گروه اقتصادی – کورش شرفشاهی: هنگامی که بیکاری شدید می شود، یعنی نتوانسته ایم از ظرفیت های اشتغالزایی به نحو احسن استفاده کنیم. بر اساس اعلام مسوولان دولتی، امکان جذب نیروی کار در دستگاههای دولتی وجود ندارد و کارخانه های بزرگ نیز نه تنها به اندازه کافی نیرو استخدام کرده بلکه با نیروی اضافه رو به رو هستند به نوعی که هزینه سربار تولید را بالا برده و در اثر افزایش قیمت تمام شده، قیمت محصول نهایی نیز گران تمام می شود که نارضایتی مصرف کننده را به همراه دارد. از سوی دیگر اقتصاد دولتی دیگر جواب نمی دهد و بحران در شرکتهای بزرگ نشان می دهد که باید کارگاههای کوچک تقویت شود. در این شرایط باید به سراغ آن بخش از اقتصاد برویم.

بنگاه کوچک چیست؟

بنگاه کوچک و متوسط (SME) حداکثر ۳۰۰ نیرو داردو فروش کل سالانه آن از ۱۵ میلیون دلار بیشتر نمیشود. این بنگاهها در افزایش متغیرهایی مانند رشد اقتصادی، اشتغال، تولید ثروت و کاهش فقر در کشورها نقش حیاتی دارند. از سوی دیگر، درصد بالایی از نیروی کار هر کشور در بنگاههای کوچک و متوسط فعالیت میکنند و از همین رو باید دولتها و سیاستگذاران با حساسیت بالایی به عملکرد آنها نظارت داشته باشند. ظرفیت موجود در این بنگاهها برای خلق فرصتهای شغلی جدید و بهکار گرفتن نیروهای بیکار یکی از دیگر کارکردهای این بنگاههاست که منجر به کاهش نرخ مشارکت نیروی کار در شغلهای کاذب و غیررسمی نیز میشود. درواقع این مکانیسم منجر به کاهش نرخ بیکاری شده و یک راهبرد مهم برای هدایت بخش غیررسمی بازار به بخش مولد اقتصاد است.

٨٥ درصد بنگاهها کوچک و متوسط هستند

سالنامه مرکز آمار ایران نشان می دهد از مجموع ۳۰ هزار و ۳۰۰ بنگاه صنعتی موجود در کشور در سال ۹۶، ۲۷ هزار و ۳۰۰ بنگاه آن را بنگاههای کوچک و متوسط تشکیل دادهاند. بر این اساس بیش از ۸۵ درصد بنگاههای کشور کوچک و متوسط هستند. درطول بحرانهای اخیر بخصوص در دوسال گذشته، بنگاههای کوچک و متوسط در صف اول ورشستگی و عقبماندگی قرار داشتند و بنگاههای دولتی -که عمدتا هم بنگاههای بزرگ محسوب میشوند- بهکار خود ادامه دادهاند. یکی از جدی ترین بحرانها برای واحدهای صنفی کوچک شیوع کرونا بوده است. البته کارفرمایان کارگاههای کوچک با تحریمهای ظالمانه، مشکلات ارزی، تامین مواد اولیه، رشد قیمت مواد اولیه، مشکلات مالیاتی، تسویه چک و پرداخت اجارهبها دست و پنجه نرم میکنند که در کرونا شرایط را برای آنان سخت تر کرده است.

صنایع کوچک نیازمند برنامه

در این رابطه مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی گفت: اکوسیستم کسب و کار همواره متأثر از شاخصهایی است که هریک به نوبه خود میتوانند زمینه این فضا را بهبود و یا اثری منفی بر آن داشته باشند. محسن صالحی نیا افزود: امروزه نقش بنگاههای کوچک و متوسط تاثیر زیادی بر اقتصاد کشورها و تولید ناخالص داخلی آنها دارد که البته این تاثیر در کشورهای درحال توسعه جایگاه ویژهای دارد و در ایران نیز نقش این بنگاهها بسیار قابل توجه است. در کنار بنگاههای کوچک و متوسط نقش مشاغل خدماتی نیز چه در نرخ مشارکت اقتصادی و چه در سهم این گروه در اشتغال کشور بر کسی پوشیده نیست. وی گفت: واحدهای صنعتی کوچک و متوسط ایران به دلیل تحریمهای ظالمانه آمریکا از یکسو و کووید ۱۹ از سوی دیگر، با شوک بیسابقهای مواجه شده، این حادثه که خارج از اختیار ما و بنگاههای اقتصادی کشورمان بوده، نهتنها غیرقابل پیشبینی بوده، بلکه غیرقابل اجتناب نیز است.وی ادامه داد: با توجه به اینکه بیماری کرونا سال آتی نیز اثرات خود را بر کسب و کارهای مختلف خواهد گذاشت و بنابراین باید از هماکنون آمادگی اتخاذ تصمیمات بههنگام و درست برای سال ۱۴۰۰ را نیز داشته باشیم.مدیر عامل شهرکهای صنعتی ایران گفت: مدیریت مجموعههای تولیدی با رعایت پروتکلهای ابلاغی منجر به افزایش هزینههای جانبی تولید شده و کارآیی تولید نیز کاهش یافته است؛ بنابراین بعضی از واحدهای تولیدی ناچار به اعمال سیاستهای انقباضی گشتهاند. همچنین دورکاری در واحدهای صنعتی سبب پایین آمدن راندمان تولید شده که همگی باعث ایجاد فشار بر صنایع کوچک و متوسط شده است.

هزینه های سربار در کنار کرونا

از سوی دیگر نماینده کارفرمایان در شورای عالی کار گفت: صنایع کوچک تحت تاثیر شیوع کرونا و کاهش تعاملات اجتماعی بازار فروش خود را از دست دادند و با رشد بیرویه برخی قیمتها تا مرز تعطیلی و ورشکستگی پیش رفتند. آهنی ها افزود: در این دوران صنایع بزرگ مشکل زیادی نداشتند و چون مواد اولیه مورد نیاز خود را از بازار داخل داخلی تامین میکردند با مسائل جدی روبهرو نبودند.وی افزود: برخی از شرکتهای پتروشیمی و مواد معدنی حتی در مواقعی با افزایش چند برابری قیمت محصولات خود، سود قابل توجهی نیز کسب کردند و موجب افزایش قیمت مواد اولیه مورد نیاز صنایع کوچک شدند.آهنیها با اشاره به تامین مواد اولیه برخی صنایع کوچک در داخل کشور، گفت: صنایع کوچک، مواد اولیه پتروشیمی، نفتی و فلزی خود را از طریق بورس کالا تامین میکنند و فروش آنها به صورت کلی است و در این دوران با رشد قیمت برخی کالاها رقابتپذیری صنایع از بین رفته است و این صنایع با مشکلات عدیدهای دست و پنجه نرم میکنند.این فعال بازار کار تصریح کرد: در این شرایط سخت و در دورهای که سیاستهای پایه مالیاتی درست عمل نمیکنند، تولیدکننده به اقتصاد زیرزمینی روی میآورد و در نتیجه آن اقتصاد زیرزمینی شکل میگیرد چون سازمانهای مالیاتی به سراغ افرادی میروند که شناسنامه اقتصادی دارند.آهنیها درباره سایر مشکلات کسب و کارهای کوچک گفت: بسیاری از واحدهای کوچک به دلیل تعطیلیها و محدودیت تردد با رکود مواجه هستند و توان پرداخت اجارهبها یا پاس کردن چکهای خود را ندارند.وی اظهارداشت: در این چند ماه گذشته حمایت همه جانبه و منسجمی از فعالان اقتصادی نداشتیم در حالیکه که تمام دست اندرکاران باید کمک کنند تا واحدهای بزرگ و کوچک در این شرایط به فعالیت خود ادامه دهند.

بحران در بنگاههای کوچک

از سوی دیگر مدیرعامل بانک رفاه کارگران گفت: شیوع ویروس کرونا تاثیرات بسزایی بر اقتصاد جهان داشته و اقتصاد دنیا را با بحران مواجه کرده است. اسماعیل لـله گانی افزود: از آثار و تبعات این ویروس در ایران میتوان کاهش قیمت نفت، کاهش صنعت توریست، کاهش صادرات غیر نفتی و افزایش مصرف آب، حملات سایبری و ... اشاره کرد. مدیرعامل بانک رفاه با اشاره به تأثیر ویروس کرونا بر کسب و کارهای کوچک گفت: شیوع ویروس کرونا بر وضعیت بنگاه های اقتصادی کوچک تاثیر بسزایی داشته و آن ها را با مشکلات عدیده ای مواجه کرده است.

بنگاههای کوچک بازندگان بزرگ

تمامی مسوولان به بحران بنگاهای کوچک و متوسط اعتراف دارند، و بارها بر رفع مشکلات آنها تاکید دارند، اما در واقع به غیر از تحمیل بحران کار دیگری انجام نداده اند. امروزه بنگاههای بسیاری در مرز بحران یا ورشکستگی قرار دارند. بسیاری از بنگاهها کسب و کار خود را رها کرده و ناچار به خانه نشینی شده اند تا در طرح درخانه بمانیم نقش برجسته ای داشته باشند اما باید بپذیریم که اقتصاد کشور در نتیجه بحران بنگاههای کوچک دچار چالش شده و اگر فکر اساسی برای این بنگاهها صورت نگیرد، آینده خوبی پیش رو نخواهند داشت.