روزنامه وطن امروز
1399/09/03
خروج تاکتیکی آمریکا از عراق
گروه بین‌الملل: چند روز پس از اعلام رسمی پنتاگون دایر بر کاهش سربازان آمریکایی در عراق و افغانستان، 500 نظامی آمریکایی در عراق نخستین قدم برای «آغاز پایان نظامی» آمریکا در این ۲ کشور را برداشتند. به گزارش شبکه تلویزیونی العالم، نخستین کاروان نظامیان آمریکایی در چارچوب مذاکرات راهبردی بغداد با واشنگتن از عراق خارج شد. خروج این کاروان ۵۰۰ نفره در چند مرحله انجام میشود. از سوی پنتاگون اعلام نشده که آیا این سربازان به آمریکا باز خواهند گشت یا راهی دیگر پایگاه‌های آمریکا در منطقه یا مناطق دیگر جهان می‌شوند. نیروهای آمریکایی در چند پایگاه در مناطق مختلف عراق مستقرند که بزرگ‌ترین پایگاه آنها عین‌الاسد در استان الانبار واقع در غرب این کشور است. این پایگاه همان پایگاهی است که ۵ روز بعد از ترور شهید سلیمانی هدف ۱۳موشک ایران قرار گرفت. * اخراج وزیر دفاع آمریکا؛ مقدمه عقب‌نشینی درست ۲ هفته پیش در حالی که آمریکا شاهد روزهای اول درگیری بایدن و ترامپ بر سر نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری بود، خبر اخراج مارک اسپر، وزیر دفاع آمریکا خبرساز شد. در همان ساعات اولیه بعد از اخراج توئیتری اسپر، تحلیل‌های متفاوتی درباره چندوچون و دلایل آن مطرح شد. مهم‌ترین علت، مخالفت اسپر با خروج نظامیان آمریکا از عراق و افغانستان بود که در نهایت با اعلام زمانبندی خروج نظامیان آمریکا از عراق و افغانستان، دلیل اخراج توئیتری اسپر از وزارت دفاع آمریکا مشخص شد. بر اساس برنامه اعلامی از سوی پنتاگون، تعداد سربازان آمریکایی در عراق و افغانستان تا 15 ژانویه یعنی 5 روز قبل از تشکیل دولت بعدی آمریکا باید 2500 نفر در هر کشور باشد. با توجه به مخالفت دموکرات‌ها با خروج به این سبک از عراق و افغانستان، اگر بایدن رسما رئیس‌جمهور آمریکا شود، وی عملا در کار انجام شده قرار گرفته است و معلوم نیست چه تصمیمی بگیرد. در نهایت اگر برنامه ترامپ انجام شود تا ماه پنجم سال 2021 همین 2500 نیرو هم باید از عراق خارج و به آمریکا بازگردند. این موضوع در سطح گسترده‌ای با مخالفت متحدان آمریکا در عراق و افغانستان مواجه شده است. * خروج واقعی است؟ خروج حتی یک سرباز آمریکا از منطقه با توجه به نقش این کشور در افزایش تنش‌های غرب آسیا و نقش فعال آنها در جنگ‌های افغانستان، عراق، سوریه و... غنیمت است اما درباره این خروج چند نکته مهم وجود دارد و مهم‌ترین آنها اینکه رقبای سنتی آمریکا مثل روسیه، این خروج را نمایشی فرض کرده و با توجه به تقویت بنیه جاسوسی و امنیتی آمریکا و تمدید حضور 2500 نیرو، با دیده بی‌تفاوتی به آن می‌نگرند. متحدان ناتویی آمریکا هم با نگرانی به این خروج می‌نگرند و این سوال را مطرح می‌کنند: چگونه کشوری که پای بسیاری از کشورها را به افغانستان و عراق باز کرده، خود اینگونه غیرمسؤولانه (از نگاه متحدان آمریکا) از این کشور خارج میشود. * تله‌ای برای بایدن؟ یکی از مهم‌ترین استدلال‌هایی که درباره این تصمیم ترامپ شده، قرار دادن دولت بعدی آمریکا در کار انجام شده است. دموکرات‌ها اساسا تمایل بیشتری برای حفظ حضور نظامی خود در منطقه خاورمیانه دارند و برخلاف ترامپ آن را معادل حفظ بخش مهمی از امنیت ملی خود می‌دانند، بنابراین بایدن اگر قرار باشد 20 ژانویه به کاخ سفید برود، در نخستین روز کاری خود با انبوهی پرونده مواجه است که یکی از مهم‌ترین آنها تصمیم به ادامه یا توقف روند ترامپ در افغانستان و عراق است. * پمپئو: غیر از حضور نظامی، ابزارهای دیگری داریم خروج سربازان آمریکایی از عراق و افغانستان مهم‌ترین پرونده مقامات آمریکایی در چند هفته آینده است. در همین ارتباط مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا که احتمالا در حال آخرین دیدارهای دوره وزارت خود از منطقه است، در مصاحبه با روزنامه قطری الرایه گفت: تعداد نظامیان آمریکایی تنها یکی از ابزارهایی است که آمریکا به عنوان ابزار نظارتی در اختیار دارد. وزیر خارجه آمریکا در پاسخ به این سوال که دموکرات‌ها خروج نیروهای آمریکایی از عراق و افغانستان را اقدامی خطرناک می‌دانند، گفت: این یک خط‌مشی درست برای تعهد به وعده‌هایی است که به خود داده‌ایم. وضعیت را در واقعیت زیر نظر داشتیم و به نظارت خود ادامه خواهیم داد اما این امکان وجود دارد که ابزارهایی برای خود فراهم کنیم؛ تمرکز بر تعداد نظامیان فقط یک مسأله در میان هزاران مسأله دیگری است که می‌توانیم انجام دهیم. به نظر من، ما همچنان ابزارهایی برای تحقق ۲ وعده رئیس‌جمهور [ترامپ] در اختیار داریم. * همه آمریکایی‌ها باید بروند اولین مصوبه پارلمان عراق، بعد از ترور ناجوانمردانه سپهبد شهید قاسم سلیمانی و یارانش، موظف کردن دولت عراق به اخراج همه سربازان آمریکایی و غیرآمریکایی از خاک عراق بود. این موضوع اگر چه با کارشکنی‌های دولت بعد از عادل عبدالمهدی عملا اتفاق نیفتاد اما همچنان به عنوان یکی از خواسته‌های جدی نمایندگان عراقی است. در همین ارتباط حسن خلاطی، نماینده پارلمان عراق گفت: مجلس عراق به طرح خروج کامل نظامیان آمریکایی از کشور رای داده و همه، از جمله دولت آمریکا، موظف به اجرای آن هستند. مقام‌های عراقی و آمریکایی چندی پیش در نشستی مشترک در بغداد درباره جدول خروج نظامیان آمریکایی از این کشور مذاکره کردند که در اتفاقی عجیب حتی یک نماینده از مجلس عراق در این گفت‌و‌گوها حضور نداشت. * انتقاد شدید از تمایل الکاظمی برای ادامه حضور آمریکا در همین حال سخنگوی رسمی مقاومت اسلامی النجبای عراق گفت: دولت عراق موقت بوده و تصمیم‌گیری درباره تمدید حضور نظامیان آمریکایی در این کشور جزو صلاحیت‌های آن نیست. «نصر الشمری» دیروز در پیامی توئیتری به اظهارات اخیر مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق درباره حضور نیروهای آمریکایی در این کشور واکنش نشان داد. نصر الشمری تصریح کرد: مصطفی الکاظمی به طور «موقت» نخست‌وزیر عراق و دولت وی صرفا مأمور پیشبرد امور جاری مانند برگزاری انتخابات زودهنگام است و نه‌‌تنها دولت موقت، بلکه دولت دائم نیز صلاحیت ندارد بر خلاف قانون اساسی و مصوبه پارلمان، از نیروهای بیگانه دعوت کند یا خواستار تمدید حضور آنان شود. وی در توئیت خود با استناد به بند چهارم اصل ۶۱ قانون اساسی عراق، پارلمان را تنها نهادی دانست که مشروعیت دارد درباره چنین مسائلی تصمیم‌گیری کند. سخنگوی جنبش النجبا ضمن اشاره به «مغایرت کامل» اظهارات ژنرال «کنت مکنزی» فرمانده نیروهای مرکزی ارتش آمریکا با سخنان الکاظمی، افزود: این تناقض نشان می‌دهد در زمینه مورد اشاره، ادعای هر ۲ دولت عراق و آمریکا یا حداقل یکی از آنها، فاقد اعتبار است. فرمانده نیروهای مرکزی ارتش آمریکا 3 روز پیش گفته بود بغداد خواهان تداوم حضور آمریکا برای مبارزه با گروه تروریستی داعش است. * خروج نیروهای آمریکایی یک فریب است نماینده عضو ائتلاف الفتح پارلمان عراق هم اعلام تصمیم خروج نیروهای آمریکایی از عراق را یک عملیات فریب و گمراه کردن دانست. «فاضل الجابر» به وبگاه المعلومه گفت: آمریکایی‌ها هیچ جدول زمانی برای خروج نیروهای‌شان ارائه نداده‌اند و از سوی دیگر خروج این نیروها به صورت جزئی خواهد بود. او افزود: اعلام آمریکا برای خروج نیروهای خود از عراق عملیات مخفی‌کاری و فریب است، چرا که آمریکا اعلام کرده بخشی از نیروهای خود را که در واقع ۵۰۰ نیرو هستند، خارج خواهد کرد و ۲۵۰۰ نیروی دیگر را باقی خواهد گذاشت. الجابر تأکید کرد: اگر نیت حقیقی آمریکایی‌ها خروج نیروهای‌شان از عراق است، باید جدول زمانی مشخصی در توافق با دولت عراق ترسیم کرده و آن را در رسانه‌ها اعلام کنند. * عربستان اول غرامت بدهد بعد سرمایه‌گذاری کند عربستان در کنار آمریکایی‌ها مهم‌ترین متهم ناامنی‌های عراق در سال‌های گذشته بوده است. ابراز تمایل سعودی‌ها به سرمایه‌گذاری در عراق هم از نگاه بسیاری از مسؤولان عراقی چیزی جز فریبی بزرگ نیست. با این حال افرادی مثل امام جمعه نجف نگاه دیگری به این موضوع دارند. حجت‌الاسلام والمسلمین قبانچی گفت: عربستان سعودی قبل از سرمایه‌گذاری باید از سیاست‌های خود در قبال عراق عذرخواهی کند و غرامت ۳ سال جنگ به عراق بدهد. وی گفت: طرح سرمایه‌گذاری عربستان سعودی در بیابان‌های عراق از السماوه تا الانبار به عهده دولت و مجلس نمایندگان است اما عشایر السماوه در مخالفت با این طرح تظاهرات کرده و از سیاست سعودی که منجر به شهادت ۱۲۰ هزار نفر در جنگ داعش شد، ابراز خشم و نفرت کردند. امام جمعه نجف اشرف با بیان اینکه عربستان سعودی ۵۰۰۰ تروریست را به عراق فرستاد و نه عذرخواهی کرد و نه حسن‌نیت نشان داد، افزود: سعودی باید از کشتار‌هایی که در عراق مرتکب شده عذرخواهی کند و اول غرامت ۳ سال جنگ را بپردازد و خسارتی را که به کشور وارد کرده جبران کند، سپس به دنبال سرمایه‌گذاری در عراق باشد. قبانچی در بخش دیگر سخنان خود اقدام آمریکا در کاهش نیروهای خود در عراق را گامی مثبت توصیف کرد و گفت: باید تمام نیروهای آمریکایی از سرزمین‌های عراق خارج شوند و این روند خروج باید زمانبندی شود. حضور آمریکا در عراق برای جلوگیری از پیشرفت اقتصادی کشور است. *** [خروج از افغانستان در هاله‌ای از ابهام] اینگونه به نظر می‌رسد که تصمیم به خروج نظامیان آمریکایی از عراق، راحت‌تر از خروج آنها از افغانستان است، چه آنکه حضور گسترده طالبان، القاعده و داعش در افغانستان سبب شده متحدان آمریکا در این کشور فشار بیشتری بر واشنگتن وارد آورده و مخالفت‌ها حتی به سنای این کشور هم کشیده شود. در پی دستور دونالد ترامپ برای کاهش نظامیان این کشور در افغانستان، کمیته دفاعی سنای آمریکا اعلام کرد باید در افغانستان حضور داشته باشیم. اعضای کمیته دفاعی سنای آمریکا تاکید کردند که هنوز باور ندارند افغان‌ها توانایی برقراری امنیت در کشورشان را داشته باشند. «آدام اسمیت» رئیس کمیته دفاعی سنای آمریکا گفت: مناطقی که در آن حاکمیت وجود ندارد یا ضعیف است زمینه مناسبی برای رشد گروه‌های تروریستی است و به نظر بسیاری اگر افغانستان سقوط کند بار دیگر به 11 سپتامبر باز خواهیم گشت. «مک تورنبری» عضو کمیته دفاعی سنای آمریکا نیز گفت هدف این است که افغان‌ها بتوانند به مشکلات امنیتی خودشان رسیدگی کنند اما هنوز به چنین توانایی‌ای نرسیده‌اند. از سوی دیگر، «استفان بیدل» عضو شورای روابط خارجی آمریکا نیز گفت: باید نیروهای آمریکایی در افغانستان بمانند تا فشاری در مذاکرات دولت افغانستان با طالبان باشد.