آمریکا،لاهه را هم تحریم کرد

آفتاب یزد- گروه سیاسی: قاعده‌ای نانوشته در آمریکا وجود دارد که جمهوری خواهان چندان میل و رغبتی به همکاری ایالات متحده با سازمان‌های بین‌المللی ندارند. از مهمترین مورد یعنی سازمان ملل متحد گرفته تا اجزای کوچک آن همچون یونسکو. اگرچه نقش واشنگتن در شکل دهی و تقویت این سازمان‌ها بعد از جنگ جهانی دوم بی بدیل بوده است و در واقع رژیم‌ها و سازمان‌های بین‌المللی بخشی از نظم آمریکایی به شمار می‌روند. با این حال تمایل جمهوری‌خواهان براین است که چنین سازمان‌هایی که از قضا بیشترین منابع خود را هم از واشنگتن دریافت می‌کنند به طور 100درصدی با منافع آمریکا هماهنگ باشند امری که به طور طبیعی شدنی نیست و همین موجب دلخوری آنها شده است. با این حال دونالد ترامپ در این زمینه یک قدم از جمهوری خواهان سنتی نیز جلوتر است. او از ژانویه 2017
که به کاخ سفید آمده تا امروز دستورات بسیاری را صادر کرده که یک نقطه مشترک در همه آنها وجود داشته است و آن اقدام علیه سازمان‌های بین‌المللی! از خروج توافق برجام که زیر سایه سازمان ملل به نتیجه رسید تا خروج از سازمان بهداشت جهانی که بازوی حوزه سلامت سازمان ملل شناخته می‌شود، از خروج از پیمان آب و هوایی پاریس تا آخرین مورد آن یعنی تحریم دیوان کیفری دادگستری که بازوی قضایی سازمان ملل محسوب می‌شود. در واقع جدیدترین اقدام ترامپ که امضای دستوری برای اعمال برخی تحریم‌ها بر دیوان کیفری است نوع مقابله او با سازمان‌های بین‌الملل را وارد مرحله جدیدی کرد که اگر پیش از این آمریکا تنها عضویت خود را تعلیق می‌کرد یا کمک‌های مالی خود را قطع می‌کرد حالا وضعیت متفاوت شده و یک سازمان بین‌المللی از سوی کاخ سفید تحریم شده است. دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده دستورالعملی را امضا کرد که بر اساس آن دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) را به دلیل تحقیق در مورد سربازان آمریکایی و مقامات سازمان اطلاعاتی این کشور به اتهام انجام جنایات جنگی در افغانستان شامل تحریم‌های یکجانبه، مجازات‌های اقتصادی و محدودیت‌های مسافرتی می‌کند.
ترامپ مقامات این دادگاه عالی بین‌المللی را تهدید کرد که اگر آنها بدون رضایت واشنگتن در باره عملکرد سربازان آمریکایی در افغانستان تحقیق کنند، از سوی آمریکا تحت مجازات‌های اقتصادی قرار خواهند گرفت. در ماه مارس دیوان کیفری بین‌الملل (ICC) تحقیقات خود درباره‌ی وقوع جنایات جنگی توسط طرفین درگیر در افغانستان، از جمله نیروهای آمریکایی را آغاز کرده است. قضات تجدید نظر این دیوان با رد حکم قضات مراحل مقدماتی اعلام کرد که عدم انجام این تحقیقات در سالهای گذشته اشتباه بوده است. بر اساس حکم قضات تجدید نظر قرار است که درباره جرائم احتمالی در افغانستان از جمله نقش احتمالی سربازان آمریکایی حاضر در افغانستان، تحقیق شود. دفتر تجدیدنظر اعلام کرده است که ملاک "تحقیقات برای تحقق عدالت" باید توسط دیوان کیفری تعیین شود، نه قضات مراحل مقدماتی. بنابر اعلام آنان، معیارهای قانونی لازم برای شروع تحقیقات فراهم شده است. به گفته آنان دادگاه بین‌المللی حقوق مدنی و صلاحیت قضایی را داراست و دادستانی می‌تواند تحقیقات را آغاز کند. فاتو بنسودا دادستان دیوان بین‌المللی کیفری در نوامبر سال 2017 از قضات دیوان درخواست کرد به او اجازه دهند تا اتهامات جنایات جنگی علیه طالبان، نیروهای دولت افغانستان و نیروهای بین‌المللی مستقر در افغانستان از جمله نظامیان آمریکایی را مورد تحقیق قرار دهد.
با اینکه ایالات متحده آمریکا عضو دیوان بین‌المللی کیفری نیست، اما چون افغانستان عضو آن است، در صورت تایید ارتکاب جنایت جنگی توسط سربازان آمریکا، محاکمه خواهند شد. این درحالی است که دیوان بین‌المللی کیفری در 12‌آوریل 2019 تقاضای بنسودا برای تحقیق جنایات جنگی احتمالی در افغانستان را با اجماع آراء رد کرده بود. بنسودا همچنین تقاضا کرد که درباره وظایف ماموران سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا در افغانستان و سایر کشورهای عضو دیوان بین‌المللی کیفری نیز تحقیقاتی آغاز شود. در همان زمان دولت آمریکا اعضای دیوان کیفری را به تحریم تهدید کرده بود. حالا حدود سه ماه بعد کاخ سفید در بیانیه‌ای اعلام کرد که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا اعمال محدودیت‌های مسافرتی و منع اعطای ویزا به مقامات دیوان کیفری بین‌الملل و اعضای خانواده‌ی آن‌ها را مجاز اعلام کرده است. سازمان ملل نیز نسبت به دستور اجرایی ترامپ مبنی بر اعمال تحریم‌ها و مجازات‌ها علیه دیوان کیفری بین‌الملل (ICC) به دلیل آغاز تحقیقات در مورد وقوع جنایات جنگی احتمالی در افغانستان ابراز نگرانی و همچنین اعلام کرد که این سازمان از نزدیک تغییر و تحولات را دنبال خواهد کرد. ترامپ زمانی دست به امضای این دستور اجرایی زد که دیوان کیفری بین‌الملل در لاهه شروع به انجام تحقیقات خود در مورد وقوع جنایات جنگی در درگیری‌های افغانستان بین سالهای ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۴ کرد. در همین زمینه دیوان موافقت دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا با اعمال تحریم‌های اقتصادی و مسافرتی علیه کارمندانش را تهدید، اجبار و تلاشی غیرقابل قبول برای مداخله در حاکمیت قانون توصیف کرد. علاوه بر این ترامپ مقامات این دادگاه عالی بین‌المللی را تهدید کرد که اگر آنها بدون رضایت واشنگتن در باره عملکرد سربازان آمریکایی در افغانستان تحقیق کنند، از سوی آمریکا تحریم اقتصادی خواهند شد.


دیوان کیفری بین‌المللی هم روز پنجشنبه گذشته تحریم‌های آمریکا را جدیدترین حمله از حملات غیرقابل قبول به این دیوان خواند و اعلام کرد، از کارمندان و مسئولان خود حمایت می‌کند. مایک پامپئو، وزیر خارجه آمریکا پیش از این با اشاره به دیوان کیفری بین‌المللی اعلام کرد، واشنگتن هرگز اجازه نمی‌دهد یک دادگاه "صوری" آمریکایی‌ها را تهدید کند. وی با بیان اینکه واشنگتن در قبال تهدیدهای شهروندانش از سوی دادگاهی "صوری" دست بسته نمی‌نشیند، افزود، تحریم‌های مسافرتی آمریکا شامل اعضای خانواده‌ مسئولان دیوان نیز می‌شود تا از سفر به ایالات متحده منع شوند.
این تصمیم دولت آمریکا با واکنش‌هایی در بخش‌های مختلف جهان روبه رو شد. استفان دوجاریک، سخنگوی آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل در نشست خبری مجازی در نیویورک در واکنش به این تصمیم ترامپ گفت، دبیرکل سازمان ملل در این باره نگران است و موضع اصولی سازمان ملل عدم مصونیت از مجازات و اطمینان از اجرای عدالت است. وی در پاسخ به این سوال که آیا محدودیت‌های اعلام شده از سوی آمریکا مانع از اجرای عدالت در پرونده‌هایی می‌شود که دیوان کیفری در حال بررسی آنهاست، گفت، توافق‌نامه‌ای بین دیوان کیفری و مجمع عمومی سازمان ملل وجود دارد و این سازمان تبعات تحریم‌های آمریکا علیه اجرای این توافق‌نامه را بررسی خواهد کرد.
سازمان دیده‌بان حقوق بشر نیز با صدور بیانیه‌ای تحریم‌ دیوان کیفری بین‌المللی توسط آمریکا را تشدید تلاش‌های واشنگتن برای عدم اجرای عدالت در حق قربانیان جنایت‌های بزرگ دانست و اعلام کرد، دولت ترامپ پیش از این هم بارها تهدید کرده که در برابر تحقیقات دیوان کیفری درباره افغانستان و فلسطین سنگ‌اندازی می‌کند.
ریچارد دکر، مدیر بخش عدالت بین‌المللی دیده‌بان حقوق بشر گفت، باید حساب ناقضان حقوق بشر بلوکه و آنها ممنوع الخروج شوند نه کسانی که تلاش می‌کنند ناقضان حقوق بشر را به دست عدالت بسپارند. دولت ترامپ با تحریم دیوان کیفری حملات خود را به حاکمیت قانون در جهان ادامه می‌دهد و این اقدام ایالات متحده را در کنار مرتکبان نقض‌ها قرار می‌دهد.وی ادامه داد، آمریکا قبلا تحقیقات محدودی درباره نقض‌های نیروهای این کشور در افغانستان انجام داده است اما مقامات نظامی و غیرنظامی ارشد که احتمالا مجوز ارتکاب این نقض‌ها را صادر کرده‌اند یا برای این نقض‌ها مجازاتی در نظر نگرفته‌اند در هیچ دادگاه آمریکایی محاکمه نشده‌اند. حتی با وجود تلاش‌های آمریکا برای دستیابی به توافق صلح در افغانستان تناقض آشکاری وجود دارد و آمریکا از کسانی که به دنبال اجرای عدالت در خصوص جنایت‌های وحشتناک در جنگ افغانستان هستند انتقام می‌گیرد.
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا هم در نشست خبری در بروکسل، مقر اتحادیه اروپا گفت، این اتحادیه همواره از دیوان کیفری حمایت می‌کند. این دیوان نقش بزرگی در اجرای قوانین بین‌المللی و تحریم‌ جنایت‌های بین‌المللی ایفا می‌کند. بنابراین لازم است که تمامی کشورها به دیوان کیفری به خاطر ماموریت‌های بزرگی که انجام می‌دهد، احترام بگذارند. بورل در ادامه اظهاراتش از احتمال بررسی موضوع تحریم مسئولان دیوان کیفری توسط آمریکا در نشست اتحادیه
اروپا خبر داد.
وزیر خارجه هلند که دیوان کیفری در کشورش قرار دارد نیز در واکنش به دستور اجرائی صادر شده توسط دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا مبنی بر تحریم دیوان کیفری بین‌المللی اعلام کرد که کشورش از این اقدام ایالات متحده برای تحریم مقامات و کارکنان دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) که مقر آن در شهر لاهه در هلند واقع شده، «بسیار ناراحت و منزجر» شده است. استف بلوک، وزیر امور خارجه هلند در توییتر خود اینگونه اظهار کرد: «این اقدام ایالات متحده علیه دیوان کیفری بین‌المللی بسیار ناراحت‌کننده است. ما به صورت کامل از دیوان کیفری بین‌المللی حمایت می‌کنیم و به این کار ادامه خواهیم داد. دیوان کیفری بین‌المللی از اصلی‌ترین نهادها در مبارزه با مصونیت از قانون‌شکنی و مجازات است و در اجرای قوانین بین‌المللی نقش بسیار خطیر و مهمی را عهده دار است.» با این حال بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی از اقدام دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده مبنی بر مجازات و اعمال تحریم علیه دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) حمایت و استقبال کرد. در ماه دسامبر، دیوان کیفری بین‌المللی اعلام کرد که برای انجام تحقیقات در مورد نظامیان و مقامات اسرائیلی و آمریکایی در رابطه با وقوع احتمالی جنایات جنگی در غزه و افغانستان در سال ۲۰۱۴ شواهد کافی وجود دارد.
در ایران محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در پیامی توییتری در این باره نوشت: اکنون دیوان کیفری بین‌المللی هدف باج‌گیری دار و دسته قانون‌شکنی قرار گرفته که قیافه دیپلمات به خودشان گرفته‌اند. دیگر چه اتفاقی باید بیفتد تا جامعه بین‌المللی بیدار شود و تبعات سیاست مماشات با زورگویان را درک کند؟ پیش از این که کسانی سعی در به دست‌آوردن دل ایالات متحده دارند، خودشان قربانی بعدی باشند، دیگر چه کسی باید هدف ارعاب
قرار بگیرد؟!
> اقدام بر اساس شعار «آمریکا اول»
اما با وجود این میزان از واکنش‌های منفی چرا دونالد ترامپ به رویه خود علیه سازمان‌های بین‌المللی شدت بخشیده است؟ برای بررسی بیشتر این موضوع گفت‌وگو کردیم با یک کارشناس بین‌الملل. مرتضی مکی به «آفتاب یزد» گفت:«با توجه به شعار «آمریکا اول» که ترامپ در زمان انتخابات 2016 انتخاب کرد و همچنان نیز آن را تکرار می‌کند، رئیس جمهور آمریکا می‌کوشد هر اقدامی را که در راستای این شعار قرار می‌گیرد انجام دهد و با استفاده از آن نیز وضعیت و اقدامات را در آمریکا توجیه کند. اگرچه موضوعات سیاست خارجی در انتخابات آمریکا چندان اثرگذار نیست اما با توجه به پنج ماه زمان انتخابات 2020 آمریکا اگر چنین تصمیماتی اندک تاثیری بر هواداران ترامپ داشته باشد نیز او دریغ نخواهد کرد.» او افزود:«ترامپ در سال‌های اخیر نشان داده چندان پایبند به عرف و حقوق بین‌الملل نیست و در عمل نیز آمریکا عضو دیوان کیفری نشده است تا مبادا این دیوان ابزاری جهت فشار بر آمریکا به دلیل اقدامات نیروهای مسلح آن در سراسر جهان داشته باشد.» مکی در ادامه گفت:
«به هرحال پرونده‌های مختلفی نسبت به اقدامات سربازان آمریکایی به ویژه در عراق و افغانستان وجود دارد و حتی فشارها در این زمینه در زمان دولت جرج بوش باعث شد دونالد رامسفلد از سمت خود کناره‌گیری کند اما آمریکا اصلا تمایل ندارد که یک نهاد بین‌المللی چنین موضوعاتی را پیگیری کند.» او در پایان اظهار داشت: «حتی آمریکا برخی توافق‌های دوجانبه را نیز با بعضی کشورها داشته که براساس آن اگر سربازان آمریکایی در خاک کشور آنها جرمی مرتکب شدند از مصونیت برخوردار باشند و دیوان کیفری نتواند
اقدامی کند.»