گروه اقتصادی - کورش شرفشاهی: از روزی که قانون هدفمندی یارانهها کلید خورد و پرداخت یارانه نقدر در دستور کار قرار گرفت، اولین بحثی که به صورت جدی مطرح، شد حذف یارانه بگیران به مرور زمان بود و در تمامی سالها دولتها تلاش کردند با شناسایی دهکهای برخوردار، یارانه آنها را قطع کنند. ابتدا دولت از یارانه بگیرانی که توان مالی داشته و نیازی به یارانه ندارند، خواست داوطلبانه نسبت به انصراف خود اقدام کنند اما نه تنها چنین حسن نیتی در بین یارانه بگیران بی نیاز مشاهده نشد، بلکه با کمال تأسف اعلام شد افرادی که خانهها و ماشینهای لاکچری دارند، سفرهای خارج از کشورشان قطع نمیشود، سرمایه دارن بنام هستند و حتی مدیران دولتی که حقوقهای نجومی داشتند، حاضر به انصراف نشده بودند. بدتر اینکه در بین نمایندگان مجلس که خودشان به حذف یارانه بگیران رأی داده بودند، افرادی مشاهده میشد که بر گرفتن یارانه اصرار داشتند. حتی افرادی که در خارج از کشور زندگی میکردند نیز یارانه میگرفتند.

۵۰۰ هزار مرده یارانه بگیر

تأسف آورتر اینکه رییس کمیسیون تجارت اتاق تهران اعلام کرد: دولت در طول این سالها به حساب ۵۰۰ هزار نفر از مردگان نیز یارانه ریخته است. وی اعلام کرده بود جمع مبالغ پرداخت شده در طول ۴۰ ماه گذشته نشان میدهد که دولت ۹۰۰ میلیارد تومان به حساب مردگان واریز کرده است. این اعداد وارقام نشان میدهد که پرداخت یارانه تاچه اندازه بی حساب وکتاب بوده و نظارت در این زمینه نیز ضعف شدیدی داشته است. این درحالی است که مدتهاست اقتصاددانان با استناد به سوابق تجربی و نظری تاکید دارند به جای شناسایی برخوردارها باید تمرکز بر شناسایی نیازمندان باشد، به این ترتیب که دولت گروههای کمبرخوردار را شناسایی و فقط یارانه را به این بخش پرداخت کند.

کلید حذف از سال ٩٨

از آنجا که دولتها هیچ اصراری به حذف یارانه ندارند و نمایندگان مجلس نیز نمیخواستند دل رأی دهندگان سرمایه دار را خون کنند، حذف یارانه به قانون تبدیل نمیشد تا آنکه در بودجه ۹۸ بر حذف یارانه بگیران تاکید و مقرر شد سه دهک ثروتمند جامعه از دریافت یارانه حذف شوند. از همین رو هیات دولت در مصوبهای در تیر سال گذشته، دستگاههای مربوطه را موظف به شناسایی این دهکها کرد و علی ربیعی سخنگوی دولت اعلام کرد که از مهر ۹۸ یارانه ۲۰۰ هزار خانوار یعنی حدود ۸۰۰ هزار نفر قطع و به تدریج نسبت به شناسایی و حذف سه دهک با درآمد بالا از فهرست یارانه اقدام شود. اما همزمان با آغاز این مهم، اشتباهات ستاد یارانه در شناسایی کسانی که باید حذف شوند، حاشیه ساز شد، به نوعی که در بین حذف شدگان افرادی نیازمند و حتی محرومان تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی مشاهده میشد. تا آنکه در بودجه ۹۹ حذف سه دهک یارانه بگیر که حدود ۳۰ میلیون نفر از یارانه بگیران ۷۸ میلیون نفری را شامل میشد، تصویب و پس از تأیید شورای نگهبان از سوی مجلس به دولت ابلاغ شد. اما دولت که بنابر اعتراف خود با کسری بودجه رو به رو است، باز هم در اجرای این قانون کمکاری کرد تا آنکه در جلسه اول خرداد هیات دولت، حذف سه دهک یارانه بگیر تأیید و پس از گذشت ۲۲ از سوی معاون اول رییس جمهور ابلاغ شد

جزئیات حذف یارانه ۳ دهک

بر اساس ماده ۴ آیین نامه اجرایی منابع و مصارف هدفمندی یارانهها (تبصره ۱۴ قانون بودجه ۹۹)، شناسایی سه دهک درآمدی بالای جامعه باید دوباره توسط وزارت رفاه بر اساس کلیه بانکهای اطلاعاتی در اختیار و مبتنی بر ضوابط و معیارهای مربوطه در دستور کار قرار گرفته و یک ماه پس از ابلاغ عملیاتی شود. بر اساس ماده ۴، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی موظف است با استفاده از کلیه بانکهای اطلاعاتی در اختیار و براساس معیارها و ضوابطی که توسط این وزارتخانه که ظرف یک ماه پس از تاریخ ابلاغ این آیین نامه تعیین میگردد نسبت به شناسایی سه دهک بالای درآمدی از فهرست یارانه بگیران، با ارائه دلیل و مدرک به افراد، اقدام کند. سازمان هدفمندسازی یارانهها موظف است، پس از اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نسبت به حذف یارانه خانوارهای اعلامی در اولین نوبت اقدام نماید. تبصره - به استناد جزء (۴) بند (الف) تبصره (۱۴) خانوارهای حذف شده میتوانند نسبت به اعتراض در خصوص قطع یارانه خود و افراد تحت تکفل با اعلام رضایت از دسترسی وزارت یادشده به کلیه اطلاعات بانکی و ارائه اطلاعات و مستندات لازم، اقدام نمایند. وزارت مذکور مکلف است پس از بررسی مستندات ارائه شده، اسامی سرپرستان خانوارهای واجد شرایط دریافت یارانه نقدی را مجدداً به سازمان هدفمندسازی یارانهها اعلام نماید تا در اولین نوبت، پرداخت یارانه نقدی آنها برقرار شود. وزارت موظف است نتایج را به کلیه معترضین اعلام نماید. در ماده ۵ نیز آمده است؛ در صورت افزایش درآمد ناشی از صادرات فرآوردههای نفتی و با افزایش درآمد ناشی از فروش داخلی فرآوردههای نفتی مندرج در بندهای (۱) و (۲) دریافتیهای (منابع) جدول تبصره (۱۴) قانون، به استناد بند (۶) جدول ذیل جدول تبصره (۱۴) درآمد حاصل از آن تا سقف سی هزار میلیارد ریال به افزایش مبلغ ردیف (۲۷) پرداختیهای (مصارف) جدول مذکور یارانه نان و خرید تضمینی گندم و باقی مانده برای پاداش پایان خدمت والدین شهدا اختصاص مییابد. بر اساس ماده ۶ این آیین نامه، موالید جدید صرفاً با تأیید وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و در صورت وجود منابع به تشخیص سازمان هدفمندسازی یارانهها با رعایت قوانین و مقررات مربوط مشمول دریافت یارانه خواهند بود.

روشهای شناسایی ثروتمندان

سخنگوی ستاد اجرایی تبصره ۱۴ قانون بودجه در مورد معیارهای حذف یارانه دهکهای پردرآمد گفته بود: در گام اول اقدام به شناسایی دهکهای پردرآمد بر مبنای خودرو، املاک، سهام، معاملات، سفرهای خارجی کردیم و با استفاده از بانکهای اطلاعاتی پزشکان، وکلا، اعضای هئیت علمی آنها و حقوق دریافتی از تأمین اجتماعی، وضعیت درمانی آنها و فاکتورهای مختلف را مورد بررسی قرار دادیم و در انتها با کنار هم گذاشتن تمامی این موارد تصمیم گرفته شد که این افراد دهکهای بالای جامعه هستند یا خیر. حسین میرزایی در پاسخ به اینکه با چه دستگاهها و ارگانهای دولتی برای شناسایی دهکهای پردرآمد همکاری میکنید گفت: این اطلاعات از طریق پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان که در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مستقر است، بدست میآید و از این طریق دهکهای بالای درآمد در کشور شناسایی میشوند که شامل بیمه تأمین اجتماعی، بیمه کارگران ساختمانی، بیمه قالیبافان، رانندگان و وضعیت افرادی که دو دفترچهای هستند بررسی شد. تمامی اطلاعات به صورت بر خط در اختیار ما قرار گرفته و آخرین اطلاعاتی که برای شناسایی وضعیت مالی خانوارها نیاز داشتیم را دریافت کردیم.

محرومان در انتظار حمایت

اما نکته مهم این بود که حذف یارانه ثروتمندان به نیازمندان پرداخت شود و اکنون محرومان در انتظار اجرای حذف سه دهک و دریافت یارانه این افراد هستند. فراموش نکنیم که نیازمندان بسیاری در نتیجه بی ارزش شدن پول ملی، بیکاری و ناتوانی در کسب درآمد، به ورطه سقوط افتادند و افراد بسیاری که با همین یارانه ناچیز امورات زندگی خود را به سختی میگذراندند، کارشان به طلاق، فساد و بحران کشیده شد. روزی که یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی پرداخت شد، افراد بسیاری بر مبنای همین مبلغ یارانه زندگی خانوادهشان را پی ریزی کردند و با بی ارزش شدن روزانه این یارانه، توان اداره خانواده را از دست دادند و سفرههای خالیشان به چالشی جدی تبدیل شد. هیچ کس نمیتواند منکر تورم وحشتناک و بی ارزش شدن پول ملی شود. بنابر این لازم است توجه جدی به نیازمندان در قالب حذف یارانه ثروتمندان و هدایت آن به سفرههای خالی محرومان صورت بگیرد.