طرح پاییزه کتاب ۹۹ از ۲۴ تا ۳۰ آبان ماه برگزار خواهد شد تلاش برای زنده‌ ماندن کتابفروشی‌ها

فاطمه امین‌الرعایا
تنها 3 روز تا آغاز بیست و هشتمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران باقی مانده است. امسال هم مانند سال‌های گذشته، همزمان با این ایام، طرح فصلی پاییزه کتاب نیز برگزار می‌شود. با وجود سابقه قابل توجه طرح‌های فصلی فروش کتاب، همچنان برخی از کتابفروشی‌ها معتقدند باید در برخی از جنبه‌های این طرح بازنگری شود.
دهم بهمن سال 1394 بود که سیدعباس صالحی، معاون فرهنگی وقت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از اجرای فاز دوم طرح «کتابفروشی به وسعت ایران» با نام «عیدانه کتاب» خبر داد. اما طرح «کتابفروشی به وسعت ایران» چه بود؟ در حقیقت طرح «توزیع یارانە کتاب از طریق کتابفروشان» با هدف تقویت جریان توزیع و فروش کتاب از طریق چرخە حرفه‌ای و اصولی نشر، در معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شکل گرفت و نخستین دورە‌اش با عنوان «کتابفروشی بـه وسعت ایران» در پاییز سال 94 اجرا شد.
این طرح آبان‌ماه همان سال با هدف تشویق مردم به حضور در کتابفروشی‌ها و خرید کتاب و کمک به این واحدهای فرهنگی از طریق یارانه‌ای که توسط وزارت ارشاد برای اجرای این طرح اختصاص داده شده بود، برگزار شد که با استقبال خوبی هم از سوی مردم روبه‌رو شد. به گفته مدیرعامل وقت موسسه «خانه کتاب» این طرح در هفته کتاب سال 95 انجام شد و زمان اجرای آن حدود دو هفته به طول انجامید و در فاز اول آن ۲۱۵ کتابفروشی ثبت‌نام کردند که از حدود ۱۰۵ کتابفروشی در قالب یارانه حمایتی برای فروش کتاب‌هایشان با تخفیف، حمایت شد. به گفته او، در مدت اجرای این طرح ۱۴ هزار و ۴۳۵ نفر توانستند با استفاده از مزیت موجود در این طرح، کتاب‏های خودشان را از کتابفروشی‌های یاد‏شده خریداری کنند.


حالا حدودا 5 سال از اولین دوره طرح‌های فصلی کتاب می‌گذرد. در طرح پاییزه کتاب امسال ۸۱۷ کتابفروشی از سراسر کشور اعلام آمادگی کرده‌اند که در مقایسه با طرح تابستانه کتاب ۹۹ افزایش ۶درصدی مشارکت کتابفروشی‌ها را به همراه داشت.
در پانزدهمین دوره طرح‌های یارانه حمایتی از کتابفروشان، از تعداد کل کتابفروشی‌های عضو طرح، ۶۲۹کتابفروشی در مراکز استان و ۱۸۸کتابفروشی در سایر شهرهای استان‌ها برای حضور در طرح پاییزه کتاب۹۹ ثبت‌نام کرده‌اند.
در این روزهای کرونایی کتابفروشان و ناشران متحمل ضرر و زیان‌های بسیاری شده‌اند، البته پیش از این هم کتابفروشی‌ها اوضاع خوبی نداشتند. هر از چند گاهی خبر بسته شدن یک کتابفروشی به گوش می‌رسید. حالا در این اوضاع ممکن است طرح پاییزه بتواند کمکی هر چند اندک به این حلقه از زنجیره کتاب باشد. ناصر میرباقری، مدیر انتشارات «فرهنگ و هنرگویا» درباره طرح‌های توزیع یارانه کتاب از طریق کتابفروشی‌ها (طرح‌های فصلی فروش کتاب) به «ابتکار» گفت: وجود و برگزاری چنین طرح‌هایی هم به خریداران کتاب کمک می‌کند که بار هزینه‌شان کمتر شود و هم گردش مالی در کتابفروشی‌ها ایجاد می‌‌کند. یعنی در فاصله‌ای که طرح تخفیف فروش کتاب برگزاری می‌شود، فروش ما نیز افزایش یافته و بهتر می‌شود.
وی درباره مقدار بودجه اختصاصی کتابفروشی‌ها در طرح‌های فصلی فروش کتاب گفت‌: مبلغی که در ایام برگزاری طرح‌های فروش کتاب به کتابفروشی‌ها اختصاص پیدا می‌کند مناسب است، اما اگر مقداری بیشتر شود شرایط ما نیز بهتر خواهد شد.
مدیر انتشارات فرهنگ و هنرگویا همچنین عنوان کرد: اگر تعداد دفعات برگزاری طرح را نیز افزایش دهند مشکلی ایجاد نمی‌شود، از این جهت که فاصله بین طرح‌ها زیاد است. حتی در شرایط کنونی و وجود بیماری کرونا می‌توان این طرح را دوبار در هر فصل برگزار کرد یا در قالب مناسبت‌های مختلف نیز چنین طرح‌های تخفیف برگزار شود.
وی با اشاره به این که وجود تخفیف‌هایی که در ایام برگزاری طرح‌های فصلی فروش کتاب به مخاطبان داده می‌شود آن‌ها را دلگرم کرده و انگیزه‌ای برای خرید ایجاد می‌کند بیان کرد: سرمایه‌ای که در مدت زمان اجرای طرح فصلی فروش کتاب به کتابفروشی‌های کوچک و محلی باز می‌گردد می‌تواند به ماندگاری و دوام آن‌ها کمک کند.
همچنبن وجیهه کریمی‌زاده مدیر کتاب‌فروشی «خانه کتاب اردکان» شهرستان اردکان استان یزد، درباره طرح‌های توزیع یارانه کتاب از طریق کتابفروشی‌ها (طرح‌های فصلی فروش کتاب) به «ابتکار» گفت: وجود طرح‌هایی همچون پاییزه کتاب ضروری است و با توجه به افزایش قیمت کتاب در این ایام سبب می‌شود کتاب‌خوان‌ها بتوانند حداقل فصلی یکبار کتاب‌های مورد نیاز خود را خریداری کنند.
وی افزود: یکی از مشکلات طرح‌های فصلی این است که پس از اجرای آن تقریبا یک هفته با رکود مواجه می‌شویم ولی در کل طرح خوبی است و خوانندگان کتاب بسیار از آن استقبال می‌کنند.
او با اشاره به این که طرح تابستانه کتاب به خوبی برگزار شد و با درخواست ما برای کتابفروشی افزایش بودجه نیز داشتیم، اظهار کرد: برگزار شدن طرح‌های فروش کتاب با این فاصله زمانی و در هر فصل مناسب است اما لازم بود میزان اعتباری که به مخاطبان تعلق می‌گیرد بیشتر شود که این موضوع در طرح پیش رو (پاییزه کتاب 99) انجام شده است.
مدیر کتاب‌فروشی خانه کتاب اردکان اجرای طرح فصلی فروش کتاب را عامل موثر در بقای کتابفروشی‌های کوچک و محلی دانست و گفت: استقبال مخاطبین در طرح فصلی فروش کتاب به صورت حضوری بیشتر از غیر حضوری و اینترنتی است؛ حداقل درباره کتابفروشی ما چنین بود.
طرح پاییزه کتاب ۹۹ همزمان با هفته کتاب برگزاری خواهد شد. لازم به ذکر است، بیست و هشتمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران از ۲۴ تا ۳۰ آبان ماه ۱۳۹۹ با شعار «دانایی؛ مانایی» برگزار می شود.
سایر اخبار این روزنامه