جشن در باکو، خشم در ایروان

سرویس بین الملل جوان آنلاین: پس از سه دهه آتش جنگ بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان در منطقه قره‌باغ، سرانجام این زخم کهنه با مرهم صلح به پایان رسید. تلاش‌های دیپلماتیک روسیه در هفته‌های اخیر برای توقف درگیری‌ها بین باکو و ایروان نتیجه داد و دو طرف مناقشه به آتش‌بس پایدار تن دادند. به گزارش خبرگزاری رویترز، نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان شامگاه دو شنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان درخصوص پایان دادن به جنگ و درگیری در منطقه قره‌باغ به توافق رسیده است. پاشینیان، این تصمیم را دردناک توصیف کرد و خطاب به مردم کشورش گفت: «تصمیم خیلی خیلی دشواری را برای خودم و شما گرفتم؛ تا حدی دردناک که شخصاً قادر به توصیفش نیستم، اما این تصمیم بنا بر تحلیل‌های عمیق از اوضاع نظامی و ارزیابی افرادی که از آن درک بهتری دارند، اتخاذ شد». پاشینیان اعلام کرد: «این پیروزی نیست، اما تا وقتی که خودتان به بازنده بودن در جنگ اعتراف نکنید، شکست هم نخواهد بود.» پاشینیان در این باره توضیح داد: «من این تصمیم را بعد از اینکه ارتش به انجام آن اصرار داشت، گرفتم. می‌توانید وضعیتی را تصور کنید که در آن ارتش می‌گوید لازم است که جنگ متوقف شود». وزارت دفاع ارمنستان هم دیروز در بیانیه‌ای با بیان اینکه جنگ در منطقه مورد مناقشه «قره‌باغ کوهستانی» به پایان رسیده، بر لزوم تقویت بیش از پیش ارتش و نیرو‌های نظامی این کشور تأکید کرد. به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، همچنین کاخ کرملین در بیانیه‌ای با تأیید این مطلب اعلام کرد که رهبران روسیه، آذربایجان و ارمنستان بیانیه‌ای مشترک را برای آتش‌بس در منطقه قره‌باغ امضا کردند. وزارت دفاع روسیه اعلام کرده که نیرو‌های حافظ صلح شامل ۱۹۶۰ نظامی به همراه ۹۰ خودروی زرهی و ۳۸۰ تجهیزات نظامی دیگر به منطقه قره‌باغ اعزام شدند. این نیرو‌ها در نقاط بازرسی در امتداد خط مرزی در قره‌باغ مستقر خواهند شد و مرکز فرماندهی را برای نظارت بر آتش‌بس ایجاد خواهند کرد. بر اساس توافق صورت گرفته منطقه آغدام تا ۲۰ نوامبر در کنترل نیرو‌های آذربایجان قرار می‌گیرد. همچنین ارمنستان منطقه کلبجر را تا ۱۵ نوامبر و منطقه لاچین را تا اول دسامبر با استفاده از مسیر عبوری لاچین به عرض ۵ کیلومتر که اتصال میان قره‌باغ با ارمنستان است، ترک می‌کند. مرکز جدید صلح‌بانی بر اجرای آتش‌بس در قره‌باغ نظارت خواهد کرد و باکو و ایروان همچنین تبادل زندانیان و اجساد کشته‌شدگان را انجام می‌دهند. در این توافقنامه علاوه بر زمان‌بندی خروج نیرو‌های ارمنستان و مسیر خروج آنها، آمده «دو طرف ظرف مدت سه سال برای احداث یک مسیر ترافیکی در امتداد دالان لاچین که خانکندی (استپاناکرت-مرکز قره‌باغ) و ارمنستان را مرتبط می‌کند، اقدام خواهند کرد.» در شرایطی که جمهوری آذربایجان در بیانیه خود در کنار نیرو‌های صلح بان روسیه از حضور نیرو‌های ترکیه در منطقه مرزی قره‌باغ خبر داد، کرملین اعلام کرد که تنها نیرو‌های روس در این منطقه مستقر خواهند شد.
صلح بدون غرب
رئیس‌جمهور آذربایجان در اولین سخنرانی بعد از امضای توافق اتمام جنگ در منطقه قره‌باغ، گفت: «باکو توانست ارتش ارمنستان را شکست دهد و تاکنون ۳۰۰ منطقه را از اشغال آزاد کند». به گزارش شبکه «الجزیره»، الهام علی‌اف خطاب به ملت خود گفت: «امروز روز تاریخی برای مردم آذربایجان است و من به این پیروزی افتخار می‌کنم». مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه هم توافق صلح در قره‌باغ را پیروزی قاطع جمهوری آذربایجان معرفی کرد و در صفحه توئیتر خود نوشت: «پیروزی جمهوری آذربایجان در زمین نبرد و در میز مذاکره را تبریک می‌گویم و آن‌ها توانستند در میز مذاکره و میدان نبرد دستاورد‌های مهمی داشته باشند.» ایران هم که ابتکار صلح را برای پایان دادن به جنگ ارمنستان و آذربایجان ارائه داده بود، از توافق آتش‌بس استقبال کرد.
به گزارش خبرگزاری ایرنا، وزارت امور خارجه ایران دیروز در بیانیه‌ای تأکید کرد: «ایران امیدوار است این توافق که اصول آن در طرح پیشنهادی ایران نیز آمده بود، به ترتیبات نهایی برای استقرار صلح پایدار در منطقه قفقاز منجر شود.» در این بیانیه آمده است: «ایران بر ضرورت احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی، عدم تغییر در مرز‌های رسمی بین‌المللی، آزادی مناطق اشغالی، بازگشت آوارگان، احترام به امنیت و حقوق اقلیت‌ها و همچنین خروج تمامی نیرو‌های تکفیری و جنگجویان خارجی از منطقه تأکید داشته و بار دیگر آمادگی خود را برای کمک به تحقق صلح و امنیت پایدار در منطقه و مشارکت در ابتکارات منطقه‌ای اعلام می‌کند.» رهبر معظم انقلاب هفته گذشته در سخنانی تأکید کردند که مناطق اشغال شده آذربایجان توسط ارمنستان باید باز پس داده شود و مقامات باکو از این موضع‌گیری قدردانی کردند.


توافق صلح در قره‌باغ در شرایطی به سرانجام رسید که روسیه، با مساعدت ایران و ترکیه نقش مهمی در این میان ایفا کردند و گروه میانجی «مینسک» متشکل از کشور‌های اروپایی و امریکا را که در ۲۸ سال گذشته هیچ اقدام مثبتی برای پایان دادن به درگیری‌ها انجام ندادند، کنار زدند و همچون نشست آستانه برای حل بحران سوریه، این بار نیز توافقی بدون حضور غربی‌ها در منطقه به دست آمد. روسیه با نقش محوری که در جنگ قره‌باغ داشت، توانست با باز گرداندن مناطق اشغال شده جمهوری آذربایجان به سرزمین اصلی، این کشور را که در دهه‌های اخیر از سیاست‌های روسیه جدا شده بود، تا حدی به سمت خود جذب کند و از طرفی، مقامات کنونی ارمنستان را که گوشه چشمی به غربی‌ها داشتند، تنبیه کند. از سوی دیگر، روسیه از بعد بین‌المللی نیز توانست با وارد کردن ترکیه برای پایان دادن به بحران قره‌باغ، این کشور را از غرب جدا کرده و به سمت خود جذب کند.
اعتراض در ایروان، شادی در باکو
پس از امضای توافقنامه میان آذربایجان و ارمنستان و سخنان الهام علی‌اف، مردم آذربایجان در باکو، پایتخت این کشور با در دست داشتن پرچم‌های آذربایجان به خیابان‌ها آمدند و جشن گرفتند. به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، در شهر گنجه دومین شهر بزرگ آذربایجان نیز صد‌ها تن از شهروندان به میدان آزادلیق سرازیر شدند و با در دست داشتن پرچم‌های ترکیه و آذربایجان به شادی پرداختند. آنان شعار‌های «زنده باد سربازان ما»، «قره‌باغ متعلق به ماست و برای ما خواهد ماند»، «سرت را بالا بگیر‌ای مادر شهید» سر دادند. اما در ارمنستان وضعیت به گونه‌ای دیگر رقم خورد و مردم این کشور با حضور در خیابان‌ها مخالفت خود را با توافق آتش‌بس اعلام کردند. به گزارش خبرگزاری تاس، معترضان ارمنستان روز سه شنبه به سمت ساختمان دولت و پارلمان یورش برده، شیشه‌ها و وسایل داخل آن را شکسته و خواستار استعفای نخست‌وزیر کشورشان شدند. فعالان فضای مجازی فیلم‌هایی از ورود معترضان به ساختمان نخست‌وزیری ارمنستان منتشر کرده‌اند. به گزارش شبکه الجزیره، مخالفان توافق معتقدند عقب‌نشینی نیرو‌های ارمنی از بخشی از خاک جمهوری آذربایجان که ارمنستان را به قره‌باغ متصل کرده، «خیانت» است.