روزنامه شرق
1399/09/03
مسیر سخت اما شدنی
تحلیل امین‌زاده از رابطه ایران- آمریکا و احیای برجام مسیر سخت اما شدنی برای جامعه‌ای که لحظه لحظه انتخابات آمریکا و شمارش آرای ایالت‌های مختلفش را از شبکه‌های خبری و فضای مجازی دنبال می‌کرد، اکنون مهم‌ترین موضوع ادامه کار با دولت جدید این کشور است؛ چه آنکه بالا و پایین رفتن قیمت ارز و طلا و سکه در تب و تاب نهایی‌شدن آرای الکترال نشان می‌داد که آنچه در آن سوی کره زمین می‌گذرد می‌تواند روی زندگی تک‌تک ما تأثیر بگذارد. البته تا مستقرشدن دولت جو بایدن شاید فضا همچنان مبهم بماند مگر آنکه دولت ایران سعی کند ابتکار عمل را به دست بگیرد و بخواهد آغازگر روندی باشد که به نفع کشور است. اکنون ما در نقطه‌ای ایستاده‌ایم که نسبت به آغاز مذاکرات غیرعلنی بین ایران و آمریکا در دولت احمدی‌نژاد در عمان تفاوت‌های چشمگیری دارد؛ تفاوتی که می‌تواند مثبت باشد ولی در‌عین‌حال سختی‌هایی هم با خود به همراه داشته باشد. تفاوت اصلی در این است که پارامتری به اسم برجام روی میز قرار دارد. اگرچه بازگشت به این توافق آن‌گونه که ظریف در مصاحبه با روزنامه ایران گفته، می‌تواند فرایندی ساده باشد اما برای دولت دموکرات بایدن می‌تواند سختی‌هایی داشته باشد. اگرچه او در کارزار انتخاباتی خود قول داده بود که قصد دارد به برجام بازگردد اما دست‌کم در نخستین برنامه‌های خود برای آغاز به کار سخنی از این توافق نشده است. این می‌تواند نشان‌دهنده سختی کار باشد. به‌ویژه آنکه هر‌چقدر فردی مانند دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری بود که چندجانبه‌گرایی را زیر پا گذاشته بود، جو بایدن از طیف دموکرات‌ها اصرار خواهد داشت تا رفاقت با شرکای اروپایی و روابط فراآتلانتیکی را تحکیم کند. در این بین اروپایی‌ها اگرچه مدعی همراهی با برجام هستند اما نسبت به کاهش تعهدات ایران در مقابل عدم اقدام آنها معترض هستند و ایران را متهم به عدم اجرای تعهدات می‌کنند. اگرچه در ظاهر این ادعا درست است اما ایران بارها تأکید کرده که در مقابل بازگشت اروپایی‌ها و آمریکا به تعهداتشان ایران هم به تعهداتش بازمی‌گردد. بر همین موضع بار دیگر در مصاحبه با روزنامه ایران جواد ظریف تأکید کرده است؛ بازگشت ایران به تعهدت برجامی بعد از بازگشت آمریکا به برجام. البته این بار حکایت رابطه ایران و آمریکا، یک مسئله بزرگ دیگر را با خود همراه دارد. مسئله ترور سردار قاسم سلیمانی که یک اقدام نابخشودنی از سوی ایران و خلاف اصول روابط بین‌الملل بوده است. شاید هر توافقی در آینده‌ای دور یا نزدیک تحت تأثیر این اقدام دونالد ترامپ باقی بماند و حتی دولتی که در ایران دست به چنین توافقی بزند، از سوی برخی مورد اعتراض قرار بگیرد. کارشناسان زیادی هستند که در این مورد می‌توانند به مجموعه دیپلماسی کشور کمک فکری کنند؛ کسانی که سال‌ها در عرصه داخلی و خارجی کار کرده‌اند. محسن امین‌زاده معاون وزیر خارجه دولت اصلاحات در سخنرانی‌ای در نشست مشترک شورای مرکزی حزب جوانان ایران اسلامی به موضوع انتخابات آمریکا، برجام و تحولات پیش‌روی عرصه دیپلماسی اشاره کرده است.مسیر خردمندانه دیپلماسی مقتدرانه را دنبال کنید
محسن امین‌زاده در مورد انتخابات آمریکا گفته «شکست ترامپ برای ایران یک فرصت بزرگ است. این به‌معنای آسان‌بودن مذاکره و مصالحه با دولت بایدن نیست. به‌معنای نادیده‌گرفتن مقاصد دولت آمریکا نیست. به‌معنای بی‌توجهی به تأثیرپذیری شدید آمریکا از اسرائیل نیست. به رغم همه این دشواری‌ها، شکست ترامپ موقعیت و منزلتی برای ایران ایجاد کرده که می‌تواند سرافراز به مذاکره با دولت جدید آمریکا بنشیند و از بحران بین‌المللی خارج شود و مسیر خردمندانه دیپلماسی مقتدرانه برای دستیابی به مصالح و منافع خود را دنبال کند. فرصتی که می‌تواند زمینه‌ساز توسعه ملی در ایران و بازسازی اقتصاد در حال سقوط کشور باشد». امین‌زاده در رابطه با مسئله برجام و ضرورت توجه به دستاورد‌های آن نیز گفت: «برجام پیروزی بزرگ ایران در دیپلماسی چندجانبه و بهترین راهکار برای عبور از معضلی بود که با ماجراجویی دولت احمدی‌نژاد به ایران تحمیل شده است. هرچه تحریم به ایران تحمیل شده است ناشی از عملکرد آن دولت و کشاندن پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل و تحویل پرونده به دولت آمریکا بوده است. کار بزرگ ظریف خارج‌کردن پرونده هسته‌ای ایران از شورای امنیت و از اختیار دولت آمریکا بود. اگر در آن دولت مدیریت صحیح دیپلماسی وجود داشت، نه ایران تحریم می‌شد، نه نیاز به برجامی بود که خروج آمریکا آن را شدیدا دچار اختلال کند. اگر ایران مذاکرات خود را با جامعه جهانی ادامه می‌داد، ایران تحریم نمی‌شد و وضعیت صنایع هسته‌ای کشور هم در همین حدی که امروز وجود دارد، باقی می‌ماند».
بهترین فرصت برای ایران
معاون وزیر امور خارجه دولت اصلاحات پیروزی جو بایدن در انتخابات آمریکا را بهترین فرصت برای مذاکره با این کشور دانست و گفت: در روابط بین‌المللی نه دشمن ابدی وجود دارد و نه دوست ابدی و این شرایط حال است که معین می‌کند که چه سیاستی برای برون‌رفت از بحران و ارتقای منزلت بین‌المللی کشور باید اتخاذ شود. مذاکره با آمریکا برای پذیرش ادعاها و خواسته‌های آمریکا نیست بلکه برای تأمین امنیت ملی و منافع ملی ایران ضروری و بسیار مؤثر است . دولت مقتدر، مقتدرانه مذاکره می‌کند و مقتدرانه امتیاز می‌گیرد؛ حتی در مذاکره با دولت مخالف یا دشمن خود. ایران می‌تواند با توجه و درک تاریخی اختلافاتش با آمریکا و توجه به مقاصد و ترفندهای آمریکا، برای مصالح امروز کشور تنش‌های خود را با آمریکا کاهش دهد. دولت چین از طریق دیپلماسی فرصت‌های بسیار باارزشی برای توسعه ملی کشور فقیر خود فراهم کرد و کشورش را به موقعیت بزرگ‌ترین قدرت اقتصادی جهان ارتقا داد. ایران نیز می‌تواند با چشم‌انداز موقعیت و منزلت و اقتدار اقتصادی شایسته ملت ایران به توسعه ملی مقتدرانه بیندیشد و با دیپلماسی این موقعیت را برای کشور ایجاد کند. ایران باید در جهت دستیابی به توسعه اقتصادی و خارج‌شدن از وضع کنونی، با قدرت دیپلماسی به تعامل با جهانیان روی بیاورد و به نتیجه مطلوب برسد.
مواجهه مقتدرانه و مذاکره مقتدرانه
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با اشاره به اینکه قطع‌نامه598 جزء مظاهر دیپلماسی است، یادآوری کرد: وظیفه نظامیان آمادگی مقتدرانه و مواجهه مقتدرانه نظامی با دشمن در وضعیت ضروری است. متقابلا وظیفه دیپلماسی، مذاکره مقتدرانه و کسب حداکثر امتیازات در جهت منافع ملی و امنیت ملی بدون جنگ است و در واقع دیپلماسی بدل‌کردن قدرت ملی به ابزار مذاکره برای کسب فرصت‌های ملی و قدرت ملی بیشتر است.
امین‌زاده در پایان این نشست مسائل مربوط به انتخابات1400 را نیز یادآوری کرد و با تأکید بر ضرورت توجه به سرنوشت انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ ایران گفت: «باید بپذیریم که شرایط اقتصادی و سیاسی کشور به نحوی است که مردم نه به اصلاح‌طلبان خوشبین هستند و نه به اصولگرایان اعتماد دارند. کشاندن انتخابات به این وضعیت نیز چیزی از مسئولیت‌های بزرگ اصلاح‌طلبان نسبت به سرنوشت کشور و ملت ایران نمی‌کاهد. اصلاح‌طلبان باید همواره و تحت بیشترین فشارها نیز به راهکاری‌های خروج کشور از بحران و حرکت به‌سوی اقتدار ملی و توسعه ملی بیندیشند و چه در حاکمیت حضور داشته باشند و چه نه باید برای سرافرازی ایران و ایرانیان تلاش کرده و توان خود را برای تدبیر امور و اصلاح اشتباهات و انحرافات در مسیر سربلندی ایران و ملت ایران به کار گیرند».
مسیر سخت بایدن
ان.بی.سی در تحلیلی در مورد انتخابات آمریکا و ایران نوشته است که «حتی اگر جو بایدن و ایران به دنبال رسیدن به توافق باشند، رسیدن به شرایطی که آمریکا به برجام بازگردد و ایران نیز فعالیت‌های هسته‌ای خود را کاهش دهد و متعهد به برجام شود، کار آسانی نیست و با چالش‌هایی همراه است». به نظر می‌رسد که کاهش تحریم‌ها و تعهد کامل ایران به برجام به دوره‌ای سه یا چهار ماهه نیاز دارد. به گزارش ایلنا، ان‌بی‌سی در تحلیل خود نوشته که «اولین مرحله این است که ایران فعالیت‌های هسته‌ای خود را متوقف کند و تعدادی از تحریم‌ها بر‌داشته شوند؛ اقدام بعدی تعهد کامل ایران به برجام و لغو تحریم‌ها خواهد بود . بایدن مسیر سختی در پیش دارد و دولت او باید برای برداشتن تحریم‌هایی که دونالد ترامپ علیه ایران از جمله بانک مرکزی اعمال کرده، تصمیم بگیرد؛ این در حالی است که بخشی از تحریم‌ها به موشک‌های بالستیک، مسائل حقوق بشر و حمایت از گروه‌های منطقه‌ای مانند حزب‌الله و حماس مربوط است؛ بنابراین لغو تحریم‌ها به‌سرعت رخ نمی‌دهد». نیوزویک نیز در تحلیلی، احیای برجام را سخت توصیف کرد. «جو بایدن وعده داده که دوباره به توافق هسته‌ای ایران باز خواهد گشت و جمهوری اسلامی ایران نیز در دو سال گذشته، خواستار پایبندی ایالات متحده به برجام بوده است؛ اما مسئله اینجاست که به نظر می‌رسد بازگشت طرفین به تعهدات خود با چالش‌هایی روبه‌رو خواهد بود». این رسانه آمریکایی ادامه داده «پنج سال از زمان انعقاد توافق برجام می‌گذرد و آمریکا و ایران برای شکل‌گیری اعتماد به شرایط متفاوتی نیاز دارند. مهم‌ترین موضوع این است که برجام در سال ۲۰۱۵ منعقد شده و حالا دیگر جایی برای مذاکرات دوباره درباره این توافق که بین جمهوری اسلامی ایران با قدرت‌های بزرگ دنیا از جمله ایالات متحده، چین، فرانسه، آلمان، روسیه و بریتانیا منعقد شده، وجود ندارد. ایران خواهان فشار بر آمریکا برای جبران خسارات وارد‌شده است». «معلوم نیست خواسته ایران مبنی بر جبران خسارات تحریم توسط آمریکا شامل چه مواردی و چه مبالغی میشود؛ معلوم نیست سیاست فشار حداکثری چقدر به اقتصاد ایران آسیب وارد کرده اما مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، این خسارت را در حدود ۷۰ میلیارد دلار تخمین زده؛ تحریم‌هایی که به‌ویژه در سال جاری به‌دلیل شیوع ویروس کرونا ایران را با مشکلات زیادی روبه‌رو کرده است».
سایر اخبار این روزنامه
مسیر سخت اما شدنی
بولدوزرها سراغ لاکچری‌ها نمی‌روند
تندروها احساس خطر می‌کنند
فتاح به دلیل تماس با خاتمی از لیست اصولگرایان خط خورد؟
قبل از تخریب منازل برای ساکنان سرپناه تهیه کنید
مأموریت مرموز در خاورمیانه
باز هم مجلس به فکر ممنوع‌الخروج‌کردن مسئولان افتاد
«پخته‌خواری پژوهشي» مسئولان
دولت کمک کند مهم نیست به نام چه کسی تمام شود
حسام‌الدین آشنا دومین مجرم دادگاه جرائم سیاسی
درسی از دادگاه طبری و امامی درسی از دادگاه طبری و امامی
مدیریت بحران سیلاب در دوران کرونا
تجربه ۳ دادگاه جرم سیاسی
بایدن و ترامپ تقابل حقوق و اقتصاد
