گروه صنعت و تجارت: پیشنهاد قیمت گذاری خودرو در بورس کالا در حالی این روزها به ویژه از سوی خودروسازان مطرح است که بر سر کارآیی آن به ویژه اثرگذاری در کاهش قیمت، اختلاف نظرهایی بین کارشناسان وجود دارد. برخی معتقدند قیمت گذاری در بورس تنها به نفع خودروساز تمام می شود و بنابراین مصرف کنندگان واقعی چندان نفعی از آن نخواهند برد، زیرا عرضه و تقاضا هنوز تعادل لازم را ندارد. با این حال آنچه بیشتر کارشناسان روی آن اتفاق نظر دارند، نخست کشف قیمت در بورس است و دوم، حذف دلالی و واسطهگری در بازار خودرو. خودروسازان البته پیش تر سابقه قیمت گذاری برخی محصولات خود را در بورس داشته اند.

ابتر ماندن عرضه خودرو در بورس کالا شائبه هایی مبنی بر آنکه شرکت های خودروساز مایل به ایجاد شفافیت در قیمت گذاری و فروش محصولات نیستند، به وجود آورد، اما حالا گویا آنها قیمت گذاری در بورس کالا را به تعیین قیمت توسط شورای رقابت ترجیح می دهند. در این میان موضوع دیگری که در مورد قیمت گذاری خودرو در بورس کالا مطرح است، به احتمال کاهش قیمت مربوط می شود. کاهش قیمت خودرو پس از کشف قیمت در بورس کالا وجود دارد، اما احتمال آن زیاد نیست، زیرا عرضه و تقاضا همخوانی لازم را با هم ندارند.

خودروسازان می توانند نسبت به عرضه محصولات شان در بورس کالا اقدام کنند و اینطور نیست که نوسان تولید، اجازه این کار را از آنها بگیرد. خودروسازان بخشی از تولید خود را برای عرضه در بورس کالا تعهد می کنند و اگر موفق به اجرای آن نشوند، جریمه خواهند شد. هدف از عرضه خودرو به بورس، استفاده همه شهروندان از رانت بازار است؛ اما بحث این است که نقدینگی حاصل از اختلاف قیمت کارخانه و بازار خودروها باید بین ۸۰ میلیون نفر شهروند ایرانی توزیع شود نه فقط ۸۰۰ هزار نفری که در سال خودرو می خرند. بعد از حواشی بازار خودرو در ابتدای سال جاری و افزایش تند قیمت ها، بار دیگر شورای رقابت که مدت ها به نوعی از تعیین فرمول قیمت گذاری خودرو کنار گذاشته شده بود، طی توافقات صورت گرفته دستورالعمل قیمت گذاری خودروهای ایران خودرو و سایپا را تعیین و افزایش قیمت اعمال شد. همچنین برای کاهش تنش بازار پیش فروش در دستور کار قرار گرفت اما نحوه شرکت در آن متفاوت و بر اساس قرعه کشی صورت می گیرد که این موضوع بارها مورد نقد قرار گرفته است. از چندی پیش نیز موضوع ورود خودرو به بورس مطرح شده که موافقان و مخالفان خود را داشته و مجلس نیز به آن ورود کرده ولی هنوز به نتیجه نرسیده و شورای رقابت رسما با آن مخالفت کرده است.

ورود خودرو به بورس منتفی شد

در همین حال رئیس شورای رقابت با اعلام اینکه ورود خودرو به بورس رای نیاورده و فعلا منتفی شده است، گفت: تا وقتی که عرضه تا این حد محدود است ورود خودرو به بورس نه تنها نمیتواند مشکل بازار آن را حل کند بلکه ممکن است با توجه به حجم گسترده تفاضا، قیمتهای بالاتری در بورس کشف شود. رضا شیوا در گفتگو با ایسنا، در رابطه با پیشنهاد ورود خودرو به بورس کالا برای قیمت گذاری و حل مشکل بازار خودرو از این طریق اظهار کرد: یکبار این موضوع در شورای رقابت مطرح شد، اما رای نیاورد، به این دلیل که عرضه خودرو محدود و تقاضا بالاست، از این رو شاید مانند سایر کالاهایی که وارد بورس کالا میشوند نتواند قیمت کشف شده و پاسخگو باشد. وی با بیان اینکه وظیفه شورای رقابت در مورد کالاهای انحصاری تدوین دستورالعمل قیمت منصفانه با در نظر گرفتن تمام شرایط تولید برای مصرف کننده است، افزود: تا زمانی که شورا تشخیص ندهد که خودرو میتواند وارد بورس شود این موضوع امکانپذیر نیست، چراکه خودرو جزو کالاهای انحصاری بوده و باید شورای رقابت تعیین کند که میتواند وارد بورس شود یا خیر؟ که با توجه به طرح و بررسی آن در شورا، فعلا عرضه خودرو در بورس منتفی است مگر اینکه کسانی بیایند استدلال قانع کنندهای برای آن بیاورند.

شیوا این را هم گفت که مشکل ما عرضه است و تا هنگامی که این مساله حل نشود با ورود خودرو به بورس و افزایش تقاضا ممکن است قیمتهایی برای خودرو کشف شود که بالاتر از بهای تمام شده به اضافه سود منطقی یا دستورالعمل قیمتگذاری شورای رقابت باشد، به هرحال تا زمانی که این مشکل وجود دارد، قیمتها نیز بالاتر خواهد رفت. رییس شورای رقابت در ادامه درباره انتقادات مطرح شده به روش فعلی قیمتگذاری و فروش خودرو توضیحاتی ارائه کرد و گفت: ما در روش جدید سعی کردهایم تمامی ابعاد را سنجیده و مدنظر قرار دهیم؛ به طوری که سود منطقی تولیدکننده و هزینه مالی را اعمال کرده و محدودیت تقاضا مورد توجه است، بطوریکه متقاضیان واقعی باشند از اینرو از روش قرعهکشی استفاده کردیم. وی اضافه کرد: گرچه نسبت به قرعهکشی انتقاداتی مطرح میکنند ولی باید بدانند در این روش دلالبازی به حداقل میرسد. قبلا برخی برای شرکت در طرح های فروش با رباط وارد سیستم شده یا بعضی ها دسترسی به اینترنت پر سرعت نداشتند در حالی که اکنون اینگونه نیست و افرادی که ثبت نام میکنند اغلب از متقاضیان واقعی هستند و به تدریج نیز شرکت کننده در قرعهکشی در حال کاهش هستند. رییس شورای رقابت یادآور شد: من نمیدانم مشکل روش فعلی و قرعه کشی کجاست که آن را زیر سوال می برند، در حالی که در این روش شانس یکسان برای تمامی افراد وجود دارد و وقتی یک کالایی با تعداد محدود باید تقسیم شود قرعهکشی بهترین راهکار است که در آن میزان نفوذ و رانت به حداقل خواهد رسید.