روزنامه وطن امروز
1399/04/03
امنیت تا اقیانوس هند
گروه سیاسی: فرمانده نیروی دریایی سپاه از ایجاد پایگاه دائم دریایی ایران در اقیانوس هند تا پایان سال جاری خبر داد. به گزارش «وطن امروز»، دریادار علیرضا تنگسیری در گفت‌وگویی از ابلاغ ماموریت به نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی جهت حضور دائم در آب‌های دوردست خبر داد. وی همچنین افزود: به دنبال ایجاد پایگاه دائم در اقیانوس هند هستیم و این مهم را تا پایان امسال عملیاتی خواهیم کرد. فرمانده نیروی دریایی سپاه تاکید کرد: این اقدام حسب تدبیر فرماندهی معظم کل قوا صورت می‌گیرد. وی در همین زمینه با اشاره به تکرار چندین نوبت مزاحمت از سوی دزدان دریایی و بعضی شناورهای بیگانه برای ماهیگیران و لنج‌داران ایرانی در آب‌های دریای عمان و دهانه اقیانوس هند، تصریح کرد: سپاه دیگر اجازه چنین تعدی‌هایی را با حضور قدرتمندانه خود در اقیانوس هند و دریای عمان نخواهد داد. فرمانده نیروی دریایی سپاه گفت: این حضور در مسیر تحقق فرامین رهبر معظم انقلاب اسلامی در راستای تحقق ظرفیت‌های نیروی دریایی راهبردی است و ما با تأمین امنیت و ایجاد پایگاه دائم در اقیانوس هند، بستر بهتری را برای حضور ویژه‌تر صیادان و واحدهای صید صنعتی کشورمان در اقیانوس‌ها فراهم خواهیم کرد. سردار تنگسیری درباره اسباب و لوازم مورد نیاز برای ایجاد این پایگاه دائمی نیروی دریایی سپاه در اقیانوس هند نیز گفت: تمام نیازها در این بخش احصا و برای آن برنامه‌ریزی دقیق و مناسب صورت گرفته است و این حضور، حضوری مقتدرانه و باصلابت خواهد بود که به ارتقای امنیت دهانه اقیانوس هند به منظور حضور هر چه بیشتر جوانان ایرانی برای صید و توسعه صیادی در این منطقه نیز کمک بزرگی خواهد کرد. هر چند دریادار تنگسیری بر ایجاد پایگاه نظامی در دهانه اقیانوس هند اشاره کرد اما به مکانی که قرار است این پایگاه نظامی در آن تاسیس شود اشاره نکرد. با این حال به نظر می‌رسد سپاه پاسداران قرار است در تنها نقطه‌ای از جغرافیای ایران که در آستانه یا دهانه اقیانوس هند قرار دارد پایگاه نظامی خود را دایر کند. در جغرافیای ایران تنها یک نقطه است که در آستانه اقیانوس هند قرار دارد و آن خلیج گوادر در منتهی‌الیه جنوب شرقی ایران است. خلیج گوادر در سواحل استان سیستان‌و‌بلوچستان در عرض جغرافیایی ° ۲۵ و ۴۷ قرار گرفته است. در واقع این خلیج در منطقه مکران قرار دارد. مکران از نظر تاریخی سرزمینی ساحلی در جنوب شرقی ایران است که در مجاورت دریای عمان واقع شده است. این منطقه از خلیج گوادر در مرز ایران و پاکستان تا حوالی بندر جاسک به طول حدود ۷۰۰ کیلومتر گسترده است و در مجاورت آب‌های آزاد قرار دارد. خلیج گوادر به عنوان یکی از بزرگ‌ترین خلیج‌های نعل اسبی سواحل دریای عمان مطرح است که در مرز 2 کشور ایران و پاکستان قرار دارد. این خلیج با مساحتی در حدود ۴۳۵ کیلومتر مربع، در جنوب شرقی‌ترین منطقه ایران واقع شده است. تقریبا ۱۶۵ کیلومتر مربع آن در محدوده ایران و بقیه آن متعلق به کشور پاکستان است. این خلیج به دلیل نزدیکی به مدار رأس‌السرطان و قرار گرفتن در مسیر بادهای موسمی دارای آب و هوای گرمسیری است. روستاهای گوادر و پسابندر در نیمه ایرانی این خلیج قرار دارند. حضور نظامی ایران در اقیانوس هند در حالی است که بنا بر تقسیم‌بندی‌های صورت گرفته در سطح ستاد کل نیروهای مسلح، سپاه پاسداران در منطقه خلیج فارس و ارتش جمهوری اسلامی در دریای عمان مستقر شده و وظیفه حفاظت از آب‌های سرزمینی ایران را بر عهده گرفتند. علاوه بر این دو منطقه دریایی حضور نظامی سپاه پاسداران در منطقه دریایی اقیانوس هند عملا یک جبهه جدید دریایی را برای ایران گشوده است. * علت اهمیت ژئوپلیتیک اقیانوس هند اظهارات فرمانده نیروی دریایی سپاه و ارتش مبنی بر تاکید فرماندهی معظم کل قوا بر حضور در آب‌های اقیانوسی نشان از اراده جمهوری اسلامی برای گسترش دایره قدرت دریایی خود دارد. در این بین حضور در آب‌های اقیانوس هند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. نباید از یاد برد که چندی پیش نیز نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در آب‌های اقیانوس هند موشک کروز خود را با موفقیت آزمایش کرد که همین موضوع نشان از قدم‌های تدریجی جمهوری اسلامی برای مستحکم کردن موقعیت خود در این منطقه است. در تشریح علت اهمیت اقیانوس هند باید گفت بنا بر نظر برخی کارشناسان این اقیانوس طی سال‌های اخیر به دلیل اهمیت اقتصادی و راهبردی آن، به سبب برخورداری از منابع سرشار، موقعیت ژئواستراتژیک و نقش مواصلاتی آن همچنین واقع شدن تعداد زیادی از کشورها در حاشیه آن، مورد توجه جدی قرار گرفته است و به عنوان صحنه‌ای جدید برای رقابت قدرت‌های بزرگ و به طور عمده بین ایالات‌متحده، چین و هند دیده میشود. از همین رو با عنایت به تمرکز کنونی کشورهای بزرگ و گمانه‌زنی‌ها در این‌باره که تاریخ قرن بیست‌ویکم در حال متمرکز شدن در شرق و جنوب آسیاست، بیش از پیش بر دامنه اهمیت آن و لزوم حضور و ایفای نقش بسیاری از کشورها در این قلمرو دریایی افزوده شده است. در این چارچوب به نظر می‌رسد حجم گسترده تجارت دریایی و موازنه راهبردی جهانی در آینده نزدیک در این منطقه رقم خواهد خورد. کاپلان، نظریه‌پرداز علوم سیاسی در یکی از آخرین تحلیل‌های ژئوپلیتیکی‌اش، طی مقاله‌ای با نام «صحنه کانونی برای قرن 21: رقابت در اقیانوس هند» که در شماره مارس/ آوریل 2009 در مجله امور خارجی منتشر شد، به اقیانوس هند همان شأن و جایگاهی را بخشید که سر هالفورد مکیندر، یک قرن قبل از او نسبت به آسیای مرکزی قائل بود. بازگشت آسیا به مرکز توجهات جهانی بویژه اقیانوس هند، خلیج فارس و شبه‌جزیره عرب، ملهم از افزایش سهم آسیا از تجارت جهانی، رشد جمعیت و رونق جریانات اسلامی، پدیداری قدرت چین و تمرکز میادین انرژی در این قاره، کاپلان را بر آن داشت تا این ابرمنطقه را هارتلند قرن 21 بنامد. * اهمیت حضور نظامی ایران در اقیانوس هند تاسیس پایگاه نظامی در اقیانوس هند، علاوه بر تامین امنیت برای کشتی‌های ایرانی در آب‌های فراسرزمینی و ارتقای ضریب امنیت سواحل جنوبی که تاثیر مستقیم بر توسعه اقتصادی این مناطق دارد، به مثابه ایجاد یک جبهه جدید علیه نیروهای نظامی متخاصم فرامنطقهای به حساب می‌آید. حضور نظامی آمریکا در خلیج‌فارس که عقبه آن در دریای عمان و در سطح بعدی به اقیانوس هند و جزیره دیگوگارسیا می‌رسد، با حضور منسجم نظامی ایران در دریای عمان و اقیانوس هند مورد خدشه قرار می‌گیرد و در صورت برخورد نظامی احتمالی، سطح درگیری‌ها به عقبه نیروی دریایی آمریکا در اقیانوس هند نیز می‌رسد. امیر نامی، رئیس سابق سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح در گفت‌وگویی در سال 90 درباره اهمیت حضور نظامی ایران در آب‌های اقیانوس هند گفته است: «امروز پیوستگی خلیج فارس و دریای عمان به ما اینگونه دیکته می‌کند که برای دفاع از این دریاها باید حضوری فراتر از این منطقه داشته باشیم. در حقیقت همان «دست بلند» که حضرت آقا فرمودند و حضور امروز تا دهانه ورودی دریای احمر و حتی زیر مدار 10 درجه را شامل میشود». وی در ادامه افزوده است: «امنیت اقیانوس هند به 3 نکته مهم بستگی دارد. اقیانوس هند 3 شاخک دارد که امنیت اقیانوس هند به این شاخک‌ها بستگی دارد. امنیت این 3 شاخک به حضور فعال در اقیانوس هند نیاز دارد. مهمترین این 3 شاخک، خلیج فارس و دریای عمان هستند. شاخک‌های بعدی، دریای احمر و تنگه یا آبراه مالاکاست. دشمن برای اینکه بتواند حضور فعالی در خلیج فارس داشته باشد، اول از اقیانوس هند شروع کرده است. جزیره دیگوگارسیا مهمترین پایگاه استراتژیک آمریکاست که تسلیحات استراتژیک آن هم در این پایگاه قرار دارد، مثل هواپیماهای بی1، بی52 و بی2. حضور جمهوری اسلامی ایران در منطقه مدار 10 درجه اقیانوس هند، در حقیقت ما را از یک قدرت منطقه‌ای به یک قدرت فرامنطقهای تبدیل کرده است». * موشک‌هایی برای عقبه نیروهای متخاصم استقرار پایگاه دریایی سپاه پاسداران در دهانه اقیانوس هند علاوه بر اینکه منجر به حضور مستقیم نظامی ایران در آب‌های فرامنطقهای میشود شعاع عملیاتی موشک‌های ایرانی را نیز افزایش می‌دهد. به بیان دیگر، استقرار پایگاه دریایی در دهانه اقیانوس هند به معنای استقرار یک پایگاه موشکی در این منطقه است. این در حالی است که ایران موشک‌های متعدد ساحل به دریای خود را در این منطقه می‌تواند مستقر کند. برخی از موشک‌های ایرانی که قابلیت استقرار در این منطقه را دارند شامل موارد زیر میشود: موشک «خلیج فارس» به عنوان اولین موشک شبه‌بالستیک (بالستیک مایل پرتاب) ضدکشتی ایرانی، برای نخستین‌بار 18 بهمن‌ماه در دهه فجر سال 89 پس از اتمام کارهای تحقیقاتی در وزارت دفاع، به عنوان گونه ضدکشتی فاتح-110 توسط فرمانده کل سپاه معرفی شد. این موشک با برخورداری از یک جست‌وجوگر اپتیکی، در مراحل نهایی پرواز به طور هوشمند هدف را یافته و روی آن قفل می‌کند اما در طول مدت پرواز نیز از سامانه‌های هدایتی معمول برخوردار بوده و در مجموع با استفاده از یک هدایت ترکیبی، راه گریزی برای شناورهای دشمن باقی نمی‌گذارد. مجهز بودن خلیج فارس به یک کلاهک 650 کیلوگرمی که تنها 65 کیلوگرم کمتر از کل جرم یک موشک کروز ضدکشتی نور است، قدرت تخریبی بالایی برای این سلاح ضدکشتی ایجاد می‌کند و شاید تنها اصابت یک فروند از این موشک، برای آسیب مهلک به یک ناوشکن یا خارج کردن یک ناوهواپیمابر از رده عملیاتی کافی باشد. اما 2 گونه دیگر از موشک فاتح-110 نیز به تولید رسیده که شامل موشک‌های هرمز-1 و 2 است. موشک هرمز-1 هم ضدکشتی و هم ضدسپر موشکی است. آخرین محصول از رده موشک‌های بالستیک راهکنشی با نام فاتح مبین با حضور وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح رونمایی شد. این موشک که در واقع جدیدترین نمونه از خانواده موشک‌های فاتح-110 به شمار می‌رود به یک جست‌وجوگر اپتیکی جدید مجهز شده است. شکل طراحی دماغه این موشک متفاوت از موشک خلیج فارس، دیگر عضو مجهز به جست‌وجوگر اپتیکی در خانواده فاتح است. فاتح مبین با جست‌وجوگر جدید خود، قابلیت انهدام اهداف زمینی و دریایی را در تمام ساعات شبانه‌روز و تمام شرایط آب و هوایی دارد. در هفته دفاع‌مقدس سال 1395 اما جهش دیگری در عرصه موشک‌های سوخت جامد برد کوتاه تا متوسط و راهکنشی (تاکتیکی) به نام موشک ذوالفقار معرفی شد که بعدها معلوم شد با وجود اینکه این موشک در سطح راهکنشی طراحی شده اما دارای آثار راهبردی است. این موشک با برد 700 کیلومتر و مجهز به کلاهک 579 کیلوگرمی معرفی شد. نمایش تصاویر نمونه‌های تولیدی این موشک در 4 مهر سال 1395 نشان داد ذوالفقار مراحل آزمایش را بی‌‌سر‌و‌صدا به پایان رسانده و آماده تحویل به نیروی هوافضای سپاه است. آبان 94 سردار سلامی در سخنانی در دانشگاه تهران اعلام کرد: «امروز موشک‌های ما می‌توانند 2 هزار کیلومتر در آن سوی سواحل ناوهای هواپیمابر را به قعر آب‌ها بفرستند و پهپادهای ما می‌توانند 3 هزار کیلومتر آن طرف‌تر به سمت دشمن شلیک کنند و رادارهای ما می‌توانند ماهواره‌های دشمن را در فضا رصد کنند». این جملات نشان‌دهنده ایجاد قابلیت عملیات ضدکشتی در موشک‌های دوربرد ایرانی است که استفاده از جست‌وجوگر هوشمند اپتیکی یکی از راهکارهای تأمین سامانه هدفگیری مورد نیاز در فاز نهایی برای قفل کردن روی هدف دریایی است. با این دستاورد، حتی شناورهای رژیم صهیونیستی تا میانه‌های دریای مدیترانه و نیز هر دشمن دیگری در کانال سوئز، دریای سرخ، تنگه باب‌المندب و اقیانوس هند، پیش از آنکه موشک‌های کروز یا هواپیماهای خود را به اهداف مدنظر در ایران برسانند، با توجه به زمان پرواز کمتر از 15 دقیقه‌ای موشک‌های سجیل و قدر تا برد 2000 کیلومتر، مورد اصابت قرار خواهند گرفت. انواع موشک‌های دوربرد ایرانی با برد 2000 کیلومتر شامل قدر، سجیل و خرمشهر گزینه‌های مطرح به عنوان موشک‌های ضدکشتی دوربرد بالستیک هستند.