روزنامه جوان
1399/06/17
چالش امنیت روانی بچه‌ها مقابل شبکه کودک
سرویس فرهنگ و هنر جوان آنلاین: درج هشدار سنی برای یک برنامه عاشورایی که در آن روی قساوت لشکر اشقیاء تأکید شده با اینکه از سوی مدیر شبکه کودک با توضیحاتی مواجه شد، اما جای این سؤال را باقی می‌گذارد که چرا شبکه کودک درج هشدار سنی را با برنامه‌های عاشورایی آغاز کرده و اساساً چرا به پخش محتوایی که به زعم این شبکه مناسب کودک نیست، اصرار دارد؟ آیا بهتر نیست به جای پخش با هشدار سنی اساساً از روی آنتن فرستادن آثاری که مناسب کودکان نیست، پرهیز شود و برای رده سنی کودک صرفاً آثار مناسب این رده سنی پخش شود؟خشونت حاکم بر بعضی انیمیشن‌های خارجی و حتی ایرانی موضوعی است که در چند سال اخیر به محل انتقاد آثاری تبدیل شده که از دو کانال نهال و پویا پخش می‌شوند. منتقدان معتقدند تناسب سنی برخی انیمیشن‌ها رعایت نمی‌شود و برای مثال خشونت برخی از آثار مغایر با رده سنی کودکان است.
همین موضوع باعث شده تا درج هشدار سنی ۱۰+ برای یکی از برنامه‌های عاشورایی از این باب موجب انتقاد شود که چرا برای انیمیشن‌های خارجی که در آن خشونت موج می‌زند تا به حال هشدار سنی درج نشده است. مدیر شبکه کودک، اما معتقد است از این پس قرار است روی دیگر آثار نیز حساسیت سنی رعایت شود، اما این سؤال مطرح است که چرا شبکه کودک که تا به حال به انتقاد‌های گاه و بی‌گاه درباره محتوای خشن برخی انیمیشن‌ها بی‌اعتنا بود، درج هشدار سنی را از یک برنامه عاشورایی آغاز کرده است؟
محمد سرشار مدیر شبکه کودک در این باره در قالب یک رشته توئیت توضیح می‌دهد: «شبکه کودک در این ایام، روزانه بیش از ۳۰ قطعه نماهنگ و دیگر تولیدات با موضوع حماسه حسینی را پخش می‌کند. دیروز، تنها یک قطعه دارای هشدار سنی بود. ما در شبکه کودک حساسیت ویژه‌ای در پخش آثار مذهبی داریم و تلاش می‌کنیم بهترین آن‌ها را انتخاب و پخش کنیم. یکی از این نماهنگ‌ها دارای شعر و صوت مناسبی برای کودکان بود، اما در تصویر آن صحنه‌هایی مانند شمشیر کشیدن، شکستن تنگ آب، کشتن ماهی و پخش شدن قطرات خون وجود داشت که بنده از پخش خواستم دو کار انجام دهد: یک: آن نماهنگ را با هشدار سنی ۱۰+ پخش کند. دو: پخش در ساعات پایانی شب باشد که خانواده‌ها کنار فرزندان باشند و مراقبت لازم را برای کودکان زیر ۹ سال داشته باشند.»
ابهام‌هایی که همچنان وجود دارد
توضیحات سرشار البته همچنان جای چند ابهام را باقی می‌گذارد. محتوای اثری که روی قساوت لشکر اشقیاء تأکید دارد به طور عادی می‌تواند برای رده سنی خردسال و کودک مناسب نباشد. در تولید آثار عاشورایی این موضوع به طور عادی باید مورد توجه باشد که یک اثر نمایشی برای کودکان از چه زاویه‌ای به موضوع عاشورا ورود کرده و چه ابعادی از این مکتب انسان‌ساز را برجسته می‌کند. عاشورا دارای ابعاد مفهومی گسترده‌ای است، اما اینکه برخی سازندگان آثار عاشورایی اهتمامی به رعایت این موارد ندارند، می‌تواند یک معضل باشد. اینکه یک اثر نمایشی برای کودکان از میان همه اتفاقات واقعه عاشورا صرفاً روی نمایش نحوه نزاع میدانی اصحاب اباعبدالله (ع) و چگونه شمشیر زدن یا مثله کردن و قطعه قطعه کردن تأکید دارند و شبکه کودک متسامحانه بر پخش چنین آثاری با درج هشدار سنی اصرار دارد، می‌تواند یک روند غلط باشد. اساساً چنین آثاری نباید برای رده سنی کودک ساخته شود. اگر مرکزی دست به تولید چنین آثاری زد، باید آنقدر درایت وجود داشته باشد که از روی آنتن رفتن آن در شبکه کودک جلوگیری شود. بدیهی است که درج هشدار سنی نمی‌تواند توجیه منطقی برای پخش چنین آثاری باشد و رویکردی است که تناقض در آن آشکار است. نکته دیگر آنکه آیا مخاطب کودک چنین آثاری صرفاً باید از خشونت‌آمیز بودن محتوای برخی آثار مرتبط با عاشورا مطلع شود و خشونت آثار دیگر اهمیتی ندارد؟
اینکه مدیر شبکه کودک تلویحاً به این اشاره می‌کند که در این شبکه حساسیت روی محتوای مذهبی تولیدات داخلی بیشتر از تولیدات خارجی است، توجیه مناسبی به نظر نمی‌رسد چراکه کودکان تفاوتی میان تولیدات مذهبی و غیرمذهبی قائل نمی‌شوند و محتوای آثار مستقیم روی روحیات آنان تأثیر می‌گذارد.
سرشار در ادامه می‌گوید: «ما با بچه‌هایمان صحنه‌های قطع عضو مختارنامه را می‌بینیم و روضه مکشوف گوش می‌دهیم و اتفاقی نیفتاده. طبیعتاً توصیه ما عمل به آموزه‌های اهل‌بیت (ع) و بزرگان دینی در این حوزه است. آن‌ها به ما آموخته‌اند چارچوب تربیت دینی کوچک‌سالان چه باید باشد. در هر حال، شبکه کودک اهتمام بالایی به تربیت دینی و انقلابی آینده‌سازان تمدن نوین اسلامی دارد. همچنین سند ۲۰۳۰ و آموزه‌های آن جایی در شبکه کودک ندارند.»
با وجود توضیحات مدیر شبکه کودک که به موضوع درج هشدار سنی خلاصه میشود، اما درباره محتوای برخی از آثار پخش شده از دو کانال نهال و پویای شبکه کودک انتقاد‌هایی از نوع دیگر هم وجود دارد.
همخوابی پاندا با خرگوش در شبکه پویا!
برای مثال در قسمت ۴۲ انیمیشن امریکایی به نام عروسک‌های دوست‌داشتنی با موضوع و رویکرد کاملاً آموزشی که اخیراً از شبکه پویا پخش شده است، تساهل عجیب و غریبی به چشم می‌خورد که در نگاهی خوش‌بینانه نشان دهنده جدی نگرفتن و احتمالاً بی‌خیالی مسئولان این شبکه مهم و راهبردی است. در انیمیشنی که ذکر آن رفت، شب موقع خواب بچه پاندا روی تخت کنار بچه خرگوش می‌خوابد و خرگوش معترض میشود که تن پاندا لباس خواب نیست، خارج از قاب که احتمالاً مادر یا پدر است، می‌گوید: اشکال نداره برو بخواب. خرگوش لباس خواب خودش را درمی‌آورد و با یک شورت کنار پاندا می‌خوابد. معلوم است که این انیمیشن متناسب با فرهنگ و سبک زندگی غربی ساخته شده و برخی آموزش‌های آن نمی‌تواند مناسب کودکان ایرانی باشد، اما عجیب است که ممیزی روی آن صورت نمی‌گیرد یا اخیراٌ کارتون سینمایی «شاهزاده کوچک» مقارن با ایام محرم از شبکه پویا پخش شد که مشحون تصاویری به شدت خشن بود از جمله نزاع و درگیری خونین یک پسربچه تبر به دست با گرگ‌ها و دیالوگ‌هایی شامل جمله‌هایی از این دست که «من دختر شیطان هستم»! همراه با توصیه به خودکشی و دیگرکشی در این انیمیشن.
خانه مجردی دخترک در شبکه ۲!
البته این بی‌دقتی و تساهل در انیمیشن‌های سیما به شبکه کودک خلاصه نمی‌شود و برای مثال شبکه ۲ سیما نیز در این وادی ید طولایی دارد. در انیمیشن «معما‌های بزرگ پوآرو» که از شبکه پویا نیز بازپخش شده، دختری نوجوان به یک دهکده می‌رود و قصد دارد به شکل مجردی خانه‌ای اجاره کرده و زندگی کند؛ دختری که از خانواده جدا شده و به دنبال موفقیت در قالب یک زندگی فردی است، مدرسه را رها کرده و می‌گوید از شر مدرسه رها شدم و می‌خواهم به دنبال تحقق آرزو‌های خودم باشم و جالب است که پوآرو شرط استخدام او را اجاره یک خانه مجردی تعیین می‌کند و دخترک با پسری دیگر همخانه میشود. طبیعی است که در این آثار سبک زندگی غیرایرانی آموزش داده میشود و بی‌توجهی به محتوای آثاری از این دست از سوی مسئولان شبکه ۲ واقعاً تعجب‌برانگیز است.
سایر اخبار این روزنامه
