گروه اقتصادی – کورش شرفشاهی: مدتهاست تحت فشار انواع تهدیدها قرار داریم که سخت ترین و شدیدترین آنها را در قالب تحریمها تجربه میکنیم. هر از چندگاهی قیمتها رشد سرسام آوری پیدا می کنند و کالاها دست نیافتنی می شوند که در این میان، سفره اکثر اقشار جامعه به ویژه آسیب پذیر خالی میشود و تحت فشار اقتصادی قرار می گیرند. مقایسه قیمت ها و تاثیر دلار بر گرانی در ۴۰ سال گذشته، نشان دهنده این است که فشارهای اقتصادی تا چه اندازه چالش های جدید و شدیدی را برای کشور به وجود آورده است. البته این فشارها هرگز ساکت و راکد نبوده و همواره سیر صعودی داشته است. این فشارهای اقتصادی به نوعی بوده که زنگ خطر را برای مسئولان به صدا درآورده و آنها نیز در تلاش بوده اند تا برای رفع این مشکلات، چاره اندیشی کنند. در این بین مقام معظم رهبری در صدر آینده نگری و چارهاندیشی ها قرار داشته اند، به نوعی که سیاستهای اقتصادی را پس از بررسی ابلاغ کردند و سالهاست اسامی سالها را با عناوین اقتصادی نامگذاری میکنند که ابلاغ سیاست های اصل ۴۴ و اقتصاد مقاومتی در صدر این موارد قرار داشته است. مشکل دیگر وابستگی کالاهای تولیدی کشور به ارز است. امروزه کمتر کالایی را میتوان پیدا کرد که وابستگی به ارز نداشته و بتوان صفر تا صد آن را در داخل تولید کرد.

لزوم توجه به اقتصاد بومی

آمارهای اقتصادی کشور زنگ خطر را به صدا در آورده و نشان می دهد که باید راهبرد اقتصادی بر مبنای اقتصاد مقاومتی پایه ریزی شود، اما آنچه در عمل مشاهده می شود، توجه ویژه به اقتصاد بین المللی است. با کمال تاسف امروزه بخش اول و جدی نیاز کشور در قالب واردات تعریف میشود و همین نگاه واردات محور، باعث شده تا با چالشهای جدی دست به گریبان باشیم. نتیجه آنکه وقتی دشمن به وضعیت شکننده اقتصاد کشورمان پی می برد، به اشکال مختلف فشار حداکثری را ایجاد می کند و کار را به جایی می رساند که صدها هزار خودرو تولید میشود، اما به دلیل نداشتن یک قطعه، در انبارها خاک میخورد و بازار را آشفته می کند که این معضل گریبان بسیاری از تولیدات دیگر را نیز گرفته است. باید بپذیریم که عمده مشکلات کشور ناشی از وابستگی به اقتصاد بینالملل است، در حالی که از ابتدای انقلاب، مدیریت کشور بر خودکفایی تاکید داشته و تولید متکی بر دانش بومی، همواره در دستور کار قرار داشته است. در همین رابطه بحث مهندسی معکوس مطرح میشود، اما در واقع اتفاق خاصی را شاهد نیستیم و نتیجه آن است که در شرایط کنونی، وابستگی ارزی باعث شده رشد اقتصادی منفی شود و اقتصاد به سمت کوچک شدن حرکت کند.

معضل ارزبری ۷۰ درصدی

در این رابطه استاد اقتصاد دانشگاه خوارزمی در مورد دلایل نابسامانیهای اخیر در بازارهای مختلف گفت: طبیعتا در شرایط تحریم و پیامدهای ناشی از آن بازارهای مخلتف در تامین مواد اولیه، واسطه و قطعات دچار مشکل میشوند. بر اساس برخی گزارشات ارزبری تولیدات کشور تقریبا ۷۰ درصد است. وجود چنین گزارهای در شرایط تحریم شرایط را دشوار میکند چون با نوسان نرخ ارز هزینههای تولید نیز تغییر میکند و نتیجه آن را در قیمت کالاها و خدمات مشاهده میکنیم. وحید شقاقی شهری در گفتوگو با ایلنا ادامه داد: بنابراین دلیل اول را در ارزبری بالای تولیدات کشور میتوان بیان کرد که با یک وقفه نوسان را از بازار ارز به بازار کالا منتقل میکند. استاد دانشگاه اضافه کرد: دلیل دوم وصل شدن تولید به واردات است که نیازمند تلاش مضاعف برای تامین آنها به ویژه برای کالاهای راهبردی مانند تخم مرغ، لبنیات، گوشت در داخل است که تاثیر زیادی در سفره مردم دارد. هر چند که برای کاهش تاثیرات این دو دلیل نیاز به زمان دارند یعنی راهکار کوتاهمدت و میانبری پیش رو نیست و پاسخگو هم نخواهند بود. هرچند عواملی مانند عدم نظارت و احتکار نیز در این موضوع تاثیرگذار است اما وزن آنها ناچیز است.

اهمیت پیوند صنعت با دانشگاه

از سوی دیگر رئیس دانشگاه آزاد اسلامی گفت: متأسفانه بودجه دانشگاههای کشور از محل فروش نفت تأمین میشود و تا وقتی این موضوع وجود دارد، پیوند بین صنعت و دانشگاه اتفاق نخواهد افتاد. محمدمهدی طهرانچی گفت: متأسفانه در حال حاضر پژوهش کمترین سهم را در نظام آموزش کشور دارد. نگاه دولتی در اداره دانشگاهها باعث شده که به پژوهش توجه نشود، زیرا بودجه دانشگاهها از مسیری غیر از کارهای پژوهشی و اجرای پروژههای صنعتی تامین میشود.وی افزود: متأسفانه بودجه دانشگاههای ما از محل فروش نفت تأمین میشود و تا وقتی این موضوع وجود دارد، تولید مقالههای علمی نه به عنوان یک ضرورت بلکه به عنوان یک زینت برای دانشگاهها تلقی میشود.رئیس دانشگاه آزاد اسلامی افزود: حیات دانشگاهها باید بسته به این باشد که چقدر در انجام پژوهش و فناوری پیشگام هستند، یعنی بودجه دانشگاهها باید به انجام پروژههای صنعتی گره بخورد و با نگاه دولتی و نفتی نمیشود، پاسخگوی نیاز ملی کشور بود.

نقش شرکتهای دانشبنیان

از سوی دیگر معاون علمی و فناوری رئیس جمهور با تاکید بر توسعه و جا افتادن فرهنگ حمایت از شرکتهای دانش بنیان، گفت: باید در این زمینه از جوانان حمایت شود، چرا که شرکتهای دانش بنیان و جوانان متخصص در موارد بسیاری ورود پیدا کردهاند و تعداد قابل توجهی از سفارشهایی که از خارج تامین میشد، در زمان تحریم از ایران تامین شد.سورنا ستاری گفت: شرکتهای دانش بنیان قطب اصلی هستند و امیدواریم بر اثر تصمیمات امروز اتفاقات بزرگی در آینده بیفتد.وی با بیان اینکه هزینههای قابل توجهی در این مراکز انجام شده است، ادامه داد: موضوع زیست بوم بسیار مهم بوده و تمامی بخشها و مراکز پارک علم و فناوری شتاب دهنده هستند و تاکید ما بر روی موضوع زیست بوم است. ستاری گفت: اینطور نیست که دولت حمایت نمیکند، باید در کنار حمایتها روی فرهنگ استفاده از شرکتهای دانش بنیان تمرکز کنیم و ضمن حل بروکراسی اداری، بر روی توسعه این فرهنگ نیز تمرکز کنیم.

اما در این شرایط تعدادی از اعضای حزب اصلاحات تجربه برجام را فراموش کرده و ساز ارتباط با آمریکا برای حل مشکلات اقتصادی کشور را کوک کرده و راهکار نجات اقتصاد را رفتن زیر یوغ استکبار می دانند.

شکست ،ارمغان عملکرد انفعالی

از سوی دیگر کارشناس مسائل اقتصادی گفت: اگر حتی مسئولان ما علم اقتصاد هم نداشته باشند، می بینند که همه ساله با گذشت زمان مشکلات اقتصادی ایران همچون بیکاری، فقر، نداشتن مسکن، گرانی و مهاجرت از روستاها بیشتر می شود.ابراهیم رزاقی افزود: اگر مسئولان حداقل منطق ملی را در نظر داشتند و با همان دیدگاه سرمایه داری عمل می کردند اما نه سرمایه داری التماسی و وابسته، اکنون با این مشکلات مواجه نبودیم.وی افزود: در ۳۱ سال گذشته دولت ها با این تفکر که هر کس در بازار باید به فکر منافع خود و کسب ثروت بیشتر باشد، فرصت توسعه اقتصادی را از اقتصاد کشور گرفته است.وی یادآور شد: در ابتدا بالاترین سود در تولید صنعتی بود و مردم ثروت های خود را روانه بخش صنعت کردند اما با گذشت مدت زمان کوتاهی عده کمی رشد کرده و کل بازار را هدایت کردند.کارشناس مسائل اقتصادی عنوان کرد: در این شرایط عده ای با احتکار کالاهای مختلف و فروش چندین برابری در زمان نیاز، سودهای کلان به جیب زده و دولت با ارائه ارز دولتی، واردات را به صورت افسار گسیخته ای بالا برد و با قیمتی بیشتر در اختیار مردم قرار می دهد.وی ادامه داد: بر اساس اصول اقتصاد سرمایه داری دولت ها نباید نیازهای خود را از خارج کشور تامین کنند و با تکیه بر توان ملی به تولیدکننده کمک کند، تولید کننده نباید حداکثر سود را در نظر گیرد و باید به منافع ملی توجه داشته باشد، در حالیکه این اصل مهم در اقتصاد ایران فراموش شده است.وی گفت: در اقتصاد سرمایه داری منافع ملی نکته اساسی است و تولید نقش مهمی را در تامین این منافع ایفا می کند، در صورتیکه از تولید غافل شویم ثروت ها به مقوله واردات و احتکار وارد می شوند.وی تصریح کرد: باید همه افرادی که دارای ثروت و درآمد هستند، و غالب این ثروت غیر تولیدی است به بخش تولید ورود پیدا کنند.کارشناس مسائل اقتصادی گفت: برخی از مسئولان با رفتارهای خود استعماری خود آسیب هایی به کشور وارد کنند که بسیار بیشتر از آسیب تحریم های آمریکا است.رزاقی ابراز کرد: این افراد با روش های نرم، نفوذ و سازماندهی سعی در آسیب زدن به کشور دارند و هیچ ترسی از وقوع انقلابی دیگر ندارند.