روزنامه جوان
1399/08/26
تهران فتیله هسته‌ای را بالا می‌کشد
سرویس بین الملل جوان آنلاین: با موضع دیروز ترامپ که گفته پیروزی رقیب دموکرات خود را پذیرفته، ولی بر متقلبانه بودن انتخابات سوم نوامبر (۱۳ آبان) تأکید کرده، احتمالاً از ۶۵ روز دیگر جو بایدن وارد کاخ سفید خواهد شد. بایدن و تیم او حتی قبل از اینکه رقابت‌های انتخاباتی شروع شود، گفته بودند که به توافق هسته‌ای با ایران به شکل و شمایل سابقش برنمی‌گردند، اما حالا عشوه‌های دیپلماتیک آن‌ها برای بازگشت به توافقی که باراک اوباما مهم‌ترین حامی بایدن آن را امضا کرد، بیشتر شده است. جدید‌ترین موضع‌گیری، مربوط است به وندی شرمن، مذاکره‌کننده امریکایی برجام که اشک‌های او در آخرین روز‌های مذاکرات، تیم ایرانی را برای توافق زودتر نرم کرد. او حالا می‌گوید که مذاکره مجدد برای بازگشت امریکا به برجام سخت و دشوار خواهد بود و تیم رسانه‌ای جو بایدن هم پشت این موضع او صف کشیده‌اند و همین موضع را با زبان‌های مختلف تکرار می‌کنند. حالا می‌ماند تهران که با بالاکشیدن فتیله فعالیت‌های هسته‌ای، امریکایی‌ها را متقاعد می‌کند که هزینه خروج از توافقات یک‌طرفه نیست.به گزارش «جوان» تازه‌ترین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که سه روز قبل منتشر شد، نشان می‌دهد که ذخیره اورانیوم غنی‌شده ایران ۱۲ برابر حد مشخص شده در برجام است. «دی ولت» آلمان روز جمعه این طور تحلیل کرده که تازه‌ترین گزارش آژانس «موج شوک‌آوری» به کشور‌های منطقه وارد می‌کند، ولی واقعیت این است که افزایش میزان ذخیره اورانیوم کمتر غنی شده ایران به ۲ هزار و ۴۴۳ کیلوگرم، تا دوم نوامبر، یعنی یک روز قبل از انتخابات امریکا بیشتر پیامی به دولت امریکا است در خصوص نتایج سیاست فشار حداکثری که بیش از دو سال است دولت ترامپ آن را اجرا می‌کند. یکی از استدلال‌های باراک اوباما، رئیس‌جمهور قبلی امریکا برای دستیابی به توافق هسته‌ای با ایران، این بود که ایران در زمان دولت قبل از خودش (بوش پسر) تعداد کمی سانتریفیوژ داشت که ظرف مدت دو سال، این تعداد به نزدیک ۲۰ هزار سانتریفیوژ رسید. جان کری مهرماه ۱۳۹۴، به فاصله چند ماه بعد از برجام گفته بود: «در زمان دولت قبلی، وقتی ایران تنها ۱۶۴ سانتریفیوژ داشت، امکان گردهم آمدن و بحث و مذاکره به وجود نیامد. وقتی ما دو سال پیش مذاکرات را شروع کردیم، آن‌ها ۱۹ هزار سانتریفیوژ داشتند. کارشناسان به ما می‌گفتند که ایران اگر بخواهد می‌تواند ظرف دو ماه مقادیر کافی مواد شکافت‌پذیر برای ساخت یک بمب را تولید کند.» هرچند ایران رسماً اعلام کرد که دنبال ساختن سلاح هسته‌ای نیست، ولی همین ۱۹ هزار سانتریفیوژ اوباما را به سمت توافق هسته‌ای با ایران سوق داد.
فاصله‌گذاری با رویکرد «لخت و عور»
حالا به فاصله ۳۰ ماه از خروج دونالد ترامپ، رئیس جمهور مستقر امریکا از برجام و در حالی که نشانه‌های جدی از تن دادن ترامپ به شکست در رقابت‌های انتخاباتی نمایان شده، تیم جو بایدن مشغول چینش قطعات سیاست خارجی او در مورد ایران است. خود بایدن هفته قبل در یادداشتی در سی‌ان‌ان با عنوان «راه هوشمندانه‌تری برای سخت‌گیری بر ایران وجود دارد» نوشت که گام‌هایی را برخواهد داشت تا اطمینان حاصل کند «تحریم‌های امریکا مانع مقابله ایران با شیوع کووید-۱۹ نخواهد شد.» این یعنی آنکه بایدن قصد ندارد رویکرد «لخت و عور» ترامپ در مورد ایران را ادامه دهد و وعده کرده که «در همان روز اول، قانون خفت‌بار ترامپ درباره ممنوعیت سفر را که تعدادی از کشور‌های عمدتاً مسلمان و برخی دیگر را هدف قرار داده بود» لغو می‌کند. بایدن گفته که «اگر ایران به تعهدات سختگیرانه برجام پایبند باشد، امریکا نیز به توافق هسته‌ای بازخواهد گشت»، ولی او هیچ تضمینی نداده که یکجانبه به برجام بازگردد.
به سادگی می‌توان حدس زد که تیم بایدن در تدارک یک دور گفتگو‌های جدید با ایران هستند، گفتگو‌هایی که به گفته کامالا هریس، معاون بایدن، منجر به آن میشود که «این توافق تقویت شود.» وندی شرمن عضو تیم مذاکره‌کننده با ایران که ۱۸ ماه قبل، در اردیبهشت ۹۸، پیش‌بینی کرده بود ایران با دولت ترامپ مذاکره نخواهد کرد و «به احتمال زیاد منتظر انتخابات ۲۰۲۰ می‌ماند. مقاومت اسم رمز این کار است» حالا در حال داغ کردن بازار دیپلماسی‌ای است که آن را «راه هوشمندانه‌تر سخت‌گیری بر ایران» خوانده است. شرمن در گفت‌وگوی چند روز قبل خود با با برنامه «جهان» (The World) شبکه رادیو بین‌المللی «پابلیک» (Public Radio International) گفته که در دوران ریاست‌جمهوری «جو بایدن»، مذاکره مجدد در خصوص توافق هسته‌ای یک کار دشوار و سخت خواهد بود. او می‌گوید که شرایط به نسبت سال ۲۰۱۶ به کلی تغییر کرده، «زمان گذشته و شرایط تغییر کرده است و درحالی که هم‌پیمانان اروپایی ما و روسیه و چین، توافق (هسته‌ای ایران) را حفظ کرده‌اند، می‌توانم بگویم که در سال گذشته، ازهم‌گسستگی این توافق تاحدودی آغاز شده است.»
این دیپلمات سابق امریکایی از لزوم ایجاد اهرم‌های بیشتر در مذاکره با ایران صحبت می‌کند. بازسازی مقدمات برای تقویت برجام به نحوی که تیم بایدن می‌خواهد را مدتی است که کارشناسان مرتبط به ایران در واشنگتن کلید زده‌اند. مجله فارین‌افرز نوشته که دولت جدید می‌تواند با فرانسه، آلمان و انگلیس برای به کارگیری رویکردی جدید در قبال ایران هماهنگ شود: «به طور مثال یک اقدام می‌تواند دادن وعده بازگشت به توافق هسته‌ای به این شرط باشد که ایران هر کاری فراتر از حدود توافق انجام داده است به حالت قبل بازگرداند و متحدان امریکا با واشنگتن در ماه‌های آتی همکاری کنند تا چارچوب کاری جدیدی ارائه کنند که دوامش بیشتر از توافق حال حاضر باشد.» دیگران نیز همین رویکرد را پیش‌بینی می‌کنند. تیری کوویل، کارشناس ایران در انستیتوی امور بین‌الملل و استراتژیک فرانسه در پاریس به خبرگزاری فرانسه گفته که اگر ایالات متحده و ایران مذاکره را شروع کنند، رأی‌دهندگان ایرانی احتمال توافق را می‌بینند و این می‌تواند میانه رو‌ها را تقویت کند. کوویل با این حال، هشدار می‌دهد: «چارچوب زمانی محدود است» انتخابات ایران در ماه مه و فقط چهار ماه پس از روی کار آمدن بایدن برگزار میشود.»
منتظر گام‌های بیشتر باشید
اینکه تهران چه رویکردی در قبال تیم بایدن در پیش خواهد گرفت، هنوز علنی نشده، ولی برخی کارشناسان در سطوح میانی تأکید می‌کنند که یک مسیر مهم، تقویت برنامه هسته‌ای ایران طی ۹ هفته آتی تا زمان ورود بایدن به کاخ سفید است. گزارش هفته قبل آژانس که افزایش ۱۲ برابری اورانیوم کمتر غنی شده ایران را نشان می‌دهد، یادآور این است که هرچند دولت ترامپ با خروج از برجام، امتیازات ناخواسته‌ای برای تیم بایدن فراهم کرد، ولی در صورت اراده سیاسی، دست ایران پر خواهد بود. در آخرین نشست علنی مجلس شورای اسلامی پیش از انتخابات امریکا که دو هفته قبل برگزار شد، نمایندگان دوره یازدهم با یک فوریت طرحی به‌نام «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» موافقت کردند، طرحی که برخی می‌گویند اهرم فشاری بر غرب و پشتیبانی برای تیم دیپلماتیک ایران است. پیش از این، «نورمن رول» از مقامات سابق (سیا) پیش‌بینی کرده بود که ایران قصد دارد درپی همه‌گیری ویروس کرونا، فعالیت‌های هسته‌ای خود را تسریع و تا انتخابات امریکا آن را افزایش دهد، ولی حالا مشخص شده که با شکست دونالد ترامپ، ایران این زمانبندی خود را تا فاصله دوره فترت در کاخ سفید عقب انداخته است. مهدی محمدی، مشاور رئیس مجلس شورای اسلامی معتقد است: «دولت امریکا در چند هفته آینده وارد مرحله تدوین سیاست درباره ایران خواهد شد و تا برآورد آن از ایران تغییر نکند، سیاستش تغییر نخواهد کرد.» او طرح هسته‌ای اخیر مجلس را در این راستامی داند و توصیه کرده که «گام‌های بسیار بیشتری هم لازم است.»یک منبع آگاه دیروز به خبرنگار «جوان» گفت که تهران تا روز‌های اخیر در حال ارزیابی نتیجه قطعی انتخابات امریکا بود، ولی با پایان یافته تلقی شدن حضور ترامپ در کاخ‌سفید، می‌توان منتظر گام‌های بیشتری بود.
