روزنامه آفتاب یزد
1399/09/05
باید مسائل خود را با کشورهای منطقه حل کنیم
آفتاب یزد ـ رضا بردستانی: آن طور که العالم می‌نویسد، «دخیل بن ناصر القحطانی» دبیرکل جنبش آزادی جزیره‌العرب که مخالف رژیم آل‌سعود است، اولین شورای ملی انتقالی را تاسیس کرد. وی با همراهی چند حزب و تشکل سیاسی، بیانیه‌ای در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرد و از برگزاری قریب‌الوقوع نشستی به‌منظور برنامه‌ریزی و رایزنی در راستای سرنگونی نظام موروثی آل‌سعود خبر داد.» این خبر را که خیلی به این گزارش ارتباطی ندارد از آن جهت در همین ابتدا آوردیم تا بگوییم«بن سلمان» و «خاندان سلطنتی» حاکم بر عربستان اگرچه با هزینه‌های چند ده میلیاردی در رسانه‌های بین‌المللی خود را منادی اصلاحات جا زده‌اند اما از درون دچار فروپاشی‌های ترسناکی شده‌اند که شاید این روزها با دانستن آن بتوان آشفتگی ذهنی سعودی‌ها را بهتر آنالیز و تحلیل کرد.عربستان این روزها در مباحث بین‌المللی دچار فراز و فرودهای بسیاری است؛ تنش در روابط با آلمان، تلاش برای کاستن اختلافات با آنکارا، استمرار سیاست‌های جنگ طلبانه با تمرکز بر درگیر کردن عمان در تحولات یمن با فشار بر استان مرزی المهره یمن، تا به این صورت اصل بی‌طرفی عمان را تحت الشعاع قرار داده و این کشور را وارد مهلکه کنند، فشار دیپلماتیک بر قطر و کویت برای پیوند دادن آنها با ماجراهای مبهم عادی‌سازی و این اواخر برخی آیند و روندها که نشان می‌دهد سناریوی عادی‌سازی کشورهای عرب منطقه ی خلیج فارس نه در واشنگتن و لندن که در ریاض طراحی میشود. اما با پیروزی بایدن و تایید این پیروزی، خواب حکام سعودی به قدری پریشان شده که انگار به جای پایان ترامپ، بن سلمان سقوط کرده باشد.
> بیم و امید...
تلاش‌های پشت پرده برای کمک به پیروزی ترامپ اگرچه قمار سراسر باخت بود اما مقامات ریاض همچنان با بیم و امید، تحولات ایالات متحده ی آمریکا را دنبال می‌کنند و فعلاً مهم‌ترین دغدغه، ابهام و ترس آل سعود، چگونگی تعاملات آتیِ ایران و آمریکا است؛ برجام دو و این که هرگونه توافق مابین واشنگتن ـ تهران باید با حضور عربستان سعودی باشد دو ماجرا را علنی می‌سازد:
ـ بازگشت امریکا به برجام به منزله ی قدرتمندتر شدنِ تهران است.
ـ به انتها رسیدن برجام مصداق بارز تشنج‌های منطقه‌ای و بین‌المللی است.
موضع گیری‌های اخیر عربستان با محوریت تهران و برخی تحولات منطقه‌ای و حضور برخی از مقامات آمریکایی و اسرائیلی ما را بر آن داشت تا این مسائل را در گفت و شنودی با یک کارشناس آشنا به دیپلماسی و ریز و درشت ماجراهای خاورمیانه و مناسبات تهران، ریاض و واشنگتن؛ بررسی کنیم. قاسم محبعلی دیپلمات اسبق و تحلیلگر مسائل بین‌المللی در گفتگو با آفتاب یزد آخرین تحولات منطقه‌ای را تحلیل کرد:
عربستان سعودی یکی از کشورهایی است که از رفتن ترامپ به شدت ناراحت و نگران مذاکره احتمالی ایران و آمریکا است. تا آن حد مضطرب که عربستان و اسرائیل نتوانستند نگرانی‌های خود را پنهان کنند. وقتی نتانیاهو عنوان کرده که آمریکا نباید به برجام بازگردد یعنی نگرانی. موضع این دو کشور در این زمینه یکسان است. الان که احساس می‌کنند دیگر امیدی به باقی ماندن ترامپ در قدرت وجود ندارد می‌خواهند شرایطی به وجود آورند که بایدن نتواند به برجام بازگردد. هدف عربستان و اسرائیل این است که بحران ایجاد کنند و در سایه آن بحران اجازه ندهند مناسبات ایران و آمریکا رو به بهبود رود و تنش‌ها کاهش یابد.
> آیا پرونده خاشقجی فعال میشود؟!
این دیپلمات اسبق ادامه می‌دهد: آقای بایدن صراحتا اشاره کرده است که پرونده خاشقچی را فعال می‌کند و از حمایت نماینده لجستیکی و اطلاعاتی عربستان در جنگ یمن و عربستان خودداری می‌کند و کمک‌های تسلیحاتی به عراق را متوقف می‌کند و سراغ مذاکره و صلح خواهد رفت و دیگر چک سفید به عربستان و امارات نمی‌دهد. از طرف دیگر هم گفته است از اقدامات یک جانبه نتانیاهو و انضمام سرزمین‌های فلسطینی جولان حمایت نمی‌کند. همه اینها باعث میشود که تلاش خود را بر این قرار دهند که ترامپ را نگه دارند و اگر نتوانستند، حداقل کاری کنند که آمریکا نتواند به برجام باز گردد.
> ایران باید 100روز نخست بایدن را صبورانه رفتار کند
محبعلی تاکید می‌کند: ایران در این دوران هوشیاری به خرج داده است. تحریکات اسرائیل و بقیه سبب نشده که ایران واکنش نشان دهد و زمینه برای بحرانی شدن وضعیت به وجود آورد. اگر ایران تا ژانویه و صد روز اول بایدن حوصله کند به نظر می‌رسد شرایط در منطقه عوض خواهد شد و آن وقت فرصت خوبی برای ایران
به وجود می‌آید.
این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه می‌دهد: عربستان سعودی همان سیاست ترامپ را دارد و می‌خواهد به طور کلی برجام از بین برود و از نو مذاکرات صورت گیرد و در مذاکرات تنها مسئله هسته‌ای ایران نباشد بلکه در آن حضور ایران در عراق، سوریه، لبنان و یمن ودر سیاست‌های منطقه را مطرح کنند و در سایه فشار آمریکا و اروپایی‌ها باشد که این به نفع ایران نیست.اگر عربستان بگوید من می‌خواهم در مذاکرات باشم، فردا اسرائیل و کشورهای دیگر هم خواهان شرکت در مذاکرات خواهند بود و تمام موضوعات دوجانبه روی میز قرار می‌گیرد و ما با یک ائتلاف بزرگ بین‌المللی روبه رو می‌شویم. به نفع ما است که تک تک با اینها صحبت کنیم. در درجه اول باید با آمریکا تنش‌ها را کاهش دهیم سپس خود عربستانی‌ها و امارات سراغ ما می‌آیند که با ایران مذاکره کنند. آنها تمام تلاششان این است که چنین اتفاقی نیفتد که مجبور شوند به ایران امتیاز دهند.
> دستگاه دیپلماسی کوتاهی نکرده است!
محبعلی پیرامون انتقادات به دستگاه دیپلماسی خاطرنشان می‌کند: دستگاه دیپلماسی کار خود را تا به الان انجام داده است چون دستگاه دیپلماسی ما یک دستگاه تحت فرمان است و دستگاه دیپلماسی نه توانش را دارد و نه به آن چنین اجازه‌ای می‌دهند که خودش برنامه‌ریزی و طراحی کند و اگر دستگاه دیپلماسی دست کارشناسان بود شیوه دیگری در پیش می‌گرفتند. به خصوص در برنامه هسته ای. در سال 82 و 83 دستگاه دیپلماسی تصویب کرد که اجازه ندهید برنامه هسته‌ای ایران به شورای امنیت رود. گزارشات متعددی در وزارت خارجه نوشته شد و مرتب تاکید شد که اجازه ندهید توافق با اروپایی‌ها شکسته شود. خود اروپایی‌ها هم می‌گفتند که اگر پرونده ی ایران به شورای امنیت برود از دست ما خارج میشود.
> برجام؛ میانه ی مذاکره و پرداخت هزینه بود
وقتی که پرونده ما به شورای امنیت رفت بحث این بود که ما باید جداگانه صحبت کنیم چون دیگر وضعیت تغییر کرده است. درست است طرف اصلی ما آمریکا است اما وقتی به شورای امنیت رفت موضع ما بین‌المللی خواهد بود. برجام در واقع مذاکره برای اجرای صلح آمیز و خروج مسالمت آمیز ایران از ذیل فصل هفت منشور بند 41 شورای امنیت بود که منوط به این است که کشوری که امنیت بین‌المللی را به خطر انداخته، جامعه جهانی موظف است برای آنکه جلو تهدید را بگیرد نسبت به آن کشور و دولت اقدامات بازدارنده انجام دهد و ایران به عنوان مورد تهدید‌کننده صلح و امنیت منطقه و جهان مطرح شد. بنابراین چاره‌ای نداشت یا قطعنامه‌های شورای امنیت را بپذیرد یا مذاکره کند یا مقاومت کند و هزینه‌اش را بپردازد و ایران راه وسط را در برجام انتخاب کرد. برجام حتما باید با طرف‌های بین‌المللی انجام می‌شد به شورای امنیت می‌رفت و سپس برای آن قطعنامه صادر می‌کرد. ولی چون ایران اشتباهاتی در اجرا کرده بود و هزینه‌های خود را بالا برده بود طبیعتا باید امتیازات بزرگی می‌داد که خوشبختانه تیم دیپلماسی آن را تا جایی که می‌توانست محدود کرد به هر حال برجام حاصل اشتباه بزرگی بود که دولت یا حکومت ما مرتکب شد و اجازه داد کشور زیر نظر شورای امنیت رود طبیعتا استقلال و امنیت کشور دست بیگانه می‌افتاد و افتاد.
> ائتلاف بین‌المللی علیه ایران نباید شکل بگیرد
وی می‌افزاید: سیاست خارجی ما به دلیل اینکه کارشناسی شده توسط کارشناسانی که منطقه و قواعد بین‌المللی را می‌شناسند نیست ماحصل آن همان چیزی است که الان شاهدیم. ما نباید مسائل خود را با کشورهای مختلف بگذاریم به این سطح رسد که ائتلاف بین‌المللی علیه مان تشکیل شود. ما با هر کشوری که مسائل مشترک داریم و همین طور منافع مشترک، مسائلی داریم که در آن رقابت وجود دارد و مسائلی که امکان دارد در آن تنازع باشد باید رو در رو
مذاکره و رفع مشکل کنیم. همه کشورها همین گونه اند. این طور نیست که مثلا ما با کشوری دوست یا دشمن خالص باشیم. منتها دیپلماسی وظیفه‌اش این است که این مسائل را مدیریت کند، زمینه همکاری را گسترش دهد، عرصه رقابت را مدیریت کند و عرصه تنازع را محدود کند که به جنگ و درگیری نرسد.
> مشکلات و ارتباطات چندوجهی ایران با عربستان و امارات
محبعلی در پایان می‌گوید: با عربستان چند دسته مسئله داریم و در بحث انرژی منافع مشترک داریم. مسئله امنیت خلیج فارس هم همین طور. یک سری مسائل هم است که مربوط به حوزه رقابت است. بالاخره دو کشور خواهان نفوذ در کشورهای منطقه هستند این مسائل را می‌توان مدیریت کرد. در مسائلی چون یمن و عراق با هم برخورد پیدا کردیم و ممکن است اینها را مانند مناطقی مثل قفقاز و شمال آفریقا واگذار کنیم و این اتفاق در حال وقوع است و الان ایران را در تحولات سوریه، عراق و لبنان دعوت نمی‌کنند.
نکته ی مهم دیگری که محبعلی بدان اشاره می‌کند این که: بحرین هم کشور کوچکی است ما هیچ گاه نباید کشورهای کوچک را تهدید کنیم چون او ناچار است به یک قدرت بزرگتر منطقه متصل شود تا بتواند از امنیت خودش دفاع کند همان کاری که کویت در گذشته و قطر اکنون کرد. اینها نیازمند سیاست‌های چندجانبه است.باید اختلافات با آمریکا را مدیریت کنیم و نه الزاما حل و فصل. اجازه ندهیم دیگرانی چون اسرائیل و عربستان از این آب گل آلود ماهی گیرند.
این کارشناس خاورمیانه با تاکید بر این مسئله که عربستان وقتی احساس کند مناسبات ایران و آمریکا در حد بحرانی است توقعاتش بالاتر خواهد رفت و سطح توقعات را به گونه‌ای بالا می‌برد که امکان حل و فصل پایین می‌آید می‌گوید: مثلا می‌گوید از همه کشورهای عربی خارج شوید و حق هیچ گونه دخالتی ندارید بعد با هم صحبت می‌کنیم. چون می‌داند یک قدرت بزرگی است که همین خواسته را دارد بنابراین همه این مسائل را باید متوازن اما جداگانه پیش برد. نگذاریم ائتلاف بزرگی از آمریکا، عربستان، اسرائیل، اروپا، چین و روسیه صورت گیرد و ما تنها در این طرف میز بمانیم با لیست بلندبالایی از خواسته‌ها که اگر سمت هر کشور رویم بازی به هم بخورد و اجازه ندهند مذاکرات به نتیجه رسد. لذا باید در اولین گام زمینه بازگشت آمریکا به برجام را فراهم آوریم و بعد راجع به سایر مسائل جداگانه فکر کنیم.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
نسخه پیچی غیرمتخصص‌ها در فضای مجازی برای لاغری
دستپخت کرونایی صدا وسیما برای مردم
مشکل اقتصاد کشور نداشتن راهکار نیست همت شجاعت و پیگیری جدی نیاز است
اعتراض عجیب نماینده مجلس نسبت به تعطیلی کشور
تلاش برای نجات آمریکا از انزوای بین‌المللی
باید مسائل خود را با کشورهای منطقه حل کنیم
مرغ‌های ذخیره شده کجا هستند؟
کامبوزیا پرتوی به ابدیت پیوست
عقب نشینی ترامپ
پایان ترامپ و ترامپیسم
قیمت‌گذاری زورکی راه علاج بازار نیست!
هرروز را نارنجی کنید!
سیاست‌های ارزی نادرست بانک مرکزی تا کجا ادامه خواهد یافت
«شاد» نیاز به زنگ تفریح دارد
