روزنامه شرق
1399/08/29
کتاب و توسعه اجتماعی
کتاب و توسعه اجتماعی تورج فرهادی . شهردار منطقه ۶ تهران آگاهی مهم‌ترین عنصر توسعه و پیشرفت هر کشور و جامعه‌ای محسوب میشود. یکی از مهم‌ترین دشمنان آگاهی که خطر آن به‌مراتب از جهل مخرب‌تر است، دریافت و آگاهی ناقص یا گزینشی است که در جهان امروز ما در قامت و بستر شبکه‌های اجتماعی خود را نشان می‌دهد که با وجود مواهب و مزایای آن اما در مسیر رشد آگاهی نتوانسته است طرحی نو دراندازد و کاری اساسی انجام دهد. این روزها که هفته کتاب و کتاب‌خوانی نام‌گذاری شده است، می‌تواند فرصت خوبی برای بازفهم و بازخوانی آگاهی و نقش کتاب و مطالعه در توسعه اجتماعی جامعه باشد. فرصتی که این هفته و نام‌گذاری آن را فراتر از اقدامات شعاری و نمادین به زمینه‌ای برای عمق‌بخشی به فهم ضرورت راهبردی توسعه اجتماعی و نقش مهم و اساسی مطالعه بدل کند. واقعیت این است که آنچه در جامعه امروز ایران وجود دارد و به غلط از آن به آگاهی تعبیر میشود، عمدتا در قالب خبر قابل رده‌بندی است که فاصله‌ای بزرگ و پرناشدنی با آگاهی به معنای مفهومی آن دارد. اخباری که درستی و نادرستی آنها عموما مورد تشکیک قرار می‌گیرد و با تواتر و گردش آن در شبکه‌های مختلف گویی دلیلی برای اعتبار و اصالت آن در نظر گرفته میشود. این در حالی است که به همان اندازه که همه‌گیری و رواج استفاده از شبکه‌های مجازی افزایش پیدا کرده، سرانه مطالعه و کتاب‌خوانی کاهش یافته است. این گزاره زنگ خطری جدی است که نشان می‌دهد در موضوع کتاب‌خوانی و مطالعه که بنا بر آمار‌های منتشرشده سهم کمی در سفره زندگی اجتماعی مردم دارد، باید به راهکار و راهبردی بیندیشیم که فراتر از اقدامات شعاری و سمبلیک بتواند با اصلاح فرهنگی و ارائه راهکار‌ها و سازوکارهای واقعی و منطقی به شرایط موجود پایان دهد و کتاب را از یک کالای لوکس به موضوعی ضروری و مهم در جامعه ارتقا دهد. با اینکه رشد علمی در کشور شاخص‌های مطلوبی را تجربه می‌کند اما همه افراد جامعه مطالعه را جدی نمی‌گیرند یا دست‌کم به مطالعه گذرای تیتر‌های اخبار شبکه‌های مجازی بسنده می‌کنند که البته علاوه بر اینکه به رشد آگاهی کمکی نمی‌کند، چه‌بسا مشکلات و گرفتاری‌های بزرگی هم ایجاد می‌کند که درنهایت هم ساختار‌ها و هم رویه‌ها را با چالش روبه‌رو می‌کند. پرسش این است که چه باید کرد؟چه مسیری را باید برای رشد نرخ مطالعه در جامعه برگزید؟ واقعیت این است که خانواده عنصر مهم و راهبردی در ترویج فرهنگ کتاب‌خوانی به شمار می‌آید که متناسب با محیط و فضای خانواده، روش آموزشی و تربیتی والدین، نگاه والدین به مطالعه و سطح اقتصادی و طبقه اجتماعی خانواده از جمله عواملی است که می‌تواند در ترویج، نشر و تعمیق فرهنگ مطالعه مورد توجه قرار گیرد. بدیهی است پس از نهاد خانواده و نقش آن در ترویج و نشر مطالعه، نهاد آموزش و پرورش هم مسئولیتی خطیر و مهم بر عهده دارد که با سیاست‌گذاری‌های درست در خط‌مشی‌های کلان آموزشی با کمک خانواده‌ها و رسانه‌های شناسنامه‌دار، کتاب را به جزئی مهم از زندگی دانش‌آموزان بدل کند و با شیوه‌های نوین و خلاقانه، فرهنگ غلطی را که در آن کتاب و مطالعه صرفا فعالیتی برای فراغت و گذراندن اوقات بی‌کاری معرفی میشود، اصلاح کند. طبیعی است که فرهنگ‌‌سازی و اصلاح فرهنگ نادرست نیازمند و مستلزم استراتژی، برنامه‌ریزی و راهکارهای اجرائی میان‌مدت و بلندمدت است به همین علت با تأکید بر عنصر مداومت با کمک رسانه‌ها و حتی نهادهای مدنی و تشکل‌های اجتماعی، نظام آموزشی می‌تواند موتور حرکت و توسعه، فرهنگ مطالعه به عنوان نظامی راهبردی، مهم، زیربنایی و استراتژیک تلقی شود. اگر فرهنگ مطالعه و رویکرد کتاب‌خوانی را واجد ظرفیت و استعدادی بدانیم که آن را نه صرفا یک حوزه محدود اجتماعی و فرهنگی که یک جریان قدرتمند در خدمت توسعه اجتماعی تلقی کنیم، سخنی به اغراق بر زبان نیاورده‌ایم و برای تقویت و توسیع این جریان، لاجرم همه باید خود را مسئول بدانیم.
سایر اخبار این روزنامه
۱۴۰۰ بدون ارز دولتی؟
اصلا شما قهرمان تحریم
پشت پرده مجادلات مجلس و دولت چست؟
پیام مشخص ظریف به بایدن
ترامپ، سد راه دموکراسی آمریکایی
دور جدید همکاری ایران و آژانس در نطنز
ادعای طبری داستان‌سرایی است
نهادهای موازی قانون‌گذاری خلاف قانون اساسی است؟
ممکن است نامزد ۱۴۰۰ شوم
ارز فرهاد و عرض احمد!
با بایدن چه می‌کنیم
داود فیرحی و مسئله دولت در ایران
سياوش در برابر كاووس خردورز در برابر نابخرد
کتاب و توسعه اجتماعی
