روزنامه اعتماد
1399/09/04
توطئه در رياض
شهاب شهسواري| شهر جديد نيوم در شمال عربستان سعودي و كرانه درياي سرخ، قرار بود مظهري از چهره جديد اين پادشاهي سنتي با ظاهري مدرن، روزآمد و تكنولوژيك باشد اما روز يكشنبه ميزبان ديداري بود كه چهره رژيم حاكم بر عربستان را براي هميشه متحول كرد. فرزند پادشاهي كه خود را «خادم حرمين شريفين»، رهبر جهان عرب و عمود جهان اسلام مي‌دانست، در ديداري پنهاني در خاك عربستان با اشغالگران ۷ دهه‌اي سرزمين‌هاي عربي از عادي‌سازي سخن گفت.اين ديدار، اندكي بعد از موفقيت دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا در ترغيب حكام دست‌نشانده كشورهاي كوچك جنوب خليج فارس و حاكمان نظامي موقت سودان بحران‌زده براي عادي‌سازي روابط با رژيم اشغالگر با هدف رسميت بخشيدن به حضور رژيم اشغالگر در سرزمين فلسطين، عادي نشان دادن اشغالگري و دائمي‌سازي آوارگي و بي‌سرزميني مردم فلسطين انجام شد. هر چند رسانه‌ها از موانع بسيار زياد در برابر تامين هزينه‌ها و جذب سرمايه‌هاي خارجي براي ساخت اين شهر خبر مي‌دهند، اما يكشنبه شب اين شهر دست‌كم زاويه‌اي تازه از چهره حكام سعودي را علني كرد. در برابر موج وسيع خبرها در مورد ديدار ميان وليعهد سعودي و بنيامين نتانياهو، رسانه‌هاي عربي حامي پادشاهي سعودي عمدتا سكوت كردند و به بازنشر تكذيبيه ضعيف توييتري وزير خارجه سعودي، بسنده كردند. در برابر رسانه‌هاي اسراييلي كه راضي كردن سعودي‌ها به اين ديدار را گامي بي‌سابقه و بلند در جهت رسمي كردن اشغال سرزمين‌هاي عربي مي‌ديدند، با آب و تاب فراوان اين خبر را پوشش دادند. بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم اشغالگر در برابر خبرنگاران از پاسخ به سوالات در مورد ديدارش با بن سلمان طفره رفت و كيل براون، سخنگوي وزارت خارجه امريكا هم حاضر به تاييد يا تكذيب حضور نتانياهو در ديدار وزير خارجه امريكا با وليعهد سعودي نشد. رسانه‌هاي عبري‌زبان از ايران به عنوان دستور كار اصلي گفت‌وگوهاي بن‌سلمان و نتانياهو ياد كرده‌اند. سياست تبليغاتي سال‌هاي اخير دولت امريكا و رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين، تبليغ ايران هراسي در منطقه و تبديل دشمني با ايران به عنوان دستاويز و بهانه‌اي براي دوستي ميان اسراييل و كشورهاي عربي بوده است. در اين مسير، دو طرف يعني اعراب حامي پادشاهي سعودي و اشغالگران سرزمين فلسطين با معرفي ايران به عنوان دشمن مشترك به دنبال نزديكي با يكديگر بوده‌اند.صبح روز دوشنبه بود كه كاربران اسراييلي و خبرنگاران در شبكه‌هاي اجتماعي از يك پرواز بي‌سابقه از خاك فلسطين اشغالي به سمت عربستان سعودي دادند. بر اساس اطلاعات وب‌سايت‌هاي اطلاعات پرواز يك فروند جت خصوصي گلف‌استريم۴ يكشنبه عصر از فرودگاه بن‌گوريون تل‌آويو برخاست و ساعتي بعد در شهر جديد نيوم عربستان سعودي در كرانه درياي سرخ از صفحه رادار محو شد. اين هواپيما بعد از حدود سه ساعت، دوباره از فرودگاه شهر نيوم بر روي رادار ظاهر شد و به تل‌آويو بازگشت. رسانه‌هاي اسراييلي بلافاصله تاكيد كردند كه اين هواپيماي خاص هر چند متعلق به دولت رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين نيست، اما قبلا هم توسط بنيامين نتانياهو براي سفر استفاده شده است. وزارت خارجه عربستان سعودي هم با انتشار بيانيه‌اي از ديدار ميان محمد بن سلمان و وزير خارجه امريكا در شهر جديد نيوم خبر داد. ساعاتي بعد از اين گمانه‌زني‌ها، مايك پمپئو، وزير خارجه ايالات متحده امريكا با انتشار پيامي در حساب كاربري خود در توييتر خبر داد كه ساعتي پيش در شهر نيوم «ديداري سازنده» با محمد بن سلمان، وليعهد عربستان سعودي داشته است.
هر چند تعدادي از خبرنگاران امريكايي، وزير خارجه اين كشور را در تور خاورميانه‌اي‌اش همراهي مي‌كردند، اما در زمان حضور در نيوم به نوشته رسانه‌ها خبرنگاران همراه پمپئو در فرودگاه مانده‌اند و او به تنهايي به محل ديدار با محمد بن سلمان رفته است.حضور همزمان پمپئو و بن سلمان در شهر نيوم، پنهانكاري اين ديدار از چشم خبرنگاران امريكايي و پرواز هواپيماي اسراييلي به خاك سعودي در همان ساعت، بازار گمانه‌زني‌ها را در شبكه‌هاي اجتماعي در مورد ديدار محرمانه نخست‌وزير رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين با فرزند پادشاه سعودي در خاك عربستان گرم كرد و كاربران اينترنت و رسانه‌ها تا ساعت‌ها در مورد شايعه احتمال ديدار بي‌سابقه ميان رهبران رژيم اشغالگر با رهبران پادشاهي سعودي مي‌نوشتند. در اين ميان رسانه‌هاي نزديك به عربستان سعودي و مقام‌هاي اين كشور، كاملا در مورد اين شايعات سكوت كرده بودند و كمترين واكنشي به آن نشان نمي‌دادند. به هر تقدير آنچه در شبكه‌هاي اجتماعي مطرح مي‌شد، چيزي جز شايعات و گمانه‌زني‌ها نبود و هيچ رسانه و مقام رسمي آن را تاييد نكرده بود. پيش از اين نيز شايعه‌هايي در مورد ديدار مقام‌هاي ارشد دو رژيم سعودي و اشغالگر منتشر شده بود، از جمله ادعاهايي در مورد سفر محمد بن‌سلمان، وليعهد سعودي به سرزمين‌هاي اشغالي مطرح شد، اما اين شايعات چندان شواهدي براي اثبات نداشتند و معمولا بر پايه معلوماتي از سوي برخي منابع آگاه بودند. مقام‌هاي سعودي به سادگي اين شايعات را رد مي‌كردند.
تاييد قوي و تكذيب ضعيف
اين بار، همه قطعات پازل براي اثبات گام برداشتن رسمي عربستان سعودي در جهت به رسميت شناختن حاكميت اشغالگران بر سرزمين فلسطين، آماده بود. تا اينكه بعد از ظهر روز دوشنبه راديوي ارتش رژيم اشغالگر، راديو كان با انتشار خبر سفر بنيامين نتانياهو با همراهي يوسي كوهن، رييس موساد به شهر نيوم را تاييد كرد، هر چند در اين گزارش اشاره‌اي به ديدارهاي نتانياهو يا دستور كار سفر نشده بود. ساعتي بعد ياعوو گالانت، وزير آموزش كابينه رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين در گفت‌وگويي با يك راديوي محلي، شايعات را تاييد كرد و خبر داد كه نخست‌وزير اين رژيم با وليعهد سعودي ديدار و گفت‌وگو كرده است. اين وزير اسراييلي، ديدار ميان نتانياهو و بن سلمان را «دستاوردي فوق‌العاده» توصيف كرد. وي تاكيد كرد همين كه ديدار اتفاق افتاده و خبر آن منتشر شده است، هر چند كه غيررسمي باشد، باز هم اتفاق بسيار مهمي است. وزير آموزش كابينه رژيم اشغالگر گفته است: «چنين ديداري اتفاقي است كه اجداد ما آرزوي آن را مي‌كردند.»
تاييد رسمي خبر ديدار از سوي يك مقام بلندپايه رژيم اشغالگر، بلافاصله صداي مقام‌هاي سعودي را بلند كرد كه در پي تكذيب اين خبر برآمدند. فيصل بن فرحان، وزير خارجه عربستان سعودي با انتشار پيامي در حساب كاربري توييتر خود نوشت: «من گزارش‌هايي را در برخي رسانه‌ها ديده‌ام كه در مورد ديداري ميان والاحضرت وليعهد و مقام‌هاي اسراييلي در سفر اخير وزير خارجه امريكا مايك پمپئو مطرح كرده‌اند. چنين ديداري به هيچ وجه رخ نداده است. تنها مقام‌هايي كه در محل ديدار حضور داشتند امريكايي‌ها و سعودي‌ها بودند.»
اما اين اظهارنظر وزير خارجه سعودي، رسانه‌ها را راضي نكرد. روزنامه وال‌استريت ژورنال روز دوشنبه با انتشار گزارشي به نقل از دو مشاور ارشد دربار سعودي تاييد كرد كه ديداري ميان وليعهد سعودي و مقام‌هاي اسراييلي انجام شده است. به گفته اين مقام‌هاي سعودي كه نامي از آنها ذكر نشده است دستور كار اين گفت‌وگوها موضوعات مرتبط با ايران و عادي‌سازي روابط بود، اما هيچ توافق جدي در اين گفت‌وگوها به دست نيامد. پايگاه اينترنتي روزنامه يديعوت آحارونوت در گزارشي به نقل از منابع اسراييلي «حاضر در گفت‌وگوها» نوشته كه محمد بن سلمان، وليعهد سعودي شخصا در مورد علني شدن اين ديدار موافقت كرده است و اصراري بر محرمانه ماندن آن نداشته است. به نوشته اين رسانه عبري زبان، علاوه بر بنيامين نتانياهو و محمد بن سلمان، مايك پمپئو، وزير خارجه امريكا و يوسي كوهن، فرمانده سازمان جاسوسي موساد رژيم اشغالگر هم حضور داشته‌اند.
توپاز لوك، دستيار اطلاع‌رساني و شبكه‌هاي اجتماعي نتانياهو هم در توييتي به زبان عبري كه به نظر مي‌رسد موعد ديدار ميان نتانياهو و بن سلمان باشد با انتشار خبري در مورد بني‌گانتز، رهبر حزب رقيب نتانياهو در انتخابات و موتلف او در دولت كنوني نوشت: «درست وقتي كه بني گانتز در حال سياسي‌بازي بود، نتانياهو در حال برپايي صلح بود.»
انتشار توييت وزير خارجه سعودي، تقريبا هيچ رسانه‌اي را قانع نكرد و همه رسانه‌هاي معتبر بين‌المللي ترجيح دادند بر اساس اطلاعات موجود ديدار ميان نتانياهو و بن‌سلمان را نخستين ديدار اعلام شده ميان رهبران سعودي و اسراييلي معرفي كنند. هر چند چندان دور از ذهن نيست كه وزير خارجه سعودي در جريان ديدار مذكور نباشد، چرا كه پيش از اين گزارش‌هايي از وجود دو قدرت موازي در دربار سعودي با دو سياست متفاوت منتشر شده بود. ديدار رسمي عصر يكشنبه كه با حضور مايك پمپئو، محمد بن سلمان، فيصل بن فرحان و جان ابي‌زيد، سفير ايالات متحده امريكا در عربستان سعودي برگزار شده بود. اين ديدار از سوي وزير خارجه تاييد شده است. اما در مورد ديدار احتمالي ميان نتانياهو و بن‌سلمان، نامي از جان ابي‌زيد و فيصل بن فرحان در ميان نيست و به نظر مي‌رسد كه اين ديدار به صورت جداگانه برگزار شده باشد.
گزارش‌هاي رسانه‌اي حاكي از اين بود كه عصر يكشنبه، نخست‌وزير رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين با استفاده از هواپيمايي تجاري به شهر نيوم رفته و در آنجا در حضور وزير خارجه امريكا با محمد بن‌سلمان، وليعهد پادشاهي سعودي ديدار و گفت‌وگو كرده است. مقام‌هاي سعودي از روزي كه مساله عادي‌سازي روابط ميان برخي از كشورهاي حاشيه خليج فارس با رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين مطرح شد، تاكيد مي‌كردند كه هيچ تغييري در سياست اصولي عربستان ايجاد نشده است و اين پادشاهي تا پيش از تشكيل يك دولت مستقل فلسطيني و به رسميت شناخته شدن حاكميت فلسطينيان بر سرزمين‌هاي‌شان، قصد عادي‌سازي روابط با اسراييل را ندارد.
رويداد قابل پيش‌بيني
هر چند بسياري از فلسطينيان، اعراب و مردم منطقه آرزو داشتند كه بعد از سال‌ها وابستگي و سرسپردگي به واشنگتن، همچنان اندكي حيثيت و شرافت در ميان رهبران پادشاهي‌هاي عرب جنوب خليج فارس وجود داشته باشد كه از حقوق فلسطينيان در مقابل اشغالگران حمايت كنند، اما روند اتفاقات در سه سال گذشته، براي همه روشن كرده بود كه چنين انتظاري فراتر از توان حكام كنوني عربستان است. محمد بن سلمان كه روابط بسيار نزديكي با جارد كوشنر، داماد رييس‌جمهور امريكا و معمار طرح موسوم به «معامله قرن» داشت.
دولت امريكا گام‌هاي خود را براي دائمي‌سازي اشغال فلسطين و آوارگي مردم اين كشور يك به يك پيش برد بدون اينكه حكام سعودي كوچك‌ترين اعتراضي به آن نشان دهند. حكام سعودي نه در مقابل انتقال سفارت امريكا به قدس اشغالي و به رسميت شناختن آن به عنوان پايتخت اسراييل موضعي گرفتند، نه در برابر به رسميت شناختن حاكميت اسراييل بر بلندي‌هاي اشغالي جولان در خاك سوريه و نه حاضر شدند اجازه دهند كه فلسطيني‌ها بيانيه‌اي در اتحاديه عرب عليه عادي‌سازي روابط امارات و بحرين با رژيم اشغالگر صادر كنند. مشخص بود كه قرار است اين مسير به كجا ختم شود: عادي‌سازي روابط سعودي با رژيم اشغالگر. دونالد ترامپ چنين اتفاقي را پيش‌بيني كرده بود و در همزمان با امضاي توافق عادي‌سازي روابط ميان بحرين و امارات با اسراييل گفته بود كه كشورهاي عربي ديگري هم در آينده چنين قراردادهايي امضا مي‌كنند و واشنگتن انتظار دارد كه عربستان سعودي هم در ميان آنها باشد.
حالا با شكست دونالد ترامپ در انتخابات رياست‌جمهوري امريكا، شتاب‌زدگي در واشنگتن، تل‌آويو و رياض براي رسميت بخشيدن به اين موضوع افزايش يافته است. با اين حال تكذيب ديدار توسط وزير خارجه سعودي، نشان مي‌دهد كه سعودي‌ها همچنان از چنين رويدادي شرم دارند. حال مشخص نيست كه آيا اين شرم و حيا در دربار سعودي در روزهاي باقي مانده از دولت دونالد ترامپ باقي مي‌ماند يا آنكه نهايتا پادشاهي سعودي هم همچون بحرين و امارات به صف رسميت‌دهندگان به آوارگي ملت فلسطين و دياسپوراي عرب مي‌پيوندد؟
سایر اخبار این روزنامه
توطئه در رياض
تخريب كرونايي اقتصاد ايران
مردي كه مي‌خواست «نامبِروان» باشد
مردي كه كيهاني مي‌نوازد
سوپرمنِ مجنون
پاسكاري تنظيم بازار در شرايط بحران
راه‌حل موثر در كاهش آلودگي هوا و تنفس ذرات معلق
سياستگذاري متوهمانه
معماي سد احداثي پس از اين!
مطالبه سوم
انگيزه ائتلاف تل‌آويو و رياض
جايي براي كتاب!
سه نابغه آلماني در فلسفه شعر و موسيقي
عكس روز
