صنعت و تجارت: تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنعت فولاد کشور درباره آیین نامه و دستورالعمل جدید ابلاغ شده برای بازار فولاد نگرانی هایی دارند. در همین راستا بود که روز گذشته (دوشنبه) بهرام سبحانی، رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد در مورد شیوه نامه ساماندهی عرضه و تقاضای زنجیره فولاد خطاب به اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور در نامه ای مواردی را مطرح کرد. همینطور سیدرضا شهرستانی، عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد نیز با بیان اینکه شیوه نامه جدید فولاد رانت ۱۰۰ هزار میلیارد تومانی ایجاد می کند، اعلام کرده است که با این شیوه نامه می خواهند رانت را به کل زنجیره فولاد تعمیم بدهند.

آخرین روز آبان ماه امسال، آیین نامه ساماندهی عرضه و تقاضا در بازار فولاد ابلاغ شد. در متن نامه ای که معاون اقتصادی رئیس جمهور به دو وزیر اقتصاد و صنعت، معدن و تجارت نوشت، ۱۹ ماده برای ساماندهی زنجیره عرضه و تقاضای فولاد تعریف شده است. این آیین نامه که در پنج بخش قیمت، ساماندهی طرف تقاضا، ساماندهی طرف عرضه، صادرات و نظارت طبقه بندی شده است، مخالفان و موافقانی دارد. در این آیین نامه که شیوه تازه ای از تنظیم قیمت را در بازار فولاد پیشنهاد داده، به شکل تازه ای سعی شده تعادل متفاوتی در زنجیره فولاد ایجاد کند. ماده ۲ آیین نامه تاکید بسیاری روی رقابتی بودن قیمت از طریق حضور در بورس کالا دارد اما بخش دوم این ماده روی تعیین قیمت پایه بر مبنای نرخ ارز نیمایی و قیمت منطقه ای فولاد متمرکز است. برخی معتقدند این شیوه جدید در کنار برخی مزایا، به پیچیده شدن نحوه قیمت گذاری و عرضه محصول در بورس کالا منجر می شود.

آنطور که خبرگزاری مهر منتشر کرده، سیدرضا شهرستانی، عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد کشور می درباره شیوه نامه ساماندهی عرضه و تقاضای زنجیره فولاد که اخیراً از سوی رئیس دفتر رئیس جمهور جهت اجرا به وزارت صمت ابلاغ شده، اظهار کرده است که هرجا که دولت برای ساماندهی یک بازار دخالت کرده، باعث ایجاد رانت شده است. اقتصاد سالم، اقتصادی است که عرضه و تقاضا مبنا باشد و هیچ دخالتی در قیمت گذاری وجود نداشته باشد. به گفته این فعال صنعت فولاد؛ متأسفانه شیوه نامه جدید فولاد بدون در نظر گرفتن عواقبش تدوین و ابلاغ شده و مساله این است که اولاً اجرایی نیست و دوماً رانت هنگفتی ایجاد خواهد کرد و موجب تعطیلی بسیاری از کارخانجات فولادی می شود. شهرستانی ادامه داد: یک رانت حداقل ۱۰۰ هزار میلیارد تومانی در شیوه نامه جدید نهفته است. در صنعت فولاد به ویژه در بخش ورق همیشه رانت وجود داشته اما حالا می خواهند این رانت را در کل زنجیره فولاد گسترده کنند.

شهرستانی همچنین گفته است که به آقای نهاوندیان، کمیته صنایع مجلس، آقای جهانگیری و وزارت صنعت، معدن و تجارت نامه اعتراضی ارسال شده ولی متأسفانه گوش شنوایی وجود ندارد. مجلس نیز قرار است این شیوه نامه را بررسی کند اما این شیوه نامه فقط یک دام فساد است. عضو هیأت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد در پایان تاکید کرد: اجرای این شیوه نامه با شکست مواجه خواهد شد ولی متأسفانه زمان های طلایی را از دست خواهیم داد و بازارهای صادراتی کشور از بین خواهد رفت. بسیاری از شرکت ها روی ایران حساب باز کرده اند. بهرام سبحانی، رئیس انجمن فولاد نیز در گفتگویی اعلام کرد که در نامه ای به معاون اول رئیس جمهور، اجرای شیوه نامه ساماندهی عرضه و تقاضای زنجیره فولاد را عاملی برای ایجاد امضاهای طلایی، توزیع رانت، کاهش صادرات فولاد و همچنین ریزش بازار سرمایه عنوان کرده است.

این در حالی است که برخی معتقدند تلاش معاونت معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت برای قیمت گذاری دستوری از مسیر مجلس به جایی نرسید چراکه قیمت گذاری دستوری فولاد در بورس کالا از سوی مجلس لغو شد. این در حالی است که با توجه به لزوم اتخاذ تصمیمات مناسب در حوزه قیمت گذاری چرخه های کالایی در کشور، قیمت گذاری در حوزه فولاد از اساسی ترین برنامه های دولت و مجلس بوده است. اما مسوولان وزارت صمت همچنان به دنبال راهی برای ورود به فرآیند قیمت گذاری فولاد با هدف کنترل قیمت ها هستند و این نوع مداخله دولت در قیمت گذاری فولاد، شرایط را برای حضور در بازار صادراتی این محصول سخت تر کرده است. به اعتقاد فعالان و کارشناسان این عرصه، قیمت محصولات فولادی باید متناسب با مزیت های نسبی که در کشور وجود دارد حداکثر برابر با قیمت های جهانی باشد و این قابل قبول نیست که بالاتر از قیمت کالاهای وارداتی باشد.

آینده صنعت فولاد در ایران و جهان

در همین ارتباط کیوان جعفری طهرانی، کارشناس بازارهای جهانی فولاد در گفتگویی پیرامون شرایط بازار داخل و خارجی فولاد ایران گفت: بازار فولاد جهان در وضعیت مطلوب قرار دارد و نویدبخش تحرک اقتصادی است. هرچند می توان انتظار ایجاد وضعیت مناسب تری در بازار فولاد را داشت، اما عدهای معتقدند در ماه های آیندهممکن است حرکت نامتعارفی از سوی دولت آمریکا انجام شود که منجر به عدم تعادل در بازار کالایی جهان شود.

جعفری طهرانی همچنین ادامه : بازار داخلی فولاد ایران رابطه مستقیمی با بازار جهانی ندارد و غیرمستقیم متأثر میشود، اما اینکه این تأثیر چگونه نمایان میشود، جای بحث و گفتگو دارد. با ادامه دخالتهای دولت در امور صادرات فولاد آن هم به صورت دستوری با قصد تأمین سهم نیاز داخلی این محصول، جریان کاهش روند صادرات فولاد با اما و اگرهایی روبرو شده که باعث عقب ماندن از بازارهای جهانی شده است.

این تحلیلگر بازار و صنعت فولاد تصریح کرد: از این رو برخی سیاست ها از جمله تحریم داخلی باعث تغییر قیمت فولاد در بازار می شود. این محدودیت هایی که در بازار داخلی در مورد عرضه فولاد جهت کنترل قیمت بازار و عرضه و تقاضا در حال اجراست می تواند تأثیر منفی بر توسعه این صنعت داشته باشد. هنگامی که قیمت جهانی فولاد روند افزایشی گرفته و ایران نیز به عنوان تولیدکننده بزرگ فولاد می تواند از این مزیت استفاده کند؛ اگرچه انتخابات آمریکا برگزار و رئیس جمهور این کشور انتخاب شد هرچند این موضوع نمی تواند خیلی بر بازار تأثیرگذار باشد.

جعفری طهرانی افزود: به دلیل اجرای تحریم ها، ریسک حمل دریایی فولاد افزایش یافته و افزایش هزینه های آن باعث شده معاملات فولاد ایران با سایر کشورها به صورت غیر رسمی باشد و حتی کشتی هایی که حامل محموله صادراتی ایران هستند، مجبور به پاسخگویی و مخفی کاری به دلیل عدم ضوابط تحریم هستند. حالا از بارگیری تا حمل فولاد ایران و سایر اقداماتی که باید محموله ها را به کشور مقصد برساند، با افزایش هزینهها مواجه می شود؛ از این رو به دلیل همین مشکلات، فولاد ایران به ناچار با قیمت زیر قیمت جهانی به فروش می رسد.

این کارشناس صنعت فولاد بیان کرد: تمام این موارد قطعاً بر قیمت و میزان عرضه فولاد در بازار جهانی تأثیر خواهد گذاشت. طبیعتاً به هر میزان تحریمها کاهش پیدا کند یا اثر روانی آن کم شود این مزیت را برای ایران فراهم میکند که بتواند با قیمت مناسبتر و نزدیکتر به بازار جهانی، فولاد را صادر کند. ناگفته نماند بازار جهانی را بیشتر فولاد چین کنترل و دیکته میکند. در حال حاضر هم چین رهبری این بازار را برعهده گرفته است.