روزنامه جوان
1399/08/26
بدون نفت
سرویس اقتصادی جوان آنلاین: این واقعیت که مصرف سوخت‌های فسیلی، سیاره سبز را به سوی نابودی می‌برد، دغدغه‌مندان را به شدت آزار می‌دهد. با این حال دست دوستداران زمین و ساکنان زمین از قدرت کوتاه است و سیاستمداران و سلاطین حکومت‌ها نیز به نفت و سوخت ارزان و سهل‌الوصول به عنوان ابزاری برای اعمال حاکمیت آسان‌تر نگاه می‌کنند. در این بین لایه ازن فارغ از رفتار سیاستمداران چتر امن خود را از سر انسان در کره‌سبز نازک‌تر می‌کند و شاید نظام جهانی روزی معادله کاستن از مصرف سوخت‌های فسیلی را بیشتر از رفتار‌های شعاری وارد محاسبات سیاسی خود کند.کشور‌های تولیدکننده نفت و گاز از جمله ایران در این میان باید یک آینده نگری اساسی و دلسوزانه برای خود داشته باشند. اتکا به نفت برای اقتصاد نفتی ایران قبل از اخم طبیعت و جدای از چرخش صنعت جهان به کاهش وابستگی به نفت، از نفتی بودن به خاطر کم‌توجهی به تولیدات استراتژیک و بی‌توجهی به صنعتی شدن و پیشرفته شدن آسیب دید و با واردشدن نفت ایران به داستان تحریم‌ها در آستانه تغییر ماهیت و هویت قرار گرفت.
اکنون حتی کشور‌هایی که زمانی یک قطره نفت و گاز نداشتند و برای تولیدکنندگان نفت، منبع درآمد اقتصادی و قدرتنمایی سیاسی بودند، هر روز از اکتشاف میادین بزرگ نفت و گاز خبر می‌دهند! همانند آنچه در ماه‌های اخیر ترکیه از آن خبر داد.
کشور‌های صنعتی نیز یکی از مهم‌ترین مصارف نفت و گاز را رفته‌رفته از اقتصاد خود بر می‌چینند، همانند آنچه در انگلیس با ممنوعیت فروش خودروی سوخت فسیلی از ۱۰ سال دیگر اعلام شد.
وضع دو غول نفتی جهان یعنی ایران و ونزوئلا در فروش و بهره‌برداری از ذخایر نفت و گاز خود نشان می‌دهد که کشور‌های شمال برای آینده بدون نفت خود شدیداً در حال نقشه‌کشی هستند و جایگزینی سوخت‌های دیگر و قطع وابستگی به نفت چه به عنوان سوخت و چه به عنوان خوراک صنعت بزرگ و پیچیده و همه‌گیر پتروشیمی را در مراکز علمی و پژوهشی خود با سرعت و تمامیت هرچه بیشتر دنبال می‌کنند.
مقابل این رویه کشور‌های صنعتی و پیشرفته، رفتار تولیدکنندگان نفت و گاز باید با واقع‌بینی همراه باشد. جهان در این روزگار که صنعت و اقتصادش غرق در نفت است، بازیگری سیاسی با غول‌های نفتی را به جایی رسانده که تولیدکنندگان نفت از داشتن این همه ذخیره‌ای که استراتژیک می‌نامند، پشیمانند. تصور کنید روزگاری که سوخت خودرو‌ها و نیروگاه‌های برق و چه و چه دیگر نفت و گاز نباشد و جهان با رویکرد تازه‌ای در صنایع و کشاورزی و زندگی شهری به این داشته قدیمی بنگرد، اوضاع صاحبان نفت چه خواهد شد!
ایران ما، ولی یک کشور «نفتی و دیگر هیچ» نیست. سرزمین کهن ایران میدان بزرگ نیروی انسانی تمدن‌ساز و عرصه پهناور ذخایر و معادن و امکانات طبیعی دیگر است. با این حال کشور را باید متوازن و متعادل بزرگ کرد و نباید در گذر از نفت، یک منبع تک‌واحدی قابل هجمه و محدودسازی دیگر به تکیه‌گاه اقتصاد ما تبدیل شود.
تحریم‌های امریکا و ترامپ به ایران یاد داد که اگر در قطع وابستگی به یک کالای صادراتی مثل نفت تنبلی کند، دنیا تاوان این تنبلی و تأخیر را برگردن او می‌اندازد. اکنون فرصت برای دولت و کشور مهیا شده و رئیس‌جمهور نیز اگرچه به ناچار، از قطع وابستگی مستقیم بودجه ۱۴۰۰ به نفت خبر می‌دهد، این خبر خوب باید با خبر‌های خوب دیگری تکمیل شود. کشور ما بسیار اسرافگر و دورریز است، از دولت تا آحاد مردم. اسراف در دولت‌های ما در جهان ضرب‌المثل بوده است و اسراف در میان مردم، به ویژه در کالا‌های یارانه بگیر نیز موجب شگفتی ناظران جهانی است. ما باید صرفه‌جویی و گذار هوشمندانه از ریخت و پاش و حیف و میل را هم در دولت و هم درجامعه بیاموزیم و به اجرا دربیاوریم. شرکت‌های دولتی مبدأ و منبع به بادفنا دادن بودجه‌های عظیم‌اند و درجامعه نیز در حالی که سفره نیمی از مردم خالی یا نیمه‌پر است، نیم دیگر تا ۳۰ درصد غذای خود را دور می‌ریزند. باید روزی خبر خوب صرفه‌جوترین ملت جهان به نام ملت ایران رقم بخورد.
خبر خوب دیگر باید مالیات ستانی تصاعدی از ثروتمندان و به صفررساندن فرار مالیاتی باشد. کم نیستند کشور‌های جهان که فقط با مالیات از مردم در قله اقتصاد و پیشرفت صنعتی و کشاورزی ایستاده‌اند.
ایران آینده باید با تکیه‌بر تمدن باستانی خود، در حد کشور‌هایی مثل مصر، هند و فرانسه، توریست‌پذیر باشد و با تکیه بر خاک حاصلخیز خوزستان، فارس و ایلام در کشاورزی سرآمد منطقه و صادرکننده بزرگ محصولات صیفی شود و با تکیه بر صنایع مادر و معادن مربوط به این صنایع، قدرت صنعتی بزرگ در منطقه و جهان باشد و با بهره‌گیری از نظام پیشرفته بهداشت و درمان، قطب درمانی جهان شود و این فهرست تمامی ندارد به شرط آنکه باور کنیم چه عصر نفت روبه پایان باشد و چه نباشد، ایران آینده باید با نفت، بازی کند و نه اینکه بازیچه نفت شود.
