روزنامه خراسان

جست و جوی حیات باروبات 6 چرخ

 مردم باستان وقتی فهمیدند ستاره سرخ رنگی که در آسمان شب می‎‌بینند و چشمک نمی‌زند و مسیر مشخصی را در طول شب طی می‎کند، ستاره نیست بلکه سیاره مریخ است، شوکه شدند. رنگ قرمز باعث شد لقب الهه جنگ به آن بدهند و بعد از آن همیشه درباره‌اش دست به خیال و تصور بزنند. هرچه دنیا پیشرفته‎تر شد،  مریخ برای آن‎ها جایگاه ویژه تری پیدا کرد. سیاره همسایه زمین که به طرز عجیبی مرموز بود و احتمالش وجود داشت ساکن حیات باشد. مردان سبز مریخی با چشم‌های درشت مشکی از تخیل افراد مختلف به فیلم‎های سینمایی راه یافتند و ذهن همه ما را به خود مشغول کردند. با اختراعات جدید و پیشرفت فناوری‎های روباتیک انسان فهمید لازم نیست خودش به سیاره سرخ برود و سر از رازهای آن جا در بیاورد بلکه می‌تواند در خانه‎اش و در سیاره آبی و امنش بنشیند و کاوشگرهای روباتیک را به سیاره همسایه بفرستد و بالاخره فهمید ظاهرا خبری از مردان سبز مریخی در آن‎جا نیست و اگر هم حیاتی ابتدایی و تک سلولی وجود داشته باشد باید زیر خاک سیاره به دنبالش بگردد ولی قبل از آن باید بفهمد آب در مریخ وجود دارد یا نه. سوال‎های جدید یکی یکی ایجاد می‎شدند و دانشمندان یکی یکی کاوشگر ‎ساختند و به سیاره سرخ ‎فرستادند. امروز داستان و انگیزه ما برای کاوش در مریخ با مردم باستان خیلی فرق دارد، ما می‎دانیم منابع سیاره زمین رو به اتمام است، افزایش جمعیت جهان و تقاضای بیشتر برای غذا و منابع طبیعی زمین‎مان را از پا در می‎آورد و باید دنبال سکونتگاه دیگری بگردیم البته غیر از همه این‌ها بلندپروازی بشر باعث شده تا به امروز تعداد زیادی مدارگرد و مریخ نورد به سیاره سرخ ارسال شود تا هم آن‌جا را خوب و دقیق بشناسد و هم آرام آرام خودش را برای سفر به آن‎جا مهیا کند. روز پنج‌شنبه یکی دیگر از مهم‎ترین ماموریت‎های فضایی بدون سرنشین به سمت مریخ انجام شد و کاوشگر استقامت، 7 ماه در راه خواهد بود تا به سیاره سرخ برسد و خبرهای تازه‎ای برای‌مان مخابره کند. در ادامه  این مریخ نورد را دقیق‎تر می‎شناسیم و وجوه تمایزش با کاوشگرهای قبلی مریخی را خواهیم خواند و در نهایت با دیدنی‎های توریستی سیاره‌ سرخ آشنا خواهیم شد تا شاید روزی امکاناتی فراهم شود که یک آخر هفته‌مان را در آن جا سپری کنیم!
زمستان امسال در مریخ! آن چه باید درباره مریخ‌نورد استقامت، ویژگی‌هایش، هزینه‌هایی که برایش شده و ... بدانید  استقامت (perseverance) نام مریخ نورد جدیدی است که بشر به سمت سیاره سرخ فرستاد تا به خودش یادآوری کند، سال‎هاست برای شناخت بهتر و مکاشفه در جهان پیرامونش تلاش کرده و در این راه استقامت و ایستادگی داشته است. این کاوشگر جدید تقریبا به اندازه یک خودرو است و ابزارهای پیشرفته منحصر به فردی همراه خود دارد و بخش مهمی از ماموریت ۷/۲ میلیارد دلاری «مریخ ۲۰۲۰» ناسا محسوب می‌شود. این مریخ نورد در روز پنج شنبه 9 مرداد ماه سوار بر موشک اطلس 5 متعلق به اتحادیه پرتاب‌های آمریکا(ULA) از پایگاه فضایی «کیپ کاناورال» در فلوریدا به فضا رفت و باید منتظر بود تا حدود 7 ماه آینده یعنی در اواسط زمستان به مریخ برسد.   استقامتی که به تنهایی رفت مریخ! همیشه وقتی بحث اتصال کاوشگرهای فضایی به موشک‎های پرتاب‎کننده به میان می‎آید برای خیلی‎ها این سوال ایجاد می‎شود که کاوشگر دقیقا در کدامین نقطه موشک و چطور به آن وصل می‎شود. جالب است بدانید برای سوار کردن کاوشگر «استقامت» در دماغه موشک «اطلس ۵»، این فضاپیما توسط یک بالابر ۶۰ تنی به ارتفاع ۴۰ متری برده شد و در دماغه این موشک قرار گرفت و در نهایت توسط اتصالات فیزیکی و الکتریکی به موشک وصل و محکم شد. این اتصالات ۶۰ دقیقه پس از پرتاب توسط پیچ‌های انفجاری قطع شدند تا «استقامت» به تنهایی سفر خود را به سیاره سرخ آغاز کند.   شگفت‌انگیز مثل مریخ‌نورد «استقامت» ضبط صدا برای اولین بار از سطح مریخ، اولین پرواز یک هلی کوپتر در سیاره‎ای غیر از زمین و ... از نکات متمایزکننده این کاوشگر با قبلی‌هاست  چه چیزی این ماموریت را با کاوشگرهای قبلی که به مریخ رفتند، متمایز می‎کند و اصلا چرا هنوز بعد از این همه مریخ‎نورد و مریخ‎نشین، دانشمندان همچنان به کندوکاو در مریخ علاقه‎مند هستند؟ سیاره سرخ هنوز رازهای کشف نشده بسیار زیادی در نقاط مختلف خود دارد که بشر از آن بی‎خبر است. هنوز نقاط بسیاری از آن، توسط کاوشگرهای دست‎ساخته بشر بررسی نشده و همچنان مواد زیر خاک آن برای انسان‎ها رازی بزرگ است.   روبات 6 چرخ در مریخ هر کاوشگری که به سمت مریخ ارسال می‎شود یک ماموریت اصلی دارد و ابزارهایی مشخص که برای همان ماموریت تعریف و ساخته شده‎اند. برای مثال مریخ نورد جدیدی که در راه سیاره سرخ است یک روبات 6 چرخ است که ابزاری همراه خود به مریخ می‎برد که یک خلاقیت بزرگ در پروژه‎های فضایی به حساب می‎آید؛ یک هلی کوپتر کوچک هوشمند به نام «نبوغ» که حدود 2 کیلوگرم وزن دارد. اگر پرواز این بالگرد موفقیت‌آمیز باشد، تبدیل به اولین پرواز دارای نیروی محرکه در سیاره‌ای دیگر خواهد شد. این هلی کوپتر قرار است نقاط مختلف سیاره سرخ را بررسی کند و از آن‎ها عکس بگیرد. کل این مجموعه درون یک پوسته سیاه قدرتمند جاسازی شده  است و همراه با چتر نجات فرود روی راکت اطلس نصب می‌شود.   شنیدن صداهایی از سطح مریخ برای اولین بار شاید باورتان نشود اما تا به حال از سیاره سرخ هیچ صوتی به دست‎مان نرسیده است و با این ‌که ماموریت‎های فضایی زیادی به سمت مریخ انجام شده است ولی هیچ ‌کدام ابزاری برای ضبط صداهای این سیاره مرموز نداشتند. «کارل ساگان» اخترفیزیکدان بزرگ و مروج علم در سال ۱۹۹۶ در نامه‌ای به ناسا نوشت: «حتی اگر تنها چند دقیقه از صداهای مریخی ضبط شود، اقبال عمومی زیادی به آن وجود خواهد داشت و فرصتی برای اکتشافات علمی خواهد بود». اولین تلاش برای ضبط صداهای مریخ در ماموریت «مارس پولار» سال 1996 انجام گرفت که موفقیت آمیز نبود و فضاپیما پس از پرتاب سقوط کرد. تلاش‎های دیگری در سال‎های بعد هم انجام شد که هربار به دلایل فنی ناموفق بود و حالا استقامت قرار است با دو میکروفن صداهای درون این سیاره را به گوش ما انسان‎ها برساند. میکروفن اول بخشی از سیستمی است که صدای فرود این مریخ نورد را ضبط و آن را با تصاویر دوربین‎ها جفت می‎کند تا اولین تجربه یک تصویر همراه با صدا را از فرود یک ماموریت بر سطح مریخ داشته باشیم. میکروفن دوم هم یک نسخه پیشرفته از ابزار اندازه‎گیری لیزری است که در ماموریت مریخ‎نورد «کنجکاوی» هم وجود داشت. صدایی که از سنگ‌های در حال متلاشی شدن در زمان تجزیه آن‏ها ایجاد می‎شود، می‌تواند به محققان سرنخ هایی راجع به ترکیب آن‎ها بدهد بنابراین شنیدن صداها در مریخ برای دانشمندان بسیار مهم است.   آزمایش خاک مریخ برای پاسخ به یک پرسش مهم یکی از کنجکاوی‎های بشر درباره سیاره سرخ که همیشه یکی از اهداف ماموریت‎های کاوشگرهای مریخی بوده، جست‌و‌جو برای یافتن نشانه‎هایی از حیات باستانی در مریخ است. استقامت به همین منظور هفت ابزار ویژه در خود دارد که برای بررسی دهانه‎ای به نام «جزرو» در مریخ به کار خواهد رفت. جزرو به این دلیل به‌عنوان منطقه فرود انتخاب شده که گمان می‌رود زمانی مملو از آب و محل گذر یک رودخانه باستانی در مریخ بوده است. یکی از ابزارها قرار است تا شعاع 45 کیلومتری سنگ‎های این دهانه را که میلیاردها سال پیش میزبان یک دریاچه و یک رودخانه‌ چند شاخه بوده است، بررسی کند. استقامت به کمک ابزارهای متنوعش قرار است از بخش‎های مختلفی که از قبل تعیین شده‎اند در مریخ نمونه‌برداری کند و بعد توسط ماموریت‎های فضایی دیگر ناسا و سازمان فضایی اروپا آن‎ها را به زمین بفرستد. با این حساب ما برای اولین بار نمونه‎ای از خاک مریخ را روی زمین آزمایش خواهیم کرد و به دنبال سرنخ‎های تازه‎ای از حیات باستانی یا تک سلولی خواهیم گشت. استقامت همانند مریخ نورد «تیان ون-۱» چینی‌‌ها به رادارهای نفوذپذیر به زیر سطح مریخ برای یافتن یخ و آب مجهز است.   چگونگی آزمایش خاک مریخ توسط یک روبات شاید برای‌تان این سوال پیش بیاید که یک روبات چطور می‎تواند خاک مریخ را بررسی و آزمایش کند؟ سیستم ChemCam  که اتفاقا در مریخ نورد کنجکاوی هم وجود داشت با کمک شلیک لیزری تابش مادون قرمز می‎تواند قسمتی از خاک را که نشانه رفته، گرم کند و باعث تبخیر آن بشود! با همین روش می‎تواند سنگ‎های مریخی را هم خرد کند و با یک دوربین مخصوص، بخارات حاصل از خاک و سنگ‎ها را تجزیه و تحلیل کند و با این روش می‎توان فهمید که درون خاک مریخ چه ترکیباتی وجود دارد،   آیا مواد آلی درون آن وجود دارد یا نه. ابزار متفاوت دیگری که روی کاوشگر استقامت نصب شده است MOXIE است که طوری برنامه ریزی شده تا از جو نازک مریخ که دارای ۹۵ درصد دی اکسید کربن است، اکسیژن تولید می‌کند.  
آخر هفته در توریستی‎ترین سیاره منظومه‌شمسی
نگاهی به شگفتی‌های گردشگری مریخ که از این منظر، شباهت‌هایی  به زمین دارد     سیاره مریخ غیر از این‌که تنها سیاره منظومه شمسی است که ویژگی‎هایی نزدیک به زمین دارد، پر است از شگفتی‎های گردشگری. شگفتی‎هایی که شاید روزی از روزها برای زمینی‎ها تبدیل به تفرجگاه‎های اصلی آخر هفته شوند! در این جا به تعدادی از جاذبه‎های توریستی سیاره سرخ نگاهی می‎اندازیم    کوهی که از اورست هم بلندتر است هرجا حرفی از بلندترین کوه باشد نام «اورست» در ذهن همه ما نقش می‎بندد در حالی که اگر بخواهیم در کل سیارات منظومه شمسی و نه تنها در زمین بلندترین کوه را معرفی کنیم باید به سراغ قله‎ای در مریخ به نام «المپوس» برویم که 3 برابر اورست ارتفاع دارد. این کوه بیش از 25 کیلومتر بلندی دارد و مرتفع ترین کوه سامانه خورشیدی است. پهنای پایه مخروط آتشفشان در آن به 624 کیلومتر می‌رسد. سطح مریخ به دلیل جاذبه اندک و ساختاری که دارد منطقه ای مناسب برای کوه‎های آتشفشانی غول پیکر است.    رگه‏ هایی عجیب که با فصل‎ها تغییر می‎کنند در دهانه‎های شیب‎دار و سرازیری‎های سیاره سرخ رگه‎هایی دیده می‎شود که انگار با تغییر فصل شکل‌شان عوض می‎شود طوری به نظر می‎رسد که آن‎ها در فصل‎های گرم به سمت سرازیری کشیده می‎شوند و در فصل‎های سرد ناپدید می‎شوند. این رگه‎ها در عکس‎هایی که توسط کاوشگرها و مریخ‎نوردهای قبلی ثبت شده پیدا شد و بحث زیادی درباره آن درگرفت که بالاخره این‎ها عوارضی از مسیر آب‎های جاری است یا صرفا تغییر موقعیت شن‎ها.   دهانه مرموز گیل یکی از شگفت‎انگیزترین دیدنی‎های مریخ دهانه گیل و کوه «شارپ» یا «ائولیس» است این منطقه با فرود مریخ‎نوردی که در سال 2012 بر سطح سیاره سرخ نشست مورد توجه قرار گرفت و همچنان یکی از مناطقی است که مریخ‎نوردها برای کندوکاو و مکاشفه در آن منطقه برنامه‎ریزی می‎شوند. در سال ۲۰۱۸ مشخص شد که این ترکیبات حیاتی در سنگ‌هایی با قدمت ۵/۳ میلیارد سال کشف شده‌اند همچنین تغییر غلظت متان در فصل‌های مختلف نیز مورد توجه دانشمندان قرار گرفته است. متان عنصری است که محصول فعالیت‌های میکروبی و زمین‌شناسانه است. همه این‎ها باعث شد این منطقه مرموز و جذاب به نظر برسد.    تارسیس منطقه ویژه آتشفشان‎ها اگر روزی انسان‎ها در مریخ گشت‎و‎گذار داشته باشند احتمالا راهنمای سفرشان برای آن‎ها یک برنامه ویژه از منطقه «تارسیس» خواهد چید منطقه‎ای به وسعت 4 هزار کیلومتر که 13 آتشفشان در آن وجود دارد. عمر مریخ حدود ۴ میلیارد سال است و این آتشفشان‌ها حدود ۲ میلیارد سال فوران کرده‌اند.    بزرگ‌ترین دره منظومه شمسی نه تنها بزرگ‌ترین قله منظومه شمسی در مریخ است بلکه عظیم‎ترین دره هم متعلق به همین سیاره است. دره والس مارینریس ۳ هزار کیلومتر طول دارد. دلیل شکل‎گیری چنین دره بزرگی هنوز کاملا مشخص نیست اما دانشمندان حدس می‎زنند که وقتی منطقه تارسیس تشکیل شد انباشت گدازه‎ها در این منطقه باعث شد که پوسته این بخش بالاتر برود و همین تغییرات باعث شکستگی در مناطقی شد و این شکستگی‎ها به مرور دره‎ای را به وجود آوردند.    تجربه‎ای متفاوت در قطب‎های مریخی مریخ در دو قطب خود مناطق یخی دارد که ترکیبات متفاوتی دارند. قطب شمال مریخ در سال ۲۰۰۸ مورد مطالعه قرار گرفت. بر اساس تحقیقات ناسا در زمستانِ مریخ این دو قطب آن قدر سرد می‌شوند که حتی دی‌اکسید کربن هم یخ می زند و روی سطح متراکم می‌شود. در تابستان این جریان برعکس می‌شود و دی‌اکسید کربن یخ زده بخار می‌شود و به جو بازمی‌گردد. وقتی دی‌اکسید کربن در تابستان کلاً از نیم کرۀ شمالی محو می‌شود یک کلاه یخی به جا می‌ماند، اما در نیم کره جنوبی مقداری از دی‌اکسید کربن باقی می‌ماند. حرکت یخ‌ها و ترکیبات آن‌ها اثرات وسیعی بر آب و هوای مریخ دارد و موجب توفان‌های گسترده‌ای می‌شود.    فرو رفتگی مدوسا، پدیده‎ای شگفت انگیز فرو رفتگی مدوسا از دیگر نقاط جذاب سیاره سرخ است و حدود یک سوم کشور آمریکا وسعت دارد. باد و توفان‎های شدید در این نقطه فرورفتگی‎ها و برآمدگی‎های جالبی ساخته است. پژوهشگران می‎گویند فوران‌های مکرر آتشفشانی طی ۵۰۰ میلیون سال باعث ایجاد این فرورفتگی‌های عجیب شده است.  
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
اخبار ویژه (کيهان) خواب روحانی، کابوس ملت! (جوان) ۵۴۶۱ داوطلب ردشده در گزینش برای معلمی تأیید شدند (شهروند)
سایر اخبار این روزنامه
گزینه های خرید سهم در منگنه 1.9 میلیون واحد زیرخاکی‌هایی از شفیعی کدکنی جست و جوی حیات باروبات 6 چرخ نقاط پرخطر خانه را از نظر کرونا بشناسیم سقوط تاریخی اقتصاد آمریکا در 3 ماه کرونایی درخواست تعویق انتخابات نشانه شکست ترامپ؟ غلبه بر تحریف، راه شکست تحریم معادله عاشقانه کاظمیان، گل به خودی در کنکور وتماس جنجالی وزیر ! انتشار ویژه‌نامه «رصد» با موضوع «مسکن پیشران اقتصاد» لبیک مداحان به فصل الخطاب رهبرانقلاب پاچین خونین زیر تک درخت! دور از چشم کرونا !