گروه صنعت و تجارت: بازار فولاد که از ابتدای سال۹۹ تحت با دو مساله اصلی مواجه بوده است. ابطال معاملات از سوی وزارت صمت و بورس کالا یکی از این مسائل بوده و افزایش افسار گسیخته نرخ ارز دومین حاشیه بازار فولاد کشور است. در چنین اوضاعی بازار فولاد دچار آشفتگی شده و قیمت ها افزایش پیدا کرده است. بررسی ها نشان می دهد که نابسامانی بازار فولاد تنها محصول ابطال معاملات و افزایش قیمت ارز نیست، در این میان اما مسائلی از قبیل عدم رعایت کف عرضه محصولات فولادی، عدم نتیجه گیری از مساله تعیین ضرایب قیمتی زنجیره فولاد و به خصوص ناکارآمدی وزارت صمت در تعیین یک خط مشی مشخص در مساله فولاد و محصولات فولادی از دیگر عواملی است که بر نابسامانی موجود در بازار افزوده است.

تا ابتدای خردادماه سال جاری مسائل مربوط به حوزه فولاد به طور کامل در اختیار معاونت معدنی بود و ابطال پی در پی معاملات و اختلاف قیمتی زیاد بورس کالا و بازار آزاد محصولات فولادی منجر به کناره گیری معاونت معدنی از نظارت بر معاملات این محصولات شد و در نتیجه معاونت صنایع وزارت صمت از سوی محمدرضا کلامی معاون بازرگانی و دبیر کارگروه تنظیم بازار این مسئولیت را عهده دار شد؛ اتفاقی که تا به امروز تاثیر خاصی در روند قیمتگذاری و یا میزان عرضه تولیدکنندگان در بورس بر جای نگذاشته است. اما مدتی قبل خبرهایی منتشر شد که از اقدامات وزارت صمت برای تاثیرگذاری بر بازار فولاد بود. در همین رابطه بود که مدتی قبل برخی رسانه ها اعلام کردند که مسئولیت مدیریت بازار زنجیره تولید و توزیع فولاد و محصولات فولاد کشور به وجیه اله جعفری مدیرعامل شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران سپرده شده است.

*اولتیماتوم ستاد تنظیم بازار به تولیدکنندگان فولاد

چند روز پیش از این بود که دبیر ستاد تنظیم بازار ضمن تاکید بر ضرورت رعایت کف عرضه در بورس، به تولیدکنندگان فولاد اولیتیماتوم داده و عدم رعایت کف عرضه را تخلف اعلام کرده؛ تولیدکنندگانی که کف عرضه در بورس را رعایت نکنند، به عنوان اخلال گران در نظام اقتصادی به دادستانی معرفی خواهند شد. محمدرضا کلامی با تاکید براینکه تولیدکنندگان محصولات فولادی مکلف به رعایت کف عرضه تعیین شده در بورس هستند و این امر ضروری است؛ گفت: هرگونه عدم رعایت کف عرضه در مورد کالاهایی چون شمش، اسلب، میلگرد، ورق و تیرآهن از سوی کمیته ویژه تعیین شده برای پایش عمکلرد تولیدکنندگان فولاد، مورد رصد قرار خواهد گرفت و عدم رعایت آن، تخلف محسوب می شود. دبیر ستاد تنظیم بازار، خاطرنشان کرد: تیم ویژه ای در ستاد تنظیم بازار با مسئولیت رصد روزانه عملکرد واحدهای فولادی تشکیل شده و این تیم گزارشی درباره وضعیت عملکرد به صورت هفتگی ارائه می کند. بدیهی است عدم رعایت کف عرضه تعیین شده تخلف بوده و واحدهای متخلف تحت عنوان اخلال در نظام اقتصادی به دادستانی معرفی خواهند شد. معاون بازرگانی داخلی وزارت صنعت، معدن و تجارت از تمامی واحدهای تولیدکننده محصولات فولادی خواست نسبت به رعایت کف عرضه محصولات فولادی در بورس اقدام نمایند.

دو هفته پیش بود که سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان با استناد به ماده (۲) بخش الزامات عرضه ابلاغیه مورخ یکم مرداد ۱۳۹۷ موضوع دستورالعمل تنظیم بازار محصولات فولادی که کلیه تولیدکنندگان محصولات فولادی را ملزم به فروش در داخل می کند، این تکلیف را بر گردن تولیدکنندگان فولاد قرار داد که با توجه به نوسانات نرخ ارز و همچنین عدم تعادل عرضه و تقاضا به دلیل انتظارات تورمی، استمرار نظارت و پایش هرچه بیشتر بازار این محصول در سراسر کشور، تمامی تولیدکنندگان محصولات فولادی با رعایت کف عرضه ابلاغی در بورس کالا، در هر مرحله به صورت هفتگی عرضه خود را داشته باشند و واحدهای تولیدی فولادی به رعایت کف عرضه در بورس کالا و استفاده از انبارهای مجاز مکلفاند؛ در غیر این صورت برای آنان پرونده تشکیل خواهد شد.

واکنش تولیدکنندگان فولاد به هشدار ستاد تنظیم بازار

در پی این هشدار سازمان حمایت مصرفکنندگان و تولیدکنندگان مبنی بر رعایت کف عرضه در بورس کالا و استفاده از انبارهای مجاز، وحید یعقوبی، مدیر اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران با بیان اینکه مشکل اصلی در عدم عرضه شمش طی دو هفته اخیر بوده؛ اعلام کرد: در بحث عرضه محصولات فولادی، در حال حاضر عرضه محصولات شامل میلگرد، ورق های فولادی، تیرآهن و... انجام شده؛ اما مهمترین مشکل، عدم عرضه شمش طی دو هفته اخیر در بورس کالا بوده که به چند دلیل رخ داده است. با توجه به قرار صدور بخشنامه جدید برای کف عرضه، واحدهای تولیدکننده شمش منتظر ابلاغیه جدید بودهاند. از طرف دیگر دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران با اشاره به تصمیمات جدید وزارت صمت در حوزه تنظیم بازار فولاد، معتقد است که با توجه به اینکه تصمیم ها در جلسات کارشناسی شده، اتخاذ می شوند و با کاهش سفته بازی ها به عنوان بزرگترین معظل بازار فولاد، اتفاقات خوبی را در این زمینه رقم خواهد خورد. سیدرسول خلیفه سلطانی پس از اتفاقات اخیر در حوزه عرضه فولاد و کف عرضه در بورس، هشدارها و اولتیماتوم ها، در گفتگو با ایسنا، اظهار کرد: با تصمیمات جدید این وزارت صمت در حوزه تنظیم بازار فولاد، خوشبختانه تنظیم بازار فولاد از شخص محوری قبلی خارج شده و در جلسات، کارشناسی شده تصمیم گیری ها انجام می شود.

*امیدواری به کاهش سفته بازی در بازار فولاد

دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران با بیان اینکه آثار تصمیمات اخیر به تدریج در بازار فولاد دیده خواهد شد، گفت: بیش از پنج ماه است که موضوعات مهمی همچون ارائه برنامه عرضه داخلی و صادرات اسلب و شمش فولادی مورد مطالبه انجمن بوده تا در نهایت در یک ماه گذشته، این موارد در دستور کار جدی وزارت صمت قرار گرفت. در ماه جاری این برنامه در رابطه با اسلب ابلاغ شد. البته لازم است با همفکری واحدهای تولیدی و درنظر گرفتن مسائل آنان، به درستی اجرایی شود. وی افزود: آخرین پیگیری های انجمن در رابطه با شمش فولادی هم حاکی از نهایی شدن برنامه عرضه داخلی و صادرات آن است که لازم است این برنامه هم هرچه زودتر ابلاغ شود تا واحدهای تولیدی بتوانند برای تولید و عرضه خود در بورس کالا در طول سال برنامه ریزی های لازم را انجام دهند. خلیفه سلطان خاطرنشان کرد: طبق برنامه ریزی های وزارت صمت، موضوع مدیریت تقاضای ورق های فولادی هم در حال انجام است. سابقه قبلی در ساماندهی تقاضای محصولات پتروشیمی و همچنین رویکرد مسئولانه موجود، ما را به واقعی شدن سهمیه های بهین یاب و کاهش تقاضای سفته بازی که مهمترین بخش معیوب بازار فولاد هم هست، امیدوار کرده است. ضمن اینکه تخصیص سهمیه های آهن اسفنجی به واحدهای ذوب القایی نیز از اقدامات مثبت دیگری است که البته هنوز به درستی اجرا نشده است. دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران ضمن تاکید بر اینکه هرچند که این برنامه ها ممکن است ایراداتی در اجرا داشته باشند؛ تصریح کرد: اما اقدام برای آنها یک یا چندگام رو به جلو محسوب می شود که آثار آن به تدریج قابل مشاهده خواهد بود؛ بنابراین به نظر می رسد با تسریع در ابلاغ تصمیمات و حل موانع اجرایی احتمالی آن و همچنین استمرار در فرآیند نظارت، بازار فولاد از التهابات اخیر خارج شده و رنگ آرامش به خود بگیرد.