نشان شوالیه را به بی‌فرهنگان پس دهید

سرویس فرهنگ و هنر جوان آنلاین: علی رهبری، رهبر اسبق ارکستر سمفونیک تهران به عنوان یکی از چهره‌های هنری بین‌المللی کشورمان شناخته می‌شود که سالیان زیادی است تحت عناوین گوناگونی مانند مدیر هنری یا رهبر ارکستر عمدتاً در کشور‌های اروپایی فعالیت‌هایی را انجام می‌دهد. این چهره موسیقایی کشورمان در واکنش به توهین گستاخانه مجله شارلی ابدو و رئیس‌جمهور فرانسه به ساحت مقدس و نورانی پیامبر اسلام به منظور اثبات آزادگی و اعلام بیزاری از اهانت ادیان آسمانی و پیامبران الهی به هنرمندان کشورمان پیشنهاد جالبی ارائه داده‌است.
زیر بار ننگ شوالیه نمانید
این رهبر ارکستر از چهره‌های مختلف فرهنگی و هنری که نشان شوالیه را از سفارت یا دولت فرانسه دریافت کرده‌اند، می‌خواهد که به نشانه اعتراض این نشان‌ها را به دولت فرانسه بازپس گردانند. این موزیسین برجسته کشورمان در همین رابطه به مهر می‌گوید: «من بر اساس آشنایی که با مردمان فرانسه دارم، می‌دانم همیشه برای مسلمانانی که در کشورشان زندگی می‌کنند، احترام خاصی قائل بودند و هستند و اکنون متعجبم که چرا در چنین شرایطی چنین بی‌احترامی اتفاق افتاده‌است. البته من یک خوشحالی هم دارم از اینکه مدتی قبل آقای حسین علیزاده از دوستان نزدیک من در عرصه موسیقی به دلیل عقاید خود و بعد از نگارش آن نامه سرگشاده نشان «شوالیه» کشور فرانسه را قبول نکرد و شاید الان زمانی باشد که دیگر مسلمانانی هم که این نشان به آن‌ها اهدا شده به نشانه اعتراض این نشان را به کشور فرانسه پس بدهند. به اعتقاد من این اقدام از سوی هنرمندان ایرانی می‌تواند یکی از مؤثرترین اقدامات اعتراضی و هنرمندانه به حساب آید. به طور حتم اگر دوستان هنرمندم چنین کاری را انجام دهند گویی یک بمب خبری ترکیده خواهد شد.
وی درباره اقدامات و واکنش هنرمندان در پی اعلام مواضع رئیس‌جمهور فرانسه نیز تأکید می‌کند: به نظر من هنرمندان باید دست به دست هم دهند و به آقای رئیس‌جمهور فرانسه تأکید کنند که چنین اظهارات و واکنش‌هایی اصلاً درست نبود و این لجبازی به هیچ عنوان به کسی کمکی نمی‌کند. قطعاً این موضوع روشنی است که وقتی فردی، چون آقای مکرون اینچنین در برابر توهین‌هایی که به حضرت محمد (ص) شده‌است، واکنش نشان می‌دهد، از فرآیند یک خشم می‌آید.


هنرمندی که شوالیه نشد
اشاره علی رهبری به اقدام حسین علیزاده دیگر آهنگساز و چهره برجسته موسیقی کشورمان در نپذیرفتن نشان شوالیه که قرار بود به وی اهدا شود به آذرماه سال ۹۳ باز می‌گردد. حسین علیزاده در روزی که قرار بود از سفیر فرانسه نشان شوالیه را دریافت کند با انتشار یک نامه سرگشاده که انعکاس زیادی هم داشت، ضمن اعلام انصراف از دریافت این نشان، خود را از دریافت هر نشانی بی‌نیاز اعلام کرد و گفت که به «حسین علیزاده» بودن قناعت می‌کند.
در همان ایام که زمزمه‌های اهدای این نشان به علیزاده مطرح شد، علی رهبری با انتشار یادداشتی ضمن آنکه دادن نشان شوالیه به هنرمندان ایرانی را یک اپیدمی دانست که تازه از فرانسه وارد ایران شده توصیف کرد، شأن علیزاده را بالاتر از این نشان دانسته و در آن نوشته‌بود: «از آنجایی که مقام هنری ایشان به درجه‌ای کاملاً استثنایی رسیده، ایشان واقعاً با هیچ شخصیتی در تاریخ موسیقی ایران قابل‌مقایسه نیست و از آنجایی که سفارت فرانسه این نشان را به‌سرعت کم‌نظیری بین ایرانیان پخش می‌کند، احتمال این می‌رود که این نشان از بزرگی اسم حسین علیزاده به مرور زمان به مراتب کوچک‌تر جلوه کند.» نکته قابل‌تأمل در نامه علی رهبری که امروز هم می‌تواند سؤال افکار عمومی باشد و البته برخی هنرمندان دریافت‌کننده نشان شوالیه باشد، این بود که «چرا ده‌ها موسیقیدان معروف جهانی فرانسوی و نوازنده‌های چیره‌دست بی‌نظیر بعضی از کشور‌ها مانند چین، هندوستان و روسیه این نشان را دریافت نکرده اند؟»
نشان شوالیه و مارپیچ سکوت
فلسفه وجودی و ماهیتی شکل‌گیری نشان شوالیه دونور فرانسه که به برخی از هنرمندان و چهره‌های فرهنگی برجسته کشور‌های دیگر از جمله افراد سرشناس ایرانی اهدا می‌شود، ریشه در مقدمات شکل‌گیری شوالیه‌های معبد یا تمپلر دارد که در جریان جنگ‌های صلیبی هزاران مسلمان را کشتند. نشان شوالیه که همه ساله از سوی وزارت فرهنگ و هنر دولت فرانسه به خاطر خلاقیت هنری یا ادبی یا به خاطر مشارکت در تلألوی هنر و ادب به هنرمندان غیرفرانسوی اعطا می‌شود، از سال ۱۹۵۷ میلادی توسط وزارت فرهنگ این کشور ایجاد شده‌است. این نشان به هنرمندان در رشته‌های مختلف هنری از سراسر جهان اعطا شده و دارای سه درجه‌بندی فرمانده، افسر و شوالیه است.
محمدرضا شجریان، عباس کیارستمی، لیلا حاتمی، شیرین عبادی، یدالله رؤیایی، محسن مخملباف، پری صابری، اصغر فرهادی، محمد علی سپانلو، فرخ غفاری، داریوش شایگان، محمود دولت‌آبادی، علی نصیریان، شهرام ناظری و این اواخر شهاب حسینی از جمله افرادی هستند که این نشان خاص را دریافت کرده‌اند.
اگرچه ممکن است اهدای این نشان در میان افراد عادی حرکتی نمادین به نظر برسد، اما واقعیت این است که دولت فرانسه با پیگیری این اقدام به ظاهر نمادین و فرهنگی هنرمندانی را که نشان شوالیه دریافت می‌کنند، در یک مارپیچ سکوت می‌اندازد. در واقع این نوع اقدامات نزد فرد دریافت‌کننده تأثیرات روان‌شناختی نیز به همراه خواهد داشت و هر‌گاه اقدامی نظیر توهین برخی رسانه‌ها و رئیس‌جمهور کنونی فرانسه به ساحت پیامبر اسلام صورت می‌گیرد، شخص دریافت‌کننده با یک نوع احساس تعارض در واکنش یا عدم واکنش قرار می‌گیرد که عمدتاً هم به دلیل احساس دین یا مراعات شئونات روشنفکری به سکوت و عدم واکنش آن فرد ختم می‌شود.
یک پیشنهاد شرافتمندانه
پیشنهاد علی رهبری به عنوان یک چهره هنری بین‌المللی و کسی که سالیان زیادی است در کشور‌های عمدتاً اروپایی مشغول فعالیت حرفه‌ای هست، فراخواندن هنرمندان به یک نوع ایفای نقش و ادای دین در مقابل معتقدات و نیز احترام به وجوه قابل‌احترامی از جمله آزادی‌بیان و دین و نیز احترام متقابل به افراد و افکار متنوعی است که در بین مردم جهان وجود دارد. در واقع هنرمندان دریافت‌کننده این نشان با پس دادن آن به سفارت فرانسه در عین احترام به تنوع سلایق و باور‌های اعتقادی مردم جهان، آزادگی و آزادمنشی و خودشان را نیز اثبات می‌کنند و این همان مدعایی است که سال‌هاست بحث آن نقل محافل مدعی روشنفکری در بین هنرمندان و چهره‌های شاخص فرهنگی کشورمان است.