روزنامه وطن امروز
1399/08/14
تدبیر استراتژیک هسته‌ای
گروه سیاسی: طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها در جلسه علنی روز دوشنبه به تصویب رسید و نمایندگان مجلس شورای اسلامی با ۱۹۶ رأی موافق، ۶ رأی مخالف و ۴ رأی ممتنع از مجموع ۲۱۷ نماینده حاضر در جلسه علنی یک فوریت این طرح را تصویب کردند. به گزارش «وطن امروز»، این طرح در شرایطی توسط نمایندگان به تصویب می‌رسد که پس از خروج دولت آمریکا از برجام، مسیر تعهدات برجامی توازن خود را از دست داده و به حضور یکجانبه ایران در این توافق تبدیل شده به طوری که تمام هزینه‌های برنامه جامع اقدام مشترک یکطرفه بر عهده ایران باقی مانده است. در چنین وضعیتی مجلس شورای اسلامی ورود و طرحی 9 ماده‌ای را تصویب کرد که نکات مهم این طرح به شرح زیر است: - سازمان انرژی اتمی موظف است ظرف مدت ۲ ماه پس از تصویب این قانون، سالانه به میزان حداقل ۱۲۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۲۰ درصد در تأسیسات فردو تولید و در داخل کشور ذخیره کند. - در جهت تحقق ظرفیت یکصد و نود هزار سو غنی‌سازی، سازمان انرژی اتمی مکلف است پس از تصویب این قانون، ظرفیت غنی‌سازی و تولید اورانیوم غنی شده با سطح غنای متناسب هر یک از مصارف صلح‌آمیز کشور را به میزان ماهانه حداقل ۵۰۰ کیلوگرم افزایش دهد. - سازمان انرژی اتمی موظف است ظرف مدت ۳ ماه عملیات نصب، تزریق گاز، غنی‌سازی و ذخیره‌سازی مواد را تا درجه غنای مناسب، با حداقل ۱۰۰۰ عدد ماشین IR-2m در بخش زیرزمینی تأسیسات شهید احمدی‌روشن نطنز آغاز کند. - سازمان انرژی اتمی مکلف است در همین بازه زمانی، هر گونه عملیات غنی‌سازی و تحقیق و توسعه با ماشین‌های IR-6 را به تاسیسات شهید علی‌محمدی فردو منتقل کرده و عملیات غنی‌سازی را با حداقل ۱۶۴ ماشین از این نوع آغاز کرده و آن را تا انتهای سال 99 به ۱۰۰۰ ماشین توسعه دهد. - سازمان انرژی اتمی ایران وظیفه دارد رآکتور ۴۰ مگاواتی آب سنگین اراک را که به موجب برجام در حال بازطراحی و بهینه‌سازی است، ظرف مدت ۴ ماه از تاریخ تصویب این قانون با برنامه زمانبندی معین از طریق احیای قلب رآکتور به شرایط قبل از برجام برگرداند. - دولت موظف است بر اساس بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام، ظرف مدت ۲ ماه از تصویب این قانون، دسترسی‌های نظارتی فراتر از پروتکل الحاقی بر اساس برجام را متوقف کند. - پس از ۳ ماه از تصویب این قانون، اگر روابط بانکی ایران در اروپا و میزان خرید نفت توسط آنها از ایران به شرایط عادی و رضایت‌بخش بازنگشته باشد، دولت مکلف است اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کند. - چنانچه پس از ۳ ماه از تصویب این قانون طرف‌های مقابل برجام به اجرای تعهدات خود در برجام بازگشته باشند، دولت مکلف است پیشنهاد اقدام متقابل ایران در بازگشت به تعهدات برجامی را به مجلس ارائه کند. - مستنکفین از اجرای این قانون به تناسب، امتناع یا ممانعت از اجرا به طبقات ۴ تا ۷ مجازات تعزیری قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ محکوم می‌شوند. طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها از بعد فنی و سیاسی جنبه‌های مهمی را در نظر گرفته است که می‌تواند نگرانی طرف‌های برجامی را در پی داشته باشد و آنها را به تحرک بیشتری جهت گام برداشتن در مسیر تعهدات خود وا دارد. این طرح از آن جهت مهم است که می‌تواند ظرفیت برنامه هسته‌ای کشورمان را از حیث میزان و سطح غنی‌سازی (از جمله غنی‌سازی 20 درصد) و احیای رآکتور اراک به قبل از برجام برگرداند. از جنبه فنی چالش برنامه هسته‌ای ایران با طرف غربی بعد از رفع تعلیق داوطلبانه فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان در سال 84 شکل جدی‌تری به خود گرفت و همواره حول چند مساله بوده است که شامل چرخه کامل سوخت هسته‌ای (که غنی‌سازی اورانیوم مهم‌ترین بخش آن را تشکیل می‌دهد) نیروگاه آب سنگین اراک- که آژانس انرژی اتمی آن را IR-40 می‌نامد- و همچنین بحث پلوتونیوم و بازفرآوری اورانیوم میشود. البته بعدها برنامه موشکی ایران هم به این فهرست اضافه شد. در مجموع این موارد مسیر وارد شدن به باشگاه کشورهای معدود دارای انرژی هسته‌ای در جهان است و این روند را کشورمان طی مدت کوتاهی طی کرد، با این حال آمریکا و ۳ کشور انگلستان، فرانسه و آلمان تلاش می‌کردند در جهان این روند را مسیر دستیابی ایران به بمب اتم جا بیندازند. چه اینکه کالین پاول، وزیر اسبق خارجه آمریکا سال 89 طی مصاحبه‌ای گفت که تحریم‌های بین‌المللی نمی‌تواند برنامه هسته‌ای ایران را متوقف کند و آمریکا باید ایران هسته‌ای را بپذیرد. پاول در مصاحبه با شبکه خبری آمریکایی «ان‌بی‌سی» گفت: نه آمریکا و نه اسرائیل احتمالا در آینده نزدیک به ایران حمله نظامی نمی‌کنند. پاول که خود نیز یکی از مقامات بلندپایه نظامی ارتش آمریکا به شمار می‌آمد، گفت که فکر نمی‌کند کشورها در حال صف‌بندی برای حمله به سایت‌های هسته‌ای شناخته‌شده یا مورد تردید ایران باشند. آمریکا، ایران را متهم می‌کند که در پوشش برنامه هسته‌ای خود به دنبال دستیابی به سلاح اتمی است. البته آمریکا تاکنون برای این ادعای خود مدرکی ارائه نکرده است و ایران به تعهدات خود در قبال آژانس بین‌المللی انرژی اتمی عمل کرده و بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در بازدیدهای خود از تأسیسات هسته‌ای ایران هیچ‌گونه انحرافی را گزارش نداده‌اند. پاول در این مصاحبه که با برنامه « Meet The Press» شبکه ان‌بی‌سی انجام شد، ادامه داد: تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، هرگز این کشور را به ترک آن چیزی که از آن به عنوان برنامه هسته‌ای مشروع یاد می‌کند، وادار نخواهد کرد. پاول ادامه داد: آمریکا باید برنامه هسته‌ای ایران را بپذیرد و در همان حال نیز باید تلاش کند تا ایران را از ساخت یا استفاده از بمب اتم بازدارد. در نهایت پس از مذاکرات فشرده چندساله در سال 2015 با انجام توافق برجام، برنامه هسته‌ای ایران در ازای لغو تعدادی از تحریم‌های هسته‌ای، دچار محدودیت‌های بسیاری در سطح و حجم غنی‌سازی و همچنین بازرسی‌ها و نظارت‌های فراپروتکلی بی‌سابقه شد. از جمله ایران که برای تولید رادیوداروها برای تقریبا یک میلیون بیمار سرطانی خود 8/447 کیلو مواد 20 درصد تولید کرده بود، همه آنها را نابود کرد و حق نگهداری یک گرم از آن را نداشت. از سوی دیگر، ایران که برای تامین سوخت رآکتور تولید برق بوشهر، تقریبا 11 تن مواد 5/3 تا 5 درصد تولید کرده بود (هر سال 30 تن مورد نیاز است)، حق نگهداری بیش از 300 کیلو را در خاک ایران طبق برجام ندارد. با این حال مقامات وقت آمریکایی از جمله باراک اوباما و جان کری، پس از توافق ادعا کردند با برجام تمام راه‌های ایران به سمت بمب هسته‌ای را مسدود کرده‌اند. البته همان زمان اوباما رئیس‌جمهور وقت آمریکا اظهار داشت اگر چاره داشت و می‌توانست تمام پیچ و مهره‌های تأسیسات هسته‌ای را برمی‌چید. با این وجود، ایران که نگرانی‌های عمده طرف مقابل را برطرف کرده بود، انتظار داشت از منافع برجام بهره‌مند شود اما دونالد ترامپ آمریکا را از برجام خارج کرد تا همان نتایج اندک توافق برای کشورمان نیز از دست برود. در این بین دولت دوازدهم از خروج آمریکا از برجام با این استدلال که یک مزاحم از برجام خارج شد، استقبال کرد و به امید اروپایی‌ها برای جبران تبعات خروج آمریکا از برجام نشست. دولت در این مسیر یک سال وقت تلف کرد که البته این اتلاف وقت را «صبر استراتژیک» و «فرصت به دیپلماسی» نامید اما پس از آنکه تروئیکای اروپا خرید نفت از ایران را متوقف کرد و تمام تعهداتش به کانال مالی اینستکس که فقط مربوط به اقلام بشردوستانه از جمله غذا و دارو می‌شد، محدود شد، دولت تصمیم گرفت در سالگرد خروج آمریکا از توافق هسته‌ای در چارچوب برجام 5 گام را جهت کاهش تعهدات بردارد؛ گام‌هایی که از همان ابتدا با اما و اگرهایی از سوی دولتمردان روبه‌رو شده بود و بازدارندگی خاصی برای طرف مقابل نداشت، همین باعث شد ۳ کشور اروپایی این کاهش تعهدات را نمادین قلمداد کنند. حالا در شرایطی که دولت همه امور را به انتخابات آمریکا گره زده است و بایدن و ترامپ کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور از مذاکره با ایران پس از انتخابات می‌گویند، اقدام مجلس دست ایران را از ظرفیت هسته‌ای پر می‌کند، از این رو طرح راهبردی برای لغو تحریم‌ها توسط نمایندگان، تیغ تند فشارهای آمریکا به کشورمان را کند کرده و از امتیازگیری با صرف ادعای بازگشت به برجام جلوگیری می‌کند. *** [باید دولت را وادار به دفاع از حقوق ملت کنیم] رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، با بیان اینکه در برجام تعهدات و تکالیفی برای طرفین تعیین شد اما تا زمانی که آمریکا در برجام بود به تعهدات خود عمل نکرد، گفت: با خروج آمریکا از برجام نه تنها تعهدات انجام نشد، بلکه تحریم‌های بیشتری نیز اعمال شد. حجت‌الاسلام مجتبی ذوالنور با اشاره به اینکه آمریکا تلاش کرد مکانیسم ماشه را عملیاتی کند، افزود: اگر چه آمریکا در اجرای مکانیسم ماشه موفق نشد اما اروپایی‌ها نیز خلاف نظر آمریکایی‌ها اقدامی نداشتند. رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس بیان کرد: قرار بود سهم ما از برجام رفع کل تحریم‌ها باشد اما این اتفاق نیفتاد و همه سهم ما از برجام تنها «اینستکس» بود که آن نیز به غذا و دارو ختم شد و عقل و منطق اقتضا می‌کند ما نیز مانند طرفین مقابل عمل کنیم. ذوالنور گفت: در مقابل همه اقداماتی که کشورهای غربی و آمریکا علیه کشورمان انجام دادند، ما کار خاصی نکردیم و محتوای گام‌های کاهش تعهدات‌مان هم به طور کامل اجرا نشد و در برخی جاها اراده‌ای برای اجرای آن وجود نداشت. وی افزود: منافع ملت اقتضا می‌کند نمایندگان ملت در یک اقدام مقابله به مثل، دولت را وادار به دفاع از حقوق ملت کنند تا دولت نسبت به رفع تحریم‌های کمرشکن اقدام عاجل کند. رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تصریح کرد: در برجام تعهداتی را اجرا کردیم اما آنان عمل نکردند و در طرح راهبردی برای لغو تحریم‌ها تکالیفی برای دولت و دستگاه‌ها تعیین شده و دولت موظف است اقدامات سلسله‌ای در این راستا انجام دهد. ذوالنور گفت: ابتدا این طرح را به صورت سه‌فوریتی ارائه کردیم و طی نشست‌های مختلف مورد بحث و بررسی قرار گرفت و در نهایت به این اجماع رسیدیم که طرح راهبردی اقدام برای لغو تحریم‌ها باید به صورت یک‌فوریتی در مجلس مورد بررسی قرار گیرد.