روزنامه ابتکار
1399/04/21
گفت‌وگوهای تصویری چه ویژگی‌هایی دارند؟ میکروفونی برای چالش
فاطمه امینالرعایاگفتوگوهای تصویری یکی از پرطرفدارترین انواع گفت‌وگوهای خبری در میان مخاطبان است، خصوصا اگر همراه با به چالش کشیدن مصاحبه شونده باشد. در دنیا نمونه‌های بسیار موفقی در این زمینه وجود دارد اما در ایران چطور؟
خواندن گفت‌وگو با چهره‌های مطرح و شناخته شده و روشن شدن زوایای پنهان درمورد این افراد در طول سال‌هایی که مطبوعات به وجود آمده است، همیشه پرطرفدار بوده اما حالا با پیشرفت تکنولوژی و توجه بیشتر جامعه به محتواهای مولتی مدیا، گفت‌وگوهای تصویری جایگاه ویژه‌ای در میان انواع گفت‌وگوها پیدا کرده است، چه بهتر که این گفت‌وگوها چالشی باشند. در کشورهای توسعه یافته گفت‌وگوهای تصویری جایگاه ویژه‌ای در بین انواع گفت‌وگوها دارد. گفت‌وگو با مقامات سیاسی، هنرمندان، ورزشکاران و اشخاصی که به هر دلیل جامعه علاقه‌مند به دانستن بیشتر در مورد آنها است از جمله اینگونه تولید محتوا است. اما گفت‌وگوی تصویری چه ویژگیهای منحصر به فردی دارد و چرا تاثیر بیشتری در جامعه می‌گذارد؟ داوود صفایی، استاد ارتباطات در این‌باره به «ابتکار» می‌گوید: مزیتی که این نوع از گفت‌وگو دارد این است که ادبیاتش شفاهی است. ادبیات شفاهی توسط عده بیشتری فهمیده میشود و از نظر عده زیادی از مخاطبان در دنیا مطلوب است. همچنین بخشی از این مصاحبه‌ها پخش زنده است و در این شرایط، ارزش و اهمیت بیشتری تا گفت‌وگوی ضبط شده دارد چون در حالت ضبط شده امکان جرح، تعدیل، سانسور و تغییر وجود دارد. در نتیجه امروز گرانبهاترین و پرمخاطب‌ترین نوع مصاحبه‌های تصویری، نوع پخش زنده است و پخش مجدد آنها نیز دارای اعتبار بالایی است.
او ادامه می‌دهد: در این مصاحبه‌ها که در تلویزیون‌های کشورهای توسعه‌یافته بسیار رایج است ویژگیهای خاصی وجود دارد. بخشی از این گفت‌وگوها خبری هستند و به رویدادهای روز جوامع ارتباط دارند. یعنی به دنبال اخباری که از یک واقعه منتشر میشود، گفت‌وگویی با شخصی انجام میشود. بخش دیگری غیرخبری است اما با شخصیت‌های تاثیرگذار مانند سیاست‌مدارها انجام میشود و می‌تواند به وقایع گذشته بپردازد و آن مسائل را واکاوی و کالبدشکافی کند. بنابراین این گفت‌وگوها از این جنبه‌ها جذاب است و مخاطب زیادی را جذب می‌کند.
صفایی با اشاره به رک و صریح بودن اینگونه از گفت‌وگوها می‌گوید: در گذشته شاهد بودیم حتی گفت‌وگوهای تصویری با مقامات سیاسی بسیار محترمانه و تقریبا از موضع پایین‌تر خبرنگار صورت می‌گرفت. اما یکی از کسانی که این تابو را شکست و بیشتر مورد توجه قرار گرفت، اوریانا فالاچی بود. او در دوره خودش یعنی در دهه 1970 این مصاحبه‌ها با سیاست‌مداران دنیا مورد توجه قرار داد و با کنار گذاشتن تعارفات، بسیار رک و صریح با آنان گفت‌وگو می‌کرد. اما این پدیده در قرن 21 بسیار رایج شد و تبدیل شد به نیاز عمومی. در حال حاضر اگر احیانا خبرنگار موضع کارشناسی رک و صریح بودن را رعایت نکند و به هر دلیلی از موضع پایین‌تر برخورد کند، سبب بدنامی مصاحبه‌شونده میشود. بنابراین این افراد مجبور شدند یا به چنین مصاحبه‌هایی تن ندهند یا اگر آمدند پای همه‌چیز بایستند.
اما در گفت‌وگوهای تصویری گاهی می‌بینیم که مصاحبه‌شونده در موضع قضاوت ظاهر میشود و یا به محاکمه مصاحبه‌شونده می‌پردازد و یا بیش از اندازه با او همراهی می‌کند. صفایی درباره این اتفاق می‌گوید: این اتفاق در مصاحبه‌های مکتوب روزنامه‌ای هم گاهی به وجود می‌آید. اما هر گاه خبرنگار در موضع قاضی قرار می‌گیرد، مخاطب او را نمی‌پذیرد و در مقابل او جبهه می‌گیرد و این در حالی است که مخاطب باید پشتیبان خبرنگار باشد. اما زمانی که خبرنگار این اصل حرفه‌ای را رعایت نمی‌کند و نقش بازجو یا قاضی را به عهده می‌گیرد، موضع و اعتبار خود را کم‌کم از دست می‌دهد و ممکن است از هدفی که درنظر دارد، دور شود. بنابراین خبرنگارها در اینگونه مصاحبه‌ها باید قدرت تحلیل و منطق خوبی داشته باشند و بتوانند فی‌البداهه سوال‌های متنوعی مطرح کند و به این وسیله مصاحبه‌شونده را اصطلاحا به گوشه رینگ ببرد. در کنار این ویژگی خبرنگار باید دست پری داشته باشد و تحقیقی مفصل درباره گفت‌وگو انجام داده باشد. گاهی ممکن است این اطلاعات به عنوان سند مطرح شود اما این اتفاقات زمانی رخ می‌دهد که از مرجعی مهم آن را دریافت کرده باشد. اما زمانی که منبع اطلاعات مستند نیست، می‌تواند با مطرح کردن عبارت «نظر شما درمورد اینکه گفته میشود... چیست؟» این موارد را مطرح کند بدون آنکه در موضع قضاوت قرار بگیرد. حالت‌ها طرز نشستن، تسلط بر خود و... از جمله دیگر ویژگی‌هایی است که خبرنگار باید آن را رعایت کند. رعایت احترام مصاحبه‌شونده نیز باید رعایت شود. ممکن است مصاحبه‌شونده فردی منفی یا گناهکار باشد اما در این موارد هم باید احترام او در هر شرایطی حفظ شود. فرهنگ امروز دنیا این موارد را مطالبه می‌کند.
این استاد ارتباطات درباره گفت‌وگوهای چالشی در ایران می‌گوید: ما در ایران چندان گفت‌وگوهای چالشی موفقی نداشتیم. ما سابقه چنین گفت‌وگوهایی نداریم. فرهنگ گفت‌وگوی چالشی هم در رسانه‌های ما وجود نداشته و به خبرنگاران ما نیز چنین امکان، فرصت و میدانی داده نشده تا افرادی توانا در این بخش تربیت شوند. ما در این زمینه با فقر خبرنگاران توانا و گفت‌وگوهای موفق روبه‌رو هستیم و به همین دلیل گرایش مخاطبان امروز ما به تلویزیون‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان بیشتر است. ما در شبکه‌های داخلی چنین مصاحبه‌هایی نمی‌بینیم. در بهترین حالت آنچه می‌بینیم این است که خبرنگار در مقابل یک مقام سیاسی به‌گونه‌ای ظاهر میشود که حتی این استنباط به وجود بیاید که سوالات از قبل به خبرنگار داده شده و او تنها اجازه طرح کردن چند سوال محدود از سوی خود را دارد. این مصاحبه‌ها معمولا به شکلی بوده‌اند که مصاحبه‌شونده اجازه مصاحبه داده تا بتواند آنچه می‌خواهد بگوید و مورد پرسش واقع نشده است.
او با اشاره به موفقیت عادل فردوسی‌پور در این زمینه افزود: در زمینه ورزش، یکی از افرادی که توانست به خوبی از عهده گفت‌وگوهای چالشی برآید، عادل فردوسی‌پور بود. او کم و بیش جنبه‌های حرفه‌ای اینگونه مصاحبه‌ها را در زمینه ورزش رعایت می‌کرد. اما در حوزه سیاست، فرهنگ و اجتماع این پدیده چندان رایج نیست و در برخی موارد گفت‌وگوهایی که در چند سال اخیر مشاهده می‌کنیم، رد پای نگرش جناحی در مصاحبه‌کننده و خبرنگار وجود دارد و او بر این مبنا جرات یا امکان مصاحبه را پیدا کرده است. این اتفاق، خنثی‌کننده یک مصاحبه حضوری جذاب تصویری است. بنابراین با اینکه این نوع گفت‌وگوها با اینکه پتانسیل تبدیل شدن به یک مصاحبه جذاب را دارد، اما به دلیل آنکه خبرنگار رویکرد جناحی دارد، جذابیت‌ها را خنثی می‌کند.
مصاحبه تصویری یکی از جذاب‌ترین انواع مصاحبه است، بنابراین شاید نیاز باشد در این بخش بازنگری‌هایی در رسانه‌های کشور انجام شود.
سایر اخبار این روزنامه
گفت‌وگوهای تصویری چه ویژگی‌هایی دارند؟
میکروفونی برای چالش
محمدعلی وکیلی
ملاحظاتی درباره یک سند همکاری
وزارت کشور در برگزاری انتخابات‌های پیش رو تابع تصمیم ستاد ملی مقابله با کروناست
چین:
پاسخ تحریم‌های آمریکا را می‌دهیم
اطلاعیه دادگستری خراسان رضوی درباره خبر اعدام یک مجرم مشهدی به خاطر نوشیدن الکل
راهکار خروج از وضعیت نابسامان اقتصاد در ایران چیست؟
انسجام، درمان ویروس تحریم و کرونا
«ابتکار»ازعدم عزم واراده ای درمتولیان برای ساماندهی زباله هادرایران گزارش می دهد
رئیس‌جمهوری تاکید کرد
ضرورت تدوین دستورالعمل برای برگزاری مراسم عزاداری محرم
معجزهای به کمک رئیس جمهوری پرحاشیه ایالات متحده آمریکا خواهد آمد؟
ترامپ در مسیر روسای جمهوری تک دوره‌ای
نماینده روسیه در سازمان ملل مطرح کرد
اصلاحطلبی آنتاگونیست پوپولیسم
