عبور از بحران با گفت‌و‌گوهای سوری- سوری



گروه سیاسی/ تأکید بر اینکه بحران سوریه راه حل نظامی ندارد و سرنوشت آن باید به‌دست خود مردم این کشور و در قالب گفت‌و‌گو‌های سوری- سوری تعین شود، محور مشترک سخنان رؤسای جمهوری سه کشور ایران، روسیه و ترکیه بود. روز گذشته ششمین نشست سران کشورهای ضامن صلح آستانه شامل ایران، روسیه و ترکیه به‌صورت آنلاین و به ریاست رئیس جمهوری ایران برگزار شد. این نشست قرار بود به میزبانی تهران برگزار شود که شیوع ویروس کرونا آن را به تأخیر انداخت و در نهایت نشست به‌صورت مجازی برگزار شد. مذاکرات آستانه از حدود سه سال پیش با مشارکت تهران، مسکو و آنکارا برای پایان دادن به بحران ۹ ساله جنگ داخلی در سوریه آغاز شد و پس از آن بخش اعظمی از خاک سوریه به حاکمیت دولت قانونی این کشور درآمد و حکومت گروه تروریستی داعش در آن به پایان رسید.
حجت‌الاســـــلام والمســـــــلمین حسن روحانی در سخنان خود تأکید کرد که احترام به حاکمیت ملی و استقلال سوریه اصلی خدشه‌ناپذیر است. به‌گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری، روحانی خطاب به همتایان روسی و ترکیه‌ای خود گفت: معتقدم روند آستانه به‌عنوان تنها روند موفق در کمک به حل و فصل مسالمت‌آمیز بحران سوریه، دستاوردهای بسیاری کسب نموده که حفظ و توسعه آن وظیفه ما سه کشور دوست و همسایه به‌عنوان ضامنان آن می‌باشد.مایلم در ابتدا بر اصول اساسی و تغییرناپذیر مشترکمان در موضوع سوریه یعنی لزوم حفظ یکپارچگی و تمامیت ارضی، احترام به حاکمیت ملی و استقلال سوریه و تعیین سرنوشت این کشور تنها به دست مردم آن از طریق گفت‌و‌گوهای سوری- سوری و بدون مداخله خارجی تأکید کنم.


وی با اشاره به شیوع ویروس کرونا که مردم سوریه را هم درگیر کرده و اعمال تحریم‌های غیر انسانی امریکا موسوم به «سزار» علیه مردم این کشور، آن را تروریسم اقتصادی دانست که ناقض حقوق بین‌الملل، حقوق بشر، حقوق بشردوستانه بین‌الملل و حاکمیت ملت‌هاست. روحانی با محکوم کردن هرگونه تحریم علیه ملت‌ها خصوصاً سوریه، تأکید کرد که ایران به حمایت‌های خود از مردم و دولت مشروع سوریه با قدرت بیشتری ادامه خواهد داد.
رئیس جمهوری ادامه داد: مسأله آوارگان داخلی و پناهجویان سوری نیز موضوع بسیار مهمی است، ما و جامعه جهانی می‌بایست به بازگشت آوارگان به خانه و کاشانه خود کمک کنیم. این هم یک موضوع انسانی است و هم به بازگشت صلح و ثبات و اعتمادسازی میان مردم سوریه کمک خواهد کرد. هرگونه مشروط نمودن کمک‌های انسانی به تحقق اهداف سیاسی، این روند را مختل خواهد کرد. امروز با گذشت بیش از 9 سال از آغاز بحران سوریه، جمهوری اسلامی ایران همچنان معتقد است تنها راه حل بحران سوریه سیاسی بوده و راه حل نظامی ندارد. ما به‌عنوان کشورهای ضامن روند آستانه، همواره از گفت‌و‌گوهای سوری- سوری در چارچوب توافق‌های ایجاد شده در روند آستانه حمایت نموده و بر عزم خود برای مبارزه با تروریسم داعش و القاعده و تمامی مجموعه‌های ذیل آن در تمامی منطقه از جمله سوریه تأکید می‌نماییم.
روحانی گفت: امروز در شرایطی با افتخار از مبارزه با تروریسم سخن می‌گوییم که فداکاری‌های زیادی در این راه صورت گرفته است. لازم می‌دانم از تمامی شهدای مبارزه با تروریسم بویژه در رأس آنها شهید سپهبد قاسم سلیمانی یاد کنم کسی که ادعای مبارزه با تروریسم را دارد قهرمان مبارزه با تروریسم در منطقه و همراهانش را به شهادت می‌رساند و این نشانه ادعای دروغین رژیم امریکا در مبارزه با تروریسم است. تأکید می‌کنم مبارزه با تروریسم تا محو کامل آن از سوریه و به‌طور کلی منطقه ادامه خواهد داشت. در این راه در حالی که نباید امنیت و جان غیرنظامیان در خطر افتد نمی‌بایست اجازه داد تروریست‌ها از مردم به‌عنوان سپر انسانی استفاده کنند.
وی تصریح کرد: در حالی که سخن از مبارزه با تروریسم زده می‌شود، اما احترام به حاکمیت ملی و استقلال سوریه نیز اصلی خدشه‌ناپذیر است. سوریه‌ای متحد، مستقل و بدون حضور نامشروع خارجی نه تنها منجر به بازگشت آرامش به این کشور پس‌از سال‌های طولانی رنج مردم این کشور می‌گردد، بلکه به ثبات و امنیت همسایگان آن نیز کمک خواهد نمود. حضور نامشروع نیروهای اشغالگر رژیم امریکا در خاک سوریه به عاملی بی‌ثبات‌کننده برای سوریه و کل منطقه تبدیل شده و در کنار آن با افزایش پایگاه‌های نظامی غیرقانونی در مناطق نفت‌خیز سوریه در شرق فرات، در حال غارت منابع طبیعی این کشور می‌باشد.تأکید می‌کنم، ضروری است هر چه سریع‌تر نیروهای تروریست امریکایی از کل منطقه بویژه سوریه خارج شوند و حاکمیت دولت سوریه در تمامی سرزمین آن گسترش یابد.روحانی تأکید کرد: همچنین لازم است به افزایش دامنه تجاوزات رژیم صهیونیستی به خاک سوریه اشاره و این قبیل اقدامات تجاوزگرانه را شدیداً محکوم نمایم. اقدامات رژیم صهیونیستی در کنار اشغال منطقه جولان علاوه بر نقض حاکمیت سوریه، به‌عنوان عامل بی‌ثباتی و تهدیدکننده صلح و امنیت منطقه بوده و پیامدهای آن متوجه این رژیم اشغالگر خواهد شد.
پوتین: روند آستانه به عادی‌سازی شرایط سوریه کمک می‌کند
رئیس جمهوری روسیه در آغاز سخنان خود کشته شدن شماری از افراد در پلی کلینیکی در تهران را به رئیس جمهوری ایران تسلیت گفت و افزود: از شرکای ایرانی برای برگزاری این نشست که به‌صورت مجازی برگزار می‌شود تشکر و قدردانی می‌کنیم. با ارزیابی حسن روحانی رئیس جمهوری ایران برای تداوم همکاری‌ها در سوریه موافقم.به گزارش ایرنا، ولادیمیر پوتین با بیان اینکه واقعاً نتوانستیم برخی اقدامات در مورد سوریه انجام دهیم، اظهار داشت: اما سطح خشونت در سوریه به‌صورت قابل توجهی کاهش یافته است و از فعالیت‌های ستیزه جویان و تروریست‌های داعشی در این کشور کاسته شده است. وی ادامه داد: در مورد منطقه ادلب با دوستان ترکیه‌ای همکاری فشرده داریم. برای اجرای توافق‌های ماه سپتامبر 2018 سوچی و پروتکل الحاقی به آن مورخه 5 مارس سال‌جاری با یکدیگر همکاری می‌کنیم. البته اهداف زیادی هنوز به دست نیامده است اما اقدامات صورت گرفته نتیجه می‌دهد به‌عنوان مثال با برقراری آتش بس، اوضاع ادلب آرام‌تر شده است. پوتین ادامه داد: تحریم‌های یکجانبه نیز که بدون تأیید شورای امنیت بر سوریه اعمال شده بر وضع این کشور تأثیر منفی می‌گذارد. این تحریم‌ها در واقع غیرقانونی است. رئیس جمهوری روسیه گفت که همکاری‌های ایران و روسیه و ترکیه در چارچوب روند آستانه به سوریه ثبات می‌بخشد.وی در پایان بر آمادگی خود برای سفر به تهران به محض فراهم آمدن شرایط تأکید کرد.
اردوغان: اولویت نخست ما حفظ وحدت سیاسی سوریه است
رئیس جمهوری ترکیه هم حادثه رخ داده در کلینیکی در تهران را به ملت و دولت ایران تسلیت گفت و اضافه کرد: اولویت نخست ما، حفظ وحدت سیاسی سوریه و تمامیت ارضی آن کشور، تأسیس امنیت و آرامش در آن کشور و حل ماندگار مسائل است.رجب طیب اردوغان با اشاره به مداخله‌های نظامی ترکیه در سوریه مدعی شد: ترکیه برای مقابله با آرزوهای جدایی طلبی و ممانعت از انجام تراژدی انسانی در سوریه در صورت لزوم به‌طور عملی وارد میدان شده است. وی با اشاره به روند همکاری‌های ایران و ترکیه و روسیه تحت لوای روند آستانه در مورد سوریه گفت: همکاری سه کشور به‌عنوان کشورهای ضامن در تعیین آینده سوریه مؤثر خواهد بود و نشست امروز نیز می‌تواند گامی مهم در این راستا باشد.رئیس جمهوری ترکیه با اشاره به شیوع ویروس کرونا و مبارزه با آن در سطح جهانی نیز گفت: ترکیه در مبارزه با ویروس کرونا علاوه بر مردم خود در کنار کشورهای دوست و برادر خود نیز قرار گرفته و به آنها کمک‌های مختلف ارسال کرده است.

بــــرش

بیانیه مشترک نشست مجازی سران روند آستانه
تعهد قوی ایران، روسیه و ترکیه به حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی سوریه


حسن روحانی، ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان، رؤسای جمهوری اسلامی ایران، روسیه و ترکیه در یک بیانیه مشترک بر تعهد قوی خود به حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه و همچنین به اهداف و اصول منشور ملل متحد تأکید کردند. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت،  این بیانیه مشترک که روز چهارشنبه در  نشست مجازی سران روند آستانه  در 14 بند تدوین شده است، به این شرح است:
رؤسای جمهوری:
1- درخصوص اوضاع کنونی در صحنه سوریه بحث کردند و به بررسی تحولات پس از آخرین نشست خود در آنکارا در تاریخ 25 شهریور 1398 پرداخته و بار دیگر بر عزم خود برای تقویت هماهنگی‌های سه‌جانبه بر اساس توافقات فی ما بین تصریح کردند.
2- بر تعهد قوی خود به حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه و همچنین به اهداف و اصول منشور ملل متحد تأکید و تصریح کردند که این اصول باید مورد احترام همگان بوده و هیچ اقدامی، فارغ از عاملان آن، نباید این اصول را تضعیف کند.
3- در این راستا تمامی تلاش‌ها برای ایجاد واقعیات جدید میدانی را به بهانه مبارزه با تروریسم، از جمله ابتکارات غیرمشروع خودمختاری را مردود دانسته، و عزم خود را برای مقابله با دستور کارهای جدایی‌طلبانه با هدف تضعیف حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه و نیز تهدید امنیت ملی کشورهای همسایه ابراز کردند.
4- شرایط شمال شرق سوریه را بررسی و تأکید کردند که دستیابی به امنیت و ثبات در منطقه تنها در سایه حفظ حاکمیت و تمامیت ارضی کشور ممکن است و به این منظور توافق  کردند تلاش‌‌های خود را هماهنگ کنند. رؤسای جمهوری مخالفت خود را با تصرف و انتقال غیرقانونی درآمدهای نفتی که متعلق به جمهوری عربی سوریه است، ابراز کردند.
5- بار دیگر بر عزم خود مبنی بر تداوم همکاری به منظور نابودی نهایی داعش، جبهه النصره و تمامی دیگر افراد، گروه‌ها، تشکل‌‌ها و موجودیت‌‌های وابسته به القاعده یا داعش و سایر گروه‌‌های تروریستی مشخص شده از سوی شورای امنیت سازمان ملل تأکید کردند و بر طبق حقوق بین‌الملل بشردوستانه، خواستار محافظت از غیرنظامیان و زیرساخت‌‌های غیرنظامی شدند.
6- اوضاع منطقه کاهش تنش ادلب را به تفصیل مورد بررسی قرار دادند و بر لزوم تأمین آرامش در این منطقه با اجرای کامل تمامی توافقات مرتبط تأکید کردند.
7-‌ نگرانی عمیق خود را نسبت به شرایط انسانی در سوریه و تأثیر همه‌گیری کووید19 ابراز کردند و اذعان داشتند که این همه‌گیری می‌تواند نظام سلامت و شرایط اجتماعی-اقتصادی و انسانی سوریه را با چالش جدی مواجه سازد. رؤسای جمهوری کلیه تحریم‌‌های یکجانبه مغایر با حقوق بین‌‌الملل، حقوق بین‌‌الملل بشردوستانه و منشور ملل متحد را بویژه در شرایط همه‌گیری کووید19 مردود دانستند. در این راستا، بر ضرورت حیاتی فراهم کردن دسترسی بشردوستانه سریع، امن و بلامانع در سراسر سوریه برای تسکین آلام مردم سوریه تأکید کردند و از جامعه بین‌‌الملل بویژه سازمان ملل و نهادهای بشردوستانه آن خواستند به دور از تبعیض، سیاسی‌‌کاری و پیش‌‌شرط، کمک‌‌های خود  را به تمام سوری‌‌ها افزایش دهند.
8- بار دیگر بر این عقیده خود تصریح کردند که منازعه سوریه هیچ راه‌حل نظامی نداشته و تنها از طریق روند سیاسی سوری ـ سوری با تسهیلگری سازمان ملل وفق قطعنامه 2254 شورای امنیت سازمان ملل قابل حل و فصل خواهد بود. در این راستا، بر نقش مهم کمیته قانون اساسی در ژنو که تشکیل آن حاصل مشارکت مسلم ضامنین آستانه و اجرای تصمیمات کنگره گفت‌وگوی ملی سوریه در سوچی است، تأکید کردند. رؤسای جمهوری از توافق حاصله درخصوص برگزاری سومین نشست کمیته قانون اساسی در آگوست 2020 استقبال و بر آمادگی خود مبنی بر حمایت از کار کمیته از طریق تعامل مستمر با اعضای آن و فرستاده ویژه دبیر کل سازمان ملل در امور سوریه، گیر اُ. پدرسون به عنوان تسهیلگر برای اطمینان از عملکرد پایدار و مؤثر کار کمیته مجدداً تأکید کردند.
9-  بر عزم خود مبنی بر تداوم عملیات‌‌ آزادسازی متقابل بازداشت‌‌شدگان/ ربوده‌‌شدگان در چارچوب کارگروه ذیربط در روند آستانه تصریح کردند. رؤسای جمهوری تأکید کردند که این کارگروه سازوکار منحصربه فردی است که در اعتمادسازی بین طرف‌‌های سوری، مؤثر بوده و وجود آن ضروری است و نیز توافق کردند اقداماتی برای تداوم فعالیت آن اتخاذ کنند.
10- ضمن تصریح بر برخورداری پناهجویان و مهاجران اجباری داخلی از حق بازگشت و حق حمایت، بر لزوم تسهیل بازگشت داوطلبانه و ایمن آنان به اقامتگاه‌‌های اصلی خود در سوریه تأکید کردند. در این راستا، از جامعه بین‌‌الملل خواستند به منظور استقرار مجدد و بازگشت آنان به زندگی عادی، کمک‌‌های مناسب ارائه دهند و مسئولیت بیشتری در راستای مشارکت در تقویت کمک‌‌رسانی به سوریه از جمله در طرح‌‌های بهبود سریع شامل زیرساخت‌‌های اساسی – تأسیسات تأمین آب و برق، مدارس و بیمارستان‌‌ها و مین‌‌زدایی انسان‌‌دوستانه –عهده‌دار شوند.
11- بر لزوم احترام به تصمیمات حقوقی شناخته شده بین‌المللی از جمله مفاد قطعنامه‌های ذیربط سازمان ملل در رد اشغال جولان سوریه بویژه قطعنامه ۴۹۷ شورای امنیت سازمان ملل تأکید و تصمیم دولت امریکا درخصوص جولان اشغالی سوریه را که نقض فاحش حقوق بین‌الملل محسوب شده و صلح و امنیت منطقه‌ای را به خطر می‌اندازد محکوم کردند. رؤسای جمهوری حملات نظامی رژیم صهیونیستی را در سوریه بی‌ثبات کننده و ناقض حاکمیت و تمامیت ارضی آن کشور و تشدید کننده تنش در منطقه تلقی کردند.
12- علاوه بر موضوع سوریه، بر قصد خود مبنی بر تقویت هماهنگی‌های سه‌‌جانبه در عرصه‌‌های مختلف به منظور افزایش همکاری‌‌های مشترک اقتصادی تأکید کردند.
13- توافق  کردند نمایندگان خود را مکلف نمایند تا جلسه آتی نشست بین‌‌المللی سوریه در چارچوب روند آستانه را در اولین فرصت ممکن برگزار کنند.
14- توافق کردند جلسه آتی نشست سه‌جانبه سران را به دعوت رئیس جمهوری اسلامی ایران جناب آقای حسن روحانی در اولین فرصت ممکن در جمهوری اسلامی ایران برگزار کنند.