از جمله حمل‌ونقل عمومي و ترافيک گشوده و زمينه آسايش مردم فراهم شود». اما این تأکیدات ایشان در شروع دوره چهارم هم تکرار شد. «حضرت آیت‌الله خامنه‌ای 23 دی‌ماه 92 در دیدار مشترک با اعضای شورای چهارم شهر تهران و شهردار وقت تهران تأکید کردند: شما تلاش کنید با همت بر کار و خدمت، تجربه خوبی به یادگار بگذارید. ایشان در ادامه، بر تعامل دوسویه شهرداری تهران و دولت، تأکید کردند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای دراین‌باره گفتند: این موضوع، توصیه همیشگی من بوده است که متأسفانه در برخی برهه‌ها به آن عمل نشد و مشکلاتی به وجود آمد، اما باید شهرداری تهران تمام تلاش خود را برای تعامل با دولت انجام دهد و البته به دولت نیز برای همکاری با شهرداری و شورای شهر توصیه شده است». در این زمان بود که ایشان علاوه‌بر موضوعات ساختاری شهر تهران بر موضوع مهم معماری ساختمان‌ها در شهر تهران تأکید و بیان کردند: «حقیقتا معماری و نمای تهران، نمای یک شهر اسلامی نیست و شهرداری و شورای شهر باید این موضوع را جزء جدی‌ترین مسائل خود بدانند». به گزارش «شرق»، به عبارتی در فاصله حدود یک دهه از نزدیکی ساختاری و جناحی جریان سیاسی در شورا و شهرداری و دولت در فاصله سال‌های 84 تا 92، این جریان نتوانست اختلاف را برطرف کند و طرفین که هرکدام در موقعیت قدرت مناسبی بودند کمی هم برای حل مشکلات پایتخت و مردم شهر تهران اقدام کنند. اما از آنجایی که جریان قدرت حداقل در لایه اول آن خیلی زود تغییر می‌کند و افراد بااتوبوس‌آمده باید بروند، دولت در سال 92 تغییر کرد و جریانی متفاوت از اصولگرایان و اصلاح‌طلبان دولت را در دست گرفت. به‌این‌ترتیب محمدباقر قالیباف – باز هم در یک طرف محمدباقر قالیباف – شهردار تهران و رقیب انتخاباتی شکست خورده و در سوی دیگر حسن روحانی، رئیس‌جمهور قرار گرفت و دوباره شاهد تقابل دو جریان متضاد با هم بودیم.
البته در ظاهر و به‌عنوان اظهارات همیشگی مسئولان در دیدارها و جلسات مشترک قول‌وقرارهای زیادی از سوی دولت و شورا و شهرداری برای همکاری داده شد، اما این قول‌ها به جایی نرسید و بسیاری از موضوعات مهم شهر تهران و کلان‌شهرهای دیگر، از جمله موضوع مهم بافت فرسوده، حمل‌ونقل عمومی با محور اتوبوس و مترو در این حدود دو دهه نیمه‌کاره، سلیقه‌‌ای و بعضا رها شده است و اگر رد موضوعات مختلف را بگیرید تا به نتیجه برسید، با حجم زیادی از گلایه دوطرفه، پاس‌کاری مسئولیت و بی‌توجهی در مسئولیت‌ها مواجه می‌شوید که ریشه اصلی آن را می‌توان در همین اختلافات فردی، سیاسی و البته ساختاری دانست. همین یک مورد را می‌توان مثال زد و سؤال کرد که چرا تلاش‌های قابل‌توجه محمدباقر قالیباف از سال 84 تا قبل از شروع تحرکات انتخاباتی 96 پرشور بود و شهردار تهران برای اضافه‌کردن یک اتوبوس دوکابین و یک ایستگاه متروی جدید؛ خود را به آب و آتش می‌زد، اما از یک جایی به‌بعد که بنا بر دربهشت‌نبودن بود، دیگر کاری نکرد و چیزی به تهران اضافه نشد؟ اما زیبایی ماجرا در تکرار تاریخ با جریان اصلاح‌طلب در همین دوره اخیر بود. بسیاری از خوش‌باوران بر این خیال بودند که در این دوره طلایی همگرایی اصلاح‌طلبان در شورا و شهرداری و دولت، این جریان دورافتاده از قدرت، اشتباه اصولگرایان را تکرار نمی‌کند و با تلاش برای حل بسیاری از مشکلات اعتماد ازدست‌رفته را برمی‌گرداند و با ارائه خدماتی معوق‌مانده می‌تواند فرصت‌های بیشتر و رأی بیشتری را در میان مردم از آن خود کند، اما این اتفاق هرگز نیفتاد. محمدباقر قالیباف به نفع ابراهیم رئیسی از انتخابات کنار رفت و روحانی تا 1400 رئیس‌جمهور ماند، اما دایره شهردارانی با دوره شش‌ماهه نیمی از وقت مدیریت شهری را گرفت و در باقی‌مانده زمان هم در بر همان پاشنه اختلاف چرخید و این مردم تهران بودند که آویزان از میله‌های مترو و اتوبوس و مات‌مانده در ترافیک‌های قرمزمانده روزگار گذراندند و شاهد تکرار این بازی جابه‌جایی قدرت بدون حل مشکل مردم هستند. حالا احمدی‌نژاد در خانه‌اش در نارمک، اصولگرایان شورا هرکدام در گوشه‌‌ای از قدرت تقسیم‌شده بین شهرداری و مجلس و دولت، حسن روحانی تا 1400 رئیس‌جمهور، اصلاح‌طلبان به دنبال سبک و سنگین‌کردن روزهای پایانی قدرت یا فرصت ازدست‌رفته و ... محمدباقر قالیباف بالاخره روی صندلی ریاست یک قوه؛ یعنی مجلس شورای اسلامی است. حالا دوباره همان چرخه قدیمی تکرار میشود؛ یعنی رئیس شورای شهر تهران که فرزند آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی و پدر معنوی حزب کارگزاران سازندگی - حزبی در تقابل با اصولگرایان راه‌یافته به مجلس یازدهم – و عضو شورایی با محوریت اصلاح‌طلبان است، از محمدباقر قالیباف – شهردار اسبق و رئیس جدید مجلس شورای اسلامی- می‌خواهد تا نقش تعاملی داشته باشد و می‌گوید: «با توجه به اینکه آقای قالیباف 12 سال شهردار تهران بوده است می‌تواند مشکلات زیادی در شهر، از جمله بافت فرسوده، پسماند، آسیب‌های اجتماعی و ایجاد درآمد پایدار برای شهرداری‌ها را با سرعت و کیفیت برطرف کند که امیدوارم چنین نقشی توسط ایشان اجرا شود».
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
جزئیات اتهام تبانی فروش خودرو
سرنوشت مجلس ۷۱درصدی
خاموشی بزرگ‌ترین برادر از برادران توفیق
مجلس بنای مچ‌گیری ندارد
معلق میان شهردار- رئیس‌جمهور رئیس مجلس
آفت بازگشت روش‌های احمدی‌نژادی
وقتش که شد خودم به دادگاه می‌روم
در حکم محمود صادقی تجدید‌نظر کنید
در قرنطينه «دن کیشوت» بخوانید
تهران و ریسک زلزله‌های دماوند
نژادپرستی در جامعه آمریکا
تحلیلی بر درخواست رئیس سابق دستگاه قضا
