استراتژي «تعهد برابر تعهد»

«تعهد برابر تعهد، اقدام برابر اقدام، كاهش تنش برابر كاهش تنش، احترام برابر احترام، تعهدات بين‌المللي برابر تعهدات بين‌المللي»؛ خلاصه‌اي از استراتژي جمهوري اسلامي در مواجهه با ايالات متحده و احتمالا رييس‌جمهوري جديد آن است كه رييس‌جمهوري در نشست هيات دولت روز چهارشنبه تشريح كرد. اگرچه «برجام» از سال ۹۷ به اين‌سو به محاق رفت، تحريم‌ها بازگشت و تحريم‌هاي سخت‌گيرانه‌تري اعمال شد تا آنجا كه به قول روحاني براي دريافت وام ۵ ميليارد دلاري از صندوق بين‌المللي پول در دوران كرونا هم كاخ سفيد شرايط را به نفع خود به ضرر شهروندان ايراني تغيير داد. با اين حال نتيجه انتخابات امريكا آن‌طور كه حسن روحاني توصيف مي‌كند پايان «ترامپيسم» را نشان مي‌دهد؛ دوراني كه بار ديگر شاهد تغيير ادبيات دولت و طرح دوباره استراتژي «تعهد برابر تعهد» هستيم. اگرچه دولت تلويحا و در لفافه به اين موضوع اشاره و مدام تاكيد مي‌كند كه درصورت بازگشت امريكا به برجام به اين توافقنامه بين‌المللي پايبند خواهد بود اما صداي مخالفان اين سياست - چه در مورد بازگشت به برجام و چه در مورد بازگشت به ميز مذاكره با ساكنان جديد كاخ سفيد- بلندتر و پايگاه‌شان در حاكميت قوي‌تر از آن است كه بتوان به تغيير لحن و ادبيات رييس‌جمهوري و دولتي‌هايي اميد بست كه چند ماه بيشتر مهمان پاستور نيستند  .
 بازگشت به 20 ژانويه 2017
با همه اين اوصاف اما دولت اميدوار است كه شايد دولت جديد امريكا شرايط را تغيير دهد. در همين راستا هم حسن روحاني در سخنراني روز گذشته خطاب به دولت آتي ايالات متحده «اميدوارانه» گفت كه «بايد بتوانند كارهاي بزرگي انجام دهند و برابر آن همه اقداماتي كه چهره امريكا را تخريب كرد، بايد بتواند تا حدي شرايط و اشتباهات گذشته را جبران كند. اميدواريم دولت آينده امريكا در اولين قدم‌هايش سياست‌هاي ترامپ را نسبت به ايران با صراحت محكوم كند. اقدامات ضدحقوق بشري و تروريستي اين دولت را به‌ صراحت محكوم و جبران كند، سياست‌هاي نادرستي كه دولت قبلي طول 4 سال اعمال كرده» و در ادامه بر سياست جمهوري اسلامي مبني بر «تعهد برابر تعهد، اقدام برابر اقدام، كاهش تنش برابر كاهش تنش، احترام برابر احترام، تعهدات بين‌المللي برابر تعهدات بين‌المللي» تاكيد كرد و گفت: «اگر يك همچون اراده‌اي در حاكمان آينده امريكا وجود داشته باشد، به نظرم حل مساله بسيار آسان است.» «ايران و امريكا هر دو مي‌توانند تصميم بگيرند و اعلام كنند كه به شرايط 20 ژانويه 2017 برمي‌گردند؛ هم ايران برمي‌گردد به شرايط 20 ژانويه 2017 هم امريكا و اين مي‌تواند گشايش بزرگي براي بسياري از مسائل و مشكلات باشد و مسير و شرايط را كاملا تغيير دهد و بعد مراحل بعدي را مي‌شود در بخش‌هاي مختلف ادامه داد. گره اصلي با يك اراده و يك تصميم، گشاده و باز مي‌شود.» اين اظهارات نيز بخش ديگري از سخنراني ديروز رييس‌جمهوري بود كه در آن نشانه‌هايي مثبت از بازگشت به برجام در صورت متعهد بودن طرف مقابل به چشم مي‌خورد.
 برنامه‌‌ريزي براي شرايط سخت


در اين مدت اصولگرايان مخالف دولت بارها دولت را متهم كردند كه تمام برنامه‌هاي خود را به مشخص شدن نتايج انتخابات امريكا موكول كرده است. دولتي‌ها نيز هر بار به اين موضوع واكنش نشان دادند. محتواي سخنراني ديروز روحاني در جمع اعضاي كابينه نيز نشان مي‌داد كه ضمن بيان استراتژي سياست‌ خارجي جمهوري اسلامي در قبال ايالات متحده، برنامه‌هاي دولتي و حاكميتي براي گذراندن دوران سخت در جريان است. كما اينكه روحاني نيز بر اين مهم تاكيد كرد و گفت: «برنامه‌هاي‌مان بر اين مبنا نيست كه فردا چگونه خواهد شد. برنامه‌هاي‌مان بر مبناي شرايط سخت است و برنامه هم تدوين كرديم. قبلا هم گفتم برنامه 9 ماهه را تدوين كرديم و بر آن مبنا اجرا كرديم. اما در عين حال همواره اينچنين بوده كه اگر مشكلي براي مردم در زندگي‌شان پيش آمده از طريق فشارهاي ناحق و غيرانساني كاخ سفيد بوده و هر زماني كه آنها به تعهدات بين‌المللي برگردند آن شرايط عوض خواهد شد.» 
روحاني در ادامه نيز به بيان آمار و ارقامي پرداخت كه قياسي ميان عملكرد دولت تا پيش از سال ۹۷ - خروج امريكا از برجام- و پس از آن بود. رييس‌جمهوري توضيح داد كه «طول 4 ساله پيش از 97 تا امروز در شرايط جنگ اقتصادي هستيم. در شرايط 94 الي 96 كه شرايط تحريم و فشار بود ولي شرايط جنگ نبود، با تلاش ملت و همه دست‌اندركاران و دولت و قواي ديگر آمار و ارقام را كه مقايسه مي‌كنيم براي دوران بلندمدت تاريخ ايران مي‌بينيم دستاوردها، دستاوردهاي قابل ملاحظه‌اي است. اگر 3 سال 94 الي 96 قبل از شروع جنگ اقتصادي را با 41 سال شرايط اقتصادي ايران مقايسه كنيم، از سال 58 تا 98 در اين 41 سال اگر مقايسه كنيم، در بسياري از شاخص‌هاي مهم اقتصادي پيشرفت ملموس را مي‌بينيم.»