روزنامه ابتکار
1399/07/08
«ابتکار» پیامدهای بازگشت کوپن به اقتصاد را بررسی کرد از کوپن کاغذی تا کالابرگ الکترونیک
کیمیا نجفیکوپن خاطره روز‌های شروع جنگ برای نسلی است که آن شرایط را با تمام وجود درک کرده‌اند. روز‌هایی که وقتی از هر خیابانی رد می‌شدند شاهد صف‌های طولانی توزیع کالاهای اساسی بودند. از آن زمان، سال‌ها می‌گذرد و اکنون که شرایط اقتصادی کشور موجب بروز مشکلات فراوانی برای دهک‌های پایین درآمدی جهت گذران زندگی و دسترسی به کالاهای اساسی شده و سفره‌ها روزبه‌روز کوچک‌تر میشود، بار دیگر صحبت از بازگشت کوپن به عرصه اقتصاد کشور به میان آمده است. در این میان برخی کارشناسان بازگشت کوپن را راهی مناسب برای تامین کالاهای اساسی در شرایط سخت کنونی می‌دانند و این در حالی است که عده‌ای دیگر از کارشناسان کوپنی شدن اقتصاد را راهکاری ناکارآمد و ناموفق دانسته و معتقدند باز شدن پای کالابرگ به اقتصاد تنها سیگنال‌های منفی روانه بازار می‌کند و رانتی در اختیار سودجویان خواهد بود.
توزیع کوپن به سال 1359 و بعد از شروع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران باز می‌گردد و حالا بار دیگر زمزمه‌های بازگشت آن در قالبی جدید شنیده میشود. اخیرا کمیسیون برنامه و بودجه مجلس گزارش نهایی طرح تامین کالاهای اساسی برای ۶۰ میلیون نفر در قالب کارت‌های الکترونیکی را تکمیل و برای طرح در صحن به هیئت رئیسه ارسال کرد و در صورتی که این طرح در مجلس رای بیاورد به زودی اجرایی خواهد شد. اگر کلیات و جزئیات این طرح به تصویب نمایندگان مجلس برسد، دولت مکلف خواهد شد برای تامین بخشی از نیاز‌های معیشتی خانوار‌های کشور به‌ویژه خانوار‌های کم‌برخوردار، در ۶ ماه دوم سال ۱۳۹۹ و به‌صورت ماهانه نسبت به تامین و پرداخت یارانه اعتبار خرید به هر فرد ایرانی شناسایی شده در طرح معیشت خانوار از طریق واریز اعتبار به کارت یارانه نقدی سرپرست خانوار اقدام کند. نکته دیگر آنکه این اعتبار، صرفا برای تامین کالای اساسی و ضروری در نظر گرفته شده و در موارد دیگر کاربردی ندارد. حال این پرسش مطرح میشود که مشمولان طرح چه کسانی خواهند بود؟ براساس گزارشی از ایسنا طبق اظهارات یکی از اعضای کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، این طرح برای ۷.۵ دهک جامعه برنامه ریزی شده است. یعنی افرادی که درآمد حداقلی دارند و معیشت آنها با سختی روبه‌رو شده است. احتمالا هر مرحله هر نفر حدود ۶۰ هزار تومان دریافت می‌کنند و به افرادی که کمتر از حداقل دستمزد درآمد دارند که خانواده های کمیته امداد، بهزیستی و رزمندگان معسر از جمله آنها هستند، حدود ۱۲۰ هزار تومان به ازای هر نفر و در هر مرحله پرداخت خواهد شد.
بازگشت کوپن به دلیل ناتوانی‌های مدیریتی
این طرح در حالی مطرح میشود که بسیاری از تحلیلگران بازگشت کوپن به اقتصاد را راهکاری ناموفق در شرایط فعلی می‌دانند و معتقدند که چنین اعداد و ارقامی از پس هزینه‌های کالاهای اساسی بر نمی‌آید و دولت باید به فکر راهکاری دیگر باشد. ابراهیم نکو، دبیر دوره نهم کمیسیون اقتصادی مجلس و کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به بازگشت دوباره کوپن به «ابتکار» گفت: متاسفانه گاهی شاهد تصمیماتی از سوی مسئولان دولتی هستیم که نه تنها کارشناسانه نیست بلکه برای مقاطعی می‌تواند چالش‌هایی را به دنبال داشته باشد. اخیرا صحبت از بازگشت کوپن به میان آمده و این مساله اما و اگرهای بسیاری دارد که مسئولان باید به آن توجه داشته باشند.
وی در ادامه افزود: هنگامی که صحبت از کالابرگ‌ها به میان می‌آید یعنی کشور در شرایط بحرانی همچون دوران جنگ قرار دارد، جنگ اقتصادی موضوعی است که بارها به آن اشاره شده و بسیاری معتقدند کشور اکنون دوران جنگ اقتصادی را پشت سر می‌گذارد. اما من معتقدم دلیل به وجود آمدن شرایط فعلی پیش از اینکه مربوط به جنگ اقتصادی باشد به ناتوانی مدیران اقتصادی بازمی‌گردد.
این کارشناس اقتصادی در ادامه صحبت‌هایش به نابسامانی اقتصاد اشاره کرد و گفت: مسئولان باید به جای تصمیمات غیرکارشناسانه اقداماتی را عملی کنند که به اوضاع اقتصاد نظم بدهند. به عبارتی دیگر باید با روش‌های معقول و پذیرفته شده اقتصاد را سروسامان دهند و اجازه ندهند که وضعیت مردم وخیم‌تر از حال حاظر شود، اکنون اقتصاد در وضعیت نابسامانی به سر می‌برد و نمی‌توان انتظار معجزه از چنین سیاستهایی داشت. لذا اینکه ما برای حل مشکلات اقتصادی صورت مساله را پاک کنیم و به اقدامات کهنه روی بیاوریم نه تنها راهگشا نخواهد بود بلکه پیامدهای منفی بسیاری را به همراه خواهد داشت.
کالابرگ‌های الکترونیکی راه را برای رانت هموار می‌کند
دبیر دوره نهم کمیسیون اقتصادی مجلس در پاسخ به این پرسش که بازگشت دوباره کوپن چه چالش‌هایی را به وجود می‌آورد، گفت: رانت و فساد اولین چالش این تصمیم خواهد بود، تجربه ثابت کرده است قبل از اینکه دولت تصمیمی برای اجرایی شدن کاری بگیرد، سودجویان جلوتر از آن عمل کرده و راه‌‌های سوءاستفاده را تعریف می‌کنند.
وی اظهار کرد: ما بارها دیده‌ایم که مفسدان اقتصادی به وسیله برخی سیاست‌ها ضربات مهلکی بر پیکره اقتصاد وارد کرده‌اند و اکنون نیز با طرح کالابرگ بار دیگر زمینه برای فعالیت سودجویان فراهم میشود. به عبارتی دیگر در شرایطی که صحبت از چنین طرح گسترده‌ای به میان می‌آید ما قطعا شاهد بی‌نظمی، رانت، دلالی و شکل-گیری بازارهای سیاه خواهیم بود، چراکه تا کنون ثابت شده است نظارت کافی و لازم در مسائل اقتصادی وجود ندارد بنابراین این تصمیم می‌تواند به شکل‌گیری فسادهای گسترده منتهی شود و در آن شرایط پشیمانی دیگر سودی نخواهد داشت.
این کارشناس اقتصادی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به یکی دیگر از پیامدهای اجرایی شدن طرح کالابرگ‌ها اشاره کرد و گفت: جو روانی منفی، پیامد دیگری است که بازگشت کوپن‌ها برای اقتصاد به همراه خواهد داشت. عملی شدن طرح کالابرگ-های الکترونیکی، جامعه را به باور وجود یک بحران در اقتصاد می‌رساند، بنابراین قطعا مطرح شدن توزیع کالا با کوپن سیگنال‌های منفی را به اقتصاد و جامعه خواهد فرستاد. این در حالی است که رقم این کالابرگ‌ها نسبت به واقعیت قیمت‌ها آن چنان قابل توجه نیست و نمی‌توان تمام کالاهای اساسی را با آن تامین کرد.
خطر از بین رفتن اعتماد عمومی
نکو با اشاره به از بین رفتن اعتماد عمومی درصورت به راه افتادن جو روانی منفی ادامه داد: هنگامی که در یک اقتصاد جو روانی ناشی از یک تصمیم اشتباه به راه بیفتد خواسته و ناخواسته باعث بدبینی و بی‌اعتماد عموم جامعه خواهد شد و درنهایت پشیمانی تصمیم‌گیران را به همراه خواهد داشت. ما بارها شنیده‌ایم که اوضاع اقتصادی علی‌رغم مشکلات ناشی از تحریم و محدودیت‌‌ها مناسب بوده پس اگر مناسب است لازم به اتخاذ چنین تصمیماتی در شرایط کنونی نیست.
این کارشناس اقتصادی در پایان به وضعیت دشوار معیشتی خانوارها اشاره کرد و گفت: همانطور که قبلا اشاره کردم به جای چنین کارهای بیهوده و تکراری باید به دنبال راهکارهای اساسی برای حل مشکلات اقتصادی باشیم، چراکه سفره خانوارها روزبه‌روز کوچک‌تر میشود.
سایر اخبار این روزنامه
«ابتکار» پیامدهای بازگشت کوپن به اقتصاد را بررسی کرد
از کوپن کاغذی تا کالابرگ الکترونیک
ژوبین صفاری
اپیدمی فرافکنی در پاسخ
غولی که به جای دردسرسازی می‌تواند اشتغالزایی کند
اما و اگرهای مهار نقدینگی در تدابیر دولت
جشنواره موسیقی فجر امسال چگونه برگزار خواهد شد؟
نوای مبهم نُت‌ها در روزگار کرونا
۲۰ درصد دانش‌آموزان در سایر شبکه‌های اجتماعی هستند
اینترنت رایگان برای «شاد»
دموکرات‌ها برگ جدیدی را علیه ترامپ در آستانه انتخابات آمریکا رو کردند
افشاگری نیویورک‌تایمز از ۱۰ سال فرار مالیاتی ترامپ
سخنگوی وزارت امور خارجه، سیاست ایران را کمک به دیپلماسی میان آذربایجان و ارمنستان مطرح کرد
آمادگی ایران برای تسهیل گفت‌وگو در قفقاز
رئیس قوه قضائیه:
حقوق بشر واقعی محترم است
واکنش ظریف به حمله روزنامه کیهان به مرجع شیعیان عراق:
آیت‌الله سیستانی دژ مستحکم عراق است
مناقشه قره باغ
رونمایی از خواندنی‌ترین وقایع حماسه و دفاع در دافوس ارتش
سلمان اکبری پاکرو- پژوهشگر جنگ و دفاع مقدس
اصلاح‌طلبان چه زمانی برای انتخابات 1400 استارت می‌زنند؟
اصلاحات در بند اصلاحات
