يك خط قرمز و چند كابوس

آرمان ملي- اميد کاجيان: خبرهايي از يک ديدار بي‌سابقه که تا پيش از اين با چنين سرعتي توقع آن نمي‌رفت. ديدارهايي تاييدنشده از بن‌سلمان و بنيامين نتانياهو و البته تحليل‌هاي متفاوت دراين‌باره. رسانه‌هاي اسرائيلي روز دوشنبه از سفر مخفيانه نتانياهو و برخي مقامات موساد به عربستان همزمان با حضور پمپئو در اين کشور خبر دادند. منابع آگاه اسرائيلي اعلام کردند که نتانياهو در اين سفر مخفيانه با محمد بن‌سلمان و مايک پمپئو ديدار کرده است. خبرگزاري فرانسه نيز در خبري، از ملاقات مخفيانه نتانياهو با پمپئو و بن‌سلمان در عربستان خبر داد. از سويي يک روزنامه صهيونيستي با اشاره به سفر مخفيانه نتانياهو به عربستان، دليل تمايل وليعهد سعودي به برقراري روابط با رژيم‌صهيونيستي را تشکيل اتحادي با اين رژيم در برابر سياست‌هاي دولت جديد آمريکا در قبال ايران دانست. روزنامه ‌صهيونيستي «اسرائيل هايوم» در بخشي از يک تحليل درباره دلايل مرتبط با ايران در تمايل محمد بن‌سلمان وليعهد سعودي به برقراري روابط با رژيم‌صهيونيستي با وجود مخالفت‌هاي داخلي در عربستان سعودي و در دستگاه حکومتي اين کشور، نوشت: بن‌سلمان بسيار درباره آينده و به‌ويژه اينکه دولت جديد آمريکا [دولت جو بايدن رئيس‌جمهور منتخب آمريکا] به منافع حياتي آن آسيب خواهد زد، نگران است. او نگران است که دولت جو بايدن به توافق هسته‌اي بازگشته و شرايطي را ايجاد کند که تنها منجر به افزايش تمايل تهران براي تضعيف حکومت سلطنتي عربستان سعودي شود. اين روزنامه در ادامه مي‌نويسد: ديدار مخفي انجام‌شده ميان بنيامين نتانياهو و بن‌سلمان در شهر جديد نيوم با پس‌زمينه اين نگراني‌ها انجام شد. وليعهد سعودي خواستار يک جبهه واحد با اسرائيل در برابر دولت جديد آمريکا و رويکرد آن نسبت به توافق هسته‌اي است و بر روابط صميمانه قبلي اسرائيل با بايدن و اطرافيانش تکيه مي‌کند تا به او کمک کنند صفحه‌اي جديد در روابط رياض و واشنگتن باز کند. آن‌طور که ايسنا مي‌نويسد اسرائيل‌هايوم افزود: او تمام اينها را مي‌خواهد، بدون اينکه مجبور باشد پايان خطوط يک معاهده صلح با اسرائيل را امضا کند و شايد حتي سفارتي در تل‌آويو يا قدس باز کند. البته که عربستان تاکنون زير بار اين موضوع نرفته است و مقامات اين کشور نيز وجود چنين ديدار محرمانه‌اي را تاييد نکردند. اين اتفاق در حالي رخ داده که در جديدترين موضوع مرتبط با اين ديدار، اما مايک پمپئو وزير خارجه آمريکا تلاش کرد تا به نوعي از پاسخ به اين سوال که اين ديدار صحت داشته يا نه نيز طفره برود.
در گفت‌وگوي پمپئو با خبرنگار شبکه فاکس‌نيوز، وزير خارجه آمريکا در پاسخ به اين پرسش که آيا بنيامين نتانياهو نخست‌وزير رژيم‌صهيونيستي با بن‌سلمان وليعهد سعودي در جريان سفر وي به خاورميانه ديدار کردند، گفت: ملاقاتي با وليعهد در آنجا داشتم. ملاقاتي با وليعهد در امارات داشتم. نمي‌خواهم اطلاعات بيشتري در اين مورد ارائه کنم. پمپئو در ادامه بار ديگر در پاسخ به اين سوال که آيا نتانياهو و رئيس موساد براي ديدار با بن‌سلمان به شهر نئوم در عربستان سفر کردند، بيان کرد: گزارش‌ها در اين‌باره را ديده‌ام. با هر دوي آنها بودم و با نخست‌وزير در قدس ديدار کردم. همچنين با رئيس موساد در قدس بودم و گفت‌وگوهاي سازنده‌اي داشتيم. کاملا واضح است که پمپئو علاقه‌اي به پاسخ به اين سوال ندارد.
هاله‌اي از ابهام
ديدارهاي نتانياهو و بن‌سلمان درحالي در هاله‌اي از ابهام قرار گرفته که مدت‌هاست موضوع صلح ابراهيم طرحي که با ابتکار ترامپ براي دوستي اسرائيل و جهان عرب شکل گرفته مطرح بوده است. طرحي که در آن عادي‌سازي رابطه امارات و بحرين با اسرائيل به ميانجيگري آمريکا کليد خورد. اکنون ساير کشورها چون عمان و سودان، نيز از اين صلح استقبال کرده‌اند و چه بسا دولت‌هايي که کمتر مي‌انديشيديم نيز رفتارهايي نشان دادند که بدشان نمي‌آيد که به اين صلح بپيوندند. نمونه‌اش کويت که باوجود مخالفت‌هاي بخشي از پارلمان اين کشور و به‌ويژه شيعيان آن، رهبرانش ديدارهايي با ترامپ داشته و چراغ سبزهايي در ارتباط با صلح ابراهيم نيز به رئيس‌جمهور آمريکا نشان دادند. همه اين اتفاقات باعث شده تا گمانه‌زني‌هاي زيادي نيز در ارتباط با عربستان سعودي مطرح شود. صلح ابراهيم آنقدر براي عربستان اهميت داشت که ميان بن‌سلمان و ملک‌سلمان وليعهد و پادشاه سعودي اختلاف انداخت، آنچنان‌که بن‌سلمان خواهان پيوستن به ابراهيم است و آن را بهترين راه مقابله با ايران مي‌داند و از سويي ملک ‌سلمان به‌واسطه آنکه خود را حامي بي‌چون‌وچراي فلسطين مي‌دانست مي‌خواهد تا پسرش فعلا دست نگه دارد. اما بااين‌حال همه ظواهر امر گوياي اين مهم است که بن‌سلمان و سياستمداران جوان عربستان به دور از شعارهاي پيشين که کشور خود را پايتخت معنوي فلسطين مي‌دانستند به فکر سازش با اسرائيل هستند؛ ازهمين رو خيلي‌ها اين گمانه را مطرح مي‌کردند که عربستان نيز روزي به اين صلح ابراهيم خواهد پيوست. اما وقتي اين کشور به اسرائيل براي پرواز هواپيماهايش بر آسمان عربستان چراغ سبز نشان داد، خود اين موضوع بيانگر اين مهم بود که عربستاني‌ها نسبت به گذشته زمين تا آسمان مواضعشان تغيير کرده است. باعث و باني‌اش هم بن‌سلمان و تفکرات اصلاحي او و البته عنادش با ايران است. از همين روست که وقتي اين روزها موضوع ديدار وي و نتانياهو شنيده مي‌شود چندان هم عجيب به نظر نمي‌آيد. هرچند خيلي‌ها اين همه سرعت در اين ديدار را غيرمنتظره مي‌دانند. با اين حال خبر اين ديدار به موازات سفر پمپئو و البته معرفي بايدن به‌عنوان رئيس‌جمهور آينده آمريکا و البته احتمال ارتباطاتش در اين حوزه شنيده مي‌شود؛ از اين روست که گمانه‌زني‌ها بيشتر و بيشتر مي‌شود. در همين رابطه روزنامه العرب مي‌نويسد عربستان سعودي به‌سرعت وارد مانوري شده است تا قدرت خود را نمايان کند و اين مهم را از طريق گشودن کانال‌هاي ارتباطي با ترکيه و اسرائيل، انجام مي‌دهد، تا از فشار‌هايي که متحمل مي‌شود کاسته و خود را براي اقدامات غافلگيرکننده جو بايدن آماده کند.


همچنان روابط خوب است
اساسا اين ديدار اگر صحت داشته باشد چه قدر مانعي بر سر بايدن و رابطه‌اش با ايران خواهد بود؟ محسن جليلوند استاد حقوق بين‌الملل دراين‌باره به «آرمان ملي» مي‌گويد: بگذاريد يک نکته را پيش از هرچيزي براي خود روشن کنيم و آن اينکه با آمدن بايدن سياست‌هاي آمريکا در قبال اسرائيل تغيير نمي‌کند. بايدن همچنان با اسرائيل رابطه خوبي خواهد داشت، همانطور که نتانياهو نيز به دوستي چهل‌ساله‌اش با وي اشاره مي‌کند. اساسا سياست‌هاي آمريکا در حوزه امنيتي اسرائيل دستخوش تغييرات نخواهد شد و محفوظ مي‌ماند. بنابراين چه ديدار نتانياهو و بن‌سلمان صورت مي‌گرفت چه نمي‌گرفت خط قرمز بايدن هم اسرائيل بود. بايدن در اين مورد ادامه‌دهنده راه ترامپ اما شايد با قالب و شکلي جديد باشد. وي مي‌افزايد: ديدار بن‌سلمان و نتانياهو حتي اگر ترامپ بازهم رئيس‌جمهور مي‌شد و خبري از بايدن نبود هم صورت مي‌گرفت اما قطعا انتخاب بايدن مي‌تواند آن را تسريع بخشيده باشد چرا که به هر حال مواضع اسرائيل و عربستان در عصر بايدن نيز بايد مشخصا معلوم شود. شايد بن‌سلمان و نتانياهو با وجود ترامپ خيال راحت‌تري داشتند، اما نمي‌شود تصور کرد که با وجود بايدن دستپاچه و نااميد هستند بلکه مي‌خواهند قبل از تشکيل دولت بايدن حجت را بر او در قبال ايران تمام کنند. ازسويي ديگر نکته مهم اين است که نتانياهو و بن‌سلمان در ادامه صلح کشورهاي عربي و اسرائيل مدت‌هاست که مي‌خواهند ترتيب ديدار و گفت‌وگويي را بدهند، اکنون به نظر مي‌آيد با اين ديدار احتمالي مقدمات دوستي‌هاي جنجالي آينده چيده مي‌شوند. اما چون براي عربستان با توجه به سياست‌هاي گذشته تغيير موضع نسبت به اسرائيل کار ساده‌اي نيست، هم‌اکنون به صورت رسانه‌اي مطرح نمي‌شود و مخفي مانده است.