روزنامه ابتکار
1399/08/17
چرا سردیس‌های افراد شناخته‌شده شبیه به چهره واقعی‌شان ساخته نمی‌شود؟ سردیس‌های فضایی!
گروه فرهنگ و هنر – این روزها اگر شهروندان تهرانی سری به پارک هنرمندان بزنند شاهد نصب تعدادی سردیس از بزرگان هنر در محوطه این پارک هستند که البته گرچه قابل تشخیص‌اند اما چندان شباهتی به چهره واقعی هنرمندان ندارد. همین امر موجب انتقادات فراوانی شده است.یافتن تندیس‌های افراد مطرح در گوشه و کنار شهرها کار چندان مشکلی نیست اما آنجایی مشکل‌ساز میشود که شباهتی بین این تندیس‌ها و ظاهر واقعی افرادی که تندیس‌شان ساخته شده وجود ندارد. همین امر باعث به وجود آمدن انتقادات فراوان و درنهایت جابهجایی بی‌سروصدای آنها میشود. به تازگی 22 تندیس از چهره‌های مشهور فرهنگ و هنر کشور در محوطه پارک هنرمندان نصب شده که بسیار مورد انتقاد قرار گرفته‌اند. این تندیس‌ها برگرفته از چهره کسانی مانند عباس کیارستمی، علی حاتمی، علی نصیریان، داوود رشیدی، پرویز فنی زاده، محمدعلی کشاورز و جمیله شیخی است. چندین سال است که سردیس درست و شکیلی هم از عزت الله انتظامی در طبقه دوم خانه هنرمندان است که به تازگی در باغ مجسمه، مجسمه جدیدی از او هم گذاشته شده است؛ مجسمه‌ای که واجد ویژگی‌های تمام مجسمه‌های جدید این محوطه است: بدقوارگی و کج سلیقگی و شبیه نبودن!
شاید سوال این باشد که چرا مسئله مجسمه‌های بدقواره هیچ وقت حل نمی‌شود. هادی مظفری، مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چندی پیش اطمینان داده بود که دیگر چنین چنین اتفاقی نخواهد افتاد و گفته بود: «طراحی نامناسب و اجرای غلط افراد بی صلاحیت در ساخت مجسمه‌های شهری، نتایج سنگینی به همراه خواهد داشت. طبق این امر، ساخت، اجرا و نصب هرگونه مجسمه، دیوارنگاره و نقش برجسته در فضای شهری باید با مجوز شورای نظارت بر نصب مجسمه‌ها انجام شود.» اما باز هم مجسمه‌های ناامیدکننده جدید، همه این توضیحات را بی اثر کرد و باز هم سیل تمسخر‌های مجازی و انتقاد‌های مطبوعاتی شروع شد. به عنوان مثال در این سردیس‌ها، مجسمه عباس کیارستمی بدون عینک ساخته شده است؛ عینکی که یکی از بارزه‌های اصلی شخصیت این هنرمند فقید بود. یا برای مثال سردیس‌های مرحوم پرویز فنی‌زاده و علی نصیریان نیز شباهتی را که باید، به این کاراکترها ندارند.
عباس مجیدی، رئیس هیئت مدیره انجمن هنرمندان مجسمه‌ساز ایرانی درباره این محسمه‌ها گفته است: سمپوزیوم مجسمه‌سازی مفاخر معاصر ایران توسط سازمان زیباسازی شهری برگزار شده و ممکن است بعضی از پرتره‌ها دارای ضعف‌هایی باشند. ولی کارها به طور کلی دارای کیفیت نسبتا خوب و در حد قابل قبولی هستند. زیرا برای ساخت آنها یک زمینه مطالعاتی وجود داشته و روی برگزاری این سمپوزیوم کنترل‌هایی نیز صورت گرفته است. البته آثار می‌توانستند بهتر از این ساخته شوند؛ مشروط به اینکه زمان، مکان و فضا بیشتری در اختیار هنرمندان قرار داده می‌شد.
او درباره اثر ساخته شده از کاراکتر عباس کیارستمی، کارگردان، عکاس اظهار کرد: این مجسمه بدون عینک ساخته شده است، گرچه که باید در نظر گرفت عینک یکی از شاخصه‌های مهم شخصیت آقای کیارستمی است. گاهی هنرمند برای ساخت سردیس، تصمیم می‌گیرد اثر را با توجه به ذهینت خود بسازد که این بحثی جداست. ولی اصولا یکسری شاخصه‌ها در شخصیت افراد داریم که نهادینه شده است و مخاطب انتظار دارد آنها را ببیند. مثلا عینک آقای عباس کیارستمی شاخصه‌ای است که نبود آن تاثیرگذار است؛ چون این شخصیت همیشه با عینک دیده شده است. به هر حال ضعف‌هایی وجود دارد و هیچ کاری بدون ضعف نیست. اگر بخواهیم چنین پروژه‌هایی را درست پیش ببریم، باید زمان و فرصت مطالعاتی بیشتری به هنرمند داده شود. همچنین علاوه بر شباهت سازی، شخصیت‌پردازی یکی دیگر از وجوه مهم در ساخت سردیس است که باید درنظر گرفت که چگونه می‌توان شاخصه‌های شخصیتی را در کار پیاده کرد. در نهایت نیز انجام کار به توانمندی هنرمند برمی‌گردد که در کلیه این کارها توانمندی نصفه نیمه‌ای از همه هنرمندان می‌بینیم.
اما به تازگی احترام برومند، همسر برومند که سردیس همسرش، داوود رشیدی، جزو سردیس‌های نصب شده در پارک هنرمندان است، با انتقاد به کیفیت این سردیس‌ها گفته است: این سردیس‌ها گوشه‌ای از زندگی ما در تهران و ایران هستند و درباره ساخت آنها نکاتی وجود دارد که شاید مطرح کردنش، نتیجه‌ای درپی داشته باشد. او نصب سردیس و مجسمه چهره‌های تاثیرگذار را در شهرهای مختلف، رسمی خوشایند دانست و اضافه کرد: این اتفاق به خودی خود، رسم زیبایی است که در هر شهری، سردیس یا مجسمه چهره‌های تاثیرگذار آن شهر نصب شوند. توجه به چهره‌های نام‌آور کشورمان اتفاقی شایسته است ولی برای انجام چنین کاری که نیت خیری پشت آن است و فکر و بودجه و انرژی هم صرف آن میشود، باید پروسه‌ای درست و حرفه‌ای طی شود تا نتیجه‌ای قابل قبول داشته باشد.
او درباره سردیس‌هایی که به تازگی در مقابل خانه هنرمندان ایران نصب شده‌اند، گفت: درباره سردیس هنرمند خاصی صحبت نمی‌کنم ولی به طور کلی برخی از این سردیس‌ها به صاحبان‌شان شباهتی ندارند. در حالی‌که لازم است شخصیت آن چهره در سردیس او کاملا مشهود باشد چراکه هر شخصیتی ویژگی‌های خاصی دارد که در چهره‌اش نمایان است و می‌تواند نگاه، لبخند یا اخم آن چهره خاص باشد.
برومند تاکید کرد: برای اینکه ساخت سردیس‌ها به درستی رخ بدهد، سازنده یا باید با آن چهره آشنایی و نزدیکی زیادی داشته باشد یا اینکه درباره او تحقیق و پژوهش کافی انجام دهد، به بررسی آثار او بپردازد و از همه مهم‌تر اینکه از روز نخست با خانواده یا یکی از نزدیکان آن شخصیت در ارتباط باشد چون وقتی ساخت سردیس به نقطه خاصی رسید، دیگر امکان تغییر عمده‌ای در آن نیست.
این هنرمند با تاکید بر اینکه لازم است ساخت سردیس و مجسمه چهره‌های شاخص به هنرمندان توانمند سپرده شود، توضیح داد: مایه خوشحالی است که هنرمندان جوان در این زمینه دست به کار شوند اما به این شرط که پروسه‌ای حرفه‌ای شکل بگیرد و از مشورت و کمک استادان مجسمه‌سازی و هنرهای تجسمی، استفاده کنند. نمی‌دانیم ساخت سردیس‌ها بر چه اساسی به مجسمه‌سازان سپرده میشود اما ای کاش بر اساس عُلقه، نزدیکی و احساس خاص آن مجسمه‌ساز به آن هنرمند صورت بگیرد.
او افزود: هنوز هم برای جبران اشتباه دیر نشده و می‌توان بعضی از این سردیس‌ها را که شبیه صاحبان‌شان نیستند، کنار گذاشت و مجددا ساخت آنها را به کسانی سپرد که از کارشان مطمئن هستند. خوب است مسئولان این امر از نظرات مشاوران خود استفاده کنند و سردیس‌های جدیدی با تامل و وسواس بیشتر بسازند. هر زمان که آدمی در پی اصلاح اشتباهش بر بیاید، نه تنها ایرادی ندارد، بلکه خیلی هم خوب است.
در چند ماه اخیر بارها موضوع عدم تطابق سردیس‌ها و مجسمه‌های چهره‌های مطرح کشوری و هنری مورد انتقاد کارشناسان و افکار عمومی قرار گرفته است و با وجود قول مسئولان بهبودی در ساخت این سردیس‌ها حاصل نشد، این در حالی است که در کشور تندیس‌های بسیار زیبایی حتی توسط برخی جوانان مجسمه‌ساز ساخته میشود، حال باید این پرسش را مطرح کرد که به چه علت بارها و بارها این مورد تکرار میشود بدون آنکه به آن رسیدگی شود.
سایر اخبار این روزنامه
چرا سردیس‌های افراد شناخته‌شده شبیه به چهره واقعی‌شان ساخته نمی‌شود؟
سردیس‌های فضایی!
محمدعلی وکیلی
راستیآزمایی دموکراسی با لشکرکشی خیابانی!
انتخابات ریاست جمهوری برای احزاب جدی میشود؟
فصل جدید در فضای انتخاباتی 1400
واردات با برات دو و سه سال انجام شود
سیاست‌های جدید ارزی به ضرر کارگران
بیست نکته در افتتاحیه بیستمین دوره لیگ حرفه‌ای فوتبال که باید بدانیم
زنده‌باد فوتبال، زنده‌باد لیگ برتر
«ابتکار» وضعیت بازارهای اقتصادی پس از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را بررسی کرد
سقوط آزاد حباب ها!
جو بایدن در یک رقابت پیچیده و نفسگیر گوی سبقت را از ترامپ ربود
امیر حیدری:
هیچ خطری مرزهای کشور را تهدید نمی‌کند
ترامپ پس از ترک کاخ سفید دیگر مجاز به فعالیت در توئیتر نیست
حجت‌الاسلام قوامی:
با جابهجایی یک عضو، تغییری در مواضع شورای نگهبان ایجاد نمی‌شود
اقدام بی‌سابقه سه شبکه خبری آمریکا
قطع سخنرانی ترامپ در پربیننده‌ترین ساعت پخش در چند شبکه خبری آمریکا
چاره بار روانی کرونا چیست؟
تجمع هواداران ترامپ و بایدن در ایالت‌های سرنوشت‌ساز
