گروه سیاسی: اگر چه نمایندگان مجلس به عنوان دستگاه قانونگذار و ناظر می توانند در قالب عناوین گوناگون از هیات دولت بازخواست کنند اما برجسته ترین بخش این بازخواست به طرح سوال از رییس جمهور باز می گردد. بر مبنای اصل ۸۸ قانون اساسی در هر مورد که حداقل یک چهارم کل نمایندگان مجلس شورای اسلامی از رییس جمهور و یا هر یک از نمایندگان از وزیر مسئول، درباره یکی از وظایف آنان سوال کنند، رییس جمهور یا وزیر موظف است در مجلس حاضر شود و به سوال جواب دهد و این جواب نباید در مورد رییس جمهور بیش از یک ماه و در مورد وزیر بیش از ده روز به تأخیر افتد مگر با عذر موجه که به تشخیص مجلس شورای اسلامی است.

دومین سوال از روحانی

اما وضعیت آشفته کشور و بی توجهی دولت باعث شده تا مجلس یازدهم در راستای عهدی که با مردم بسته، بازخواست را به صورت جدی در دستور کار داشته باشد. به همین دلیل عضو هیئت رئیسه مجلس در فضای مجازی نوشت: با توجه به تورم افسار گسیخته، افزایش روزانه قیمت طلا، سکه، ارز و مسکن، طرح سوال از روحانی و احضارش به مجلس را آماده و در جلسه علنی روز یکشنبه ۱۵ تیر ماه به جریان خواهم انداخت تا اگر روحانی برنامهای برای اصلاح امور ندارد، مجلس به او برنامه بدهد. به گزارش خانه ملت سیدناصر موسوی لارگانی ادامه داد: شرایط فعلی قابل تحمل نیست. اعتراض مردم بحق است.

پیشینه سوال از رییس جمهور

پیشینه سوال از رئیس جمهور، برای اولین بار در مجلس هفتم از سوی اکبر اعلمی نماینده تبریز از محمود احمدی نژاد مطرح شد و حتی به امضای تعدادی از نمایندگان هم رسید، ولی به سرانجام نرسید تا آنکه در مجلس هشتم طرح سوال از سوی علی مطهری نماینده تهران مطرح شد و با پیگیری های مطهری سرانجام سوال از رئیس جمهور بعد از ۳۲ سال برای اولین بار در تاریخ قانونگذاری ایران رسما کلید خورد و احمدی نژاد در ۲۴ اسفند سال ۱۳۹۰ در صحن مجلس حاضر شد و به ۱۰ سوال نمایندگان پاسخ داد.احمدی نژاد به سوالاتی با محورهای مترو اقتصاد، مجلس شورای اسلامی، حجاب اسلامی، ۱۱ روز خانه نشینی و مکتب ایرانی پاسخ داد. سوال کننده اصلی از احمدی نژاد علی مطهری بود که به صورت مفصل این سوالات را مطرح کرد. اما احمدی نژاد به اندازه ای سطحی و پیش پا افتاده به سوالات پاسخ داد که نخستین تجربه طرح سؤال از رئیس جمهور با انتقاد و اعتراض شدید گروهی از نمایندگان مواجه شد. پاسخ های احمدی نژاد به اندازه ای معمولی و دمدستی بود که بعدها با تحلیل های بسیاری رو به رو شد و بسیاری از نمایندگان مجلس، کارشناسان وصاحب نظران، اجرای بند قانونی را به سخره گرفتن احمدی نژاد تشبیه کردند. اما تابو سوال از رییس جمهور شکسته بود و نوبت به حسن روحانی رسید تا در ۶ شهریور ۱۳۹۷ رییس دولت دوازدهم به مجلس فراخوانده شود. سوالات از روحانی در خصوص وضعیت اقتصادی کشور بود و در ۵ محور کنترل قیمت کالا و ارز، تحریم های بانکی، نرخ بیکاری، رکود اقتصادی و کاهش شدید ارزش پول ملی از او پرسیده شد. اکنون نیز برای بار سوم روحانی به دلیل همان مسایلی که سال ۹۷ به مجلس فراخوانده شد، احضار می شود. گویا همان ناکارآمدی ها برقرار است.

شیوه طرح سوال در مجلس

با طرح سوال، طبق آئین نامه داخلی مجلس، رئیس مجلس موضوع را در اسرع وقت به کمیسیونهای تخصصی مربوط، ارجاع میدهد. هر کمیسیون موظف است حداکثر ظرف یک هفته با حضور نماینده معرفی شده رئیس جمهور به آن کمیسیون و نماینده منتخب سؤالکنندگان تشکیل جلسه دهد. در این جلسه نماینده رئیس جمهور پاسخ مقتضی را از طرف رئیس جمهور ارائه خواهد نمود تا به نمایندگان سؤالکننده گزارش شود.پس از یک هفته از طرح سؤال در کمیسیون یا کمیسیونها چنانچه هنوز حداقل یک چهارم کل نمایندگان مجلس از سؤال خود منصرف نشده باشند، یعنی سوال حداقل دارای ۷۳ امضا باشد، رئیس مجلس موظف است در اولین جلسه سؤال یا سؤالات آنان را قرائت و فوراً برای رئیس جمهور ارسال کند. این سؤال یا سؤالات ظرف چهل و هشت ساعت تکثیر و در دسترس نمایندگان قرار میگیرد. اگر قبل از ارسال سوال برای رئیس جمهور، تعداد امضاها به زیر ۷۳ نماینده برسد، سوال منتفی خواهد شد اما پس از ارسال سؤال برای رئیس جمهور، کاهش امضاءها سبب خروج سؤال یا سؤالات از دستور نمیگردد.همچنین طبق ماده ۲۱۳ آئین نامه داخلی مجلس، رئیس جمهور موظف است ظرف یک ماه از تاریخ دریافت سؤال، در جلسه علنی مجلس حضور یابد و به سؤال مطروحه نمایندگان پاسخ گوید مگر با عذر موجه با تشخیص مجلس شورای اسلامی. مدت طرح سؤال یا سؤالات از طرف نمایندگان منتخب سؤالکنندگان حداکثر ۳۰ دقیقه و مدت پاسخ رئیس جمهور حداکثر یک ساعت است که طرفین میتوانند وقت خود را به دو بخش تقسیم نمایند.در این صورت همه سؤالات و پاسخها در بخش اول وقت هر یک از دوطرف بیان میشود و در بخش دوم ابهامات سؤالکنندگان و پاسخهای رئیس جمهور مطرح میگردد.طبق آئین نامه داخلی مجلس پس از این مرحله، درباره پاسخ رئیس جمهور به هر یک از سؤالات از نظر قانعکننده بودن به صورت جداگانه رأیگیری میشود.چنانچه اکثریت نمایندگان حاضر در جلسه از پاسخ رئیس جمهور به سؤالی قانع نشده باشند و موضوع مورد سؤال، نقض قانون و یا استنکاف از قانون محسوب شود، آن سؤال به قوه قضاییه ارسال میشود.

سوال های بی خاصیت

نکته مهم در طرح سوال از رییس جمهور این است که دو سوال قبلی هیچ فایده ای برای کشور نداشته و هیچ تغییری در نظام اداره کشور شاهد نبوده ایم. احمدی نژاد پس از پاسخ دادن به ۱۰ سوال نمایندگان مجلس، به این نتیجه رسیده بود که مجلس در راس امور نیست و روحانی نیز پس از پاسخ دادن به ۵ سوال نمایندگان، در عمل هیچ تغییری در سیاست های خود اعمال نکرد.